اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,286
تعداد مقالات9,667
تعداد مشاهده مقاله2,825,292
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,562,639
اعرابی, فریده, افچنگی, مهدی, باغنشی, ابراهیم, میر, محمدعلی. (1402). رویکرد تفسیری فخررازی به قرائت‌های شاذ روایت شده از قراء سبعه. مطالعات فلسفی کلامی, 11(21), 87-114. doi: 10.22034/qer.2024.9079
فریده اعرابی; مهدی افچنگی; ابراهیم باغنشی; محمدعلی میر. "رویکرد تفسیری فخررازی به قرائت‌های شاذ روایت شده از قراء سبعه". مطالعات فلسفی کلامی, 11, 21, 1402, 87-114. doi: 10.22034/qer.2024.9079
اعرابی, فریده, افچنگی, مهدی, باغنشی, ابراهیم, میر, محمدعلی. (1402). 'رویکرد تفسیری فخررازی به قرائت‌های شاذ روایت شده از قراء سبعه', مطالعات فلسفی کلامی, 11(21), pp. 87-114. doi: 10.22034/qer.2024.9079
اعرابی, فریده, افچنگی, مهدی, باغنشی, ابراهیم, میر, محمدعلی. رویکرد تفسیری فخررازی به قرائت‌های شاذ روایت شده از قراء سبعه. مطالعات فلسفی کلامی, 1402; 11(21): 87-114. doi: 10.22034/qer.2024.9079

رویکرد تفسیری فخررازی به قرائت‌های شاذ روایت شده از قراء سبعه

مطالعات قرائت قرآن
مقاله 4، دوره 11، شماره 21، اسفند 1402، صفحه 87-114    اصل مقاله (942.56 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qer.2024.9079
نویسندگان
فریده اعرابی* 1؛ مهدی افچنگی2؛ ابراهیم باغنشی3؛ محمدعلی میر4
1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی،گرگان، ایران
2گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
3استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی شاهرود، شاهرود، ایران
4استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
چکیده
قرائت شاذّ، قرائتی است که سه شرط موافقت با زبان عربی، موافقت با یکی از مصاحف عثمانی و صحیح‌بودن سند را نداشته باشد؛ اما به این معنی نیست که لزوماً از راویان فرعی و غیر مشهور روایت شده است. بلکه، از مشهورترین قاریان یعنی قرّاء سبعه هم ‌‌قرائت‌های شاذّ روایت شده است. هرچند این‌ ‌‌قرائت‌ها اغلب از آن جهت که سند معتبری داشته و با رسم و زبان عربی هم‌خوانی دارند از سایر ‌‌قرائت‌های شاذ متمایز می‌‌‌‌‌شوند. مواجهه غالب مفسران با ‌‌قرائت‌های شاذ قاریان غیر مشهور مانند هم است و کمتر در تفسیر آیات به آنها توجه می‌کنند. اما در برخورد با ‌‌قرائت‌های شاذّی که از قرّاء سبعه روایت شده رویکردها یکسان نیست. برخی شاذّبودن را معیار دانسته و به آنها توجه نمی‌کنند. برخی مرتبۀ قراء سبعه در قرائت را در نظر‌ می‌گیرند و به ‌‌قرائت‌های شاذّشان نیز نظر دارند. عده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای هم رویکردی میانه اتخاذ کرده‌اند. فخر رازی از جمله مفسرانی است که در تفسیر آیات نسبت به ‌‌قرائت‌های شاذ وارده از‌ قرّاء سبعه اهتمام ویژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای داشته تا جایی که آنها را به شاذبودن توصیف نکرده و به توصیف آن به غیر مشهور بسنده نموده است. مقاله حاضر بر آن است با مداقّه در تفسیر کبیر، رویکرد فخر رازی به ‌‌قرائت‌های شاذّ روایت شده از قرّاء سبعه و نحوه استفاده او از این قرائات را در تفسیر آیات، توصیف و تحلیل نماید
کلیدواژه‌ها
قرائات شاذّ؛ ‌ قراء سبعه؛ ‌ تفسیر؛ فخررازی؛ قرائت مشهور
مراجع
  1. قرآن کریم، ترجمه:مهدی الهی قمشه‌‌‌‌‌ای،ایران، تهران: آثار برتر،1388ش.
  2. آلوسی، شهاب الدین،‌ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، تحقیق: علی عبدالباری عطیه، ‌‌بیروت: دارالکتب العلمیة،1415‌‌ق.
  3. آلوسی، محمود شکری، اتحاف ‌‌‌‌‌الأمجاد فی ما یصح به‌‌‌‌‌ الإستشهاد، عراق: احیاء التراث الإسلامی، 1402‌‌ق.
  4. آمدی، سیف‌الدین علی بن أبی علی بن محمد، الإحکام فی أصول الأحکام، بی‌جا، دارالحدیث، بی‌‌‌‌‌تا.
  5. ‌‌‌ابن‌جزری، ابوالخیر محمدبن‌‌‌‌‌محمد، النشرفی‌‌‌‌‌القراءات العشر، تحقیق: علی محمد الضباع، بیروت: دارالکتب العلمیة، بی‌‌‌‌‌تا.
  6. ‌‌‌ابن‌جزری، منجد المقرئین و مرشد الطالبین، بیروت: دارالکتب العلمیة،1420ق.
  7. ‌‌‌ابن‌جنّی، ابوالفتح عثمان، المحتسب فی تبیین وجوه شواذ القراءات و الایضاح عنها، تحقیق: علی النجدی ناصف و آخرون، قاهره،1420ق.
  8. ‌‌‌ابن‌جوزی،‌ ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، دارالکتاب العربی، ‌‌بیروت: 1422‌‌ق.
  9. ‌‌‌ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ‌‌بیروت، بی‌نا، 1390ش.
  10. 10‌‌. ‌‌‌ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری شرح صحیح البخاری، تصحیح: محب‌الدین خطیب، دارالریان للتراث، 1407‌‌ق.
  11. ‌‌‌ابن‌خالویه، مختصر فی شواذ القرآن من کتاب البدیع، مصر: المطبعة الرحمانیة، 1934م.
  12. ‌‌‌ابن‌خلکان، وفیات الأعیان و أنباء أنباء الزمان، تحقیق: احسان بن عباس، بیروت: دارصادر، 1398ش.
  13. ‌‌‌ابن‌سلام، أبی‌عبید ‌‌‌‌‌القاسم، فضائل القرآن و معالمه و آدابه، تحقیق: احمد خیاطی، دراسات الإسلامی، بی‌‌‌‌‌تا.
  14. ‌‌‌ابن‌عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستذکار‌‌، تحقیق: سالم محمد عطا، محمدعلی معوض، لبنان، ‌‌بیروت: دارالکتب العلمیه، 1421ق.
  15. ‌‌‌ابن‌عبد البر، یوسف بن عبدالله، التمهید لما فی الموطاً من المعانی و الأسانید، تحقیق: مصطفی بن أحمد و غیره،المغرب، وزارة عموم الأوقاف و الشؤون الاسلامیة، 1387ش.
  16. ‌‌‌ابن‌عمر، عبدالقادر، خزانة الأدب و لب لسان العرب، تحقیق: عبدالسلام هارون، مکتبة الخانجی، 1406‌‌ق.
  17. ‌‌‌ابن‌عاشور، محمد الطاهر، التحریر و التنویر، تونس، الدار التونیسة، 1984م.
  18. ‌‌‌ابن‌عربی، ابوبکر، أحکام القرآن، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، لبنان، ‌‌بیروت: دارالکتب العلمیة، 1424‌‌ق.
  19. ‌‌‌ابن‌عطیه، أبومحمد، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، تحقیق: عبدالسلام عبدالشافی محمد، ‌‌بیروت: دارالکتب العلمیة، 1422ق.
  20. ‌‌‌ابن‌فارس، أحمد، معجم مقاییس اللغة،تحقیق: عبد السلام‌ محمد هارون، دارالفکر، 1979م.
  21. ‌‌‌ابن‌قدامه مقدسی، محمد بن احمد، روضة الناظر و جنة المناظر، الریاض: مکتبة المعارف ،1404‌‌ق.
  22. ‌‌‌ابن‌کنانه، مجتبی محمود عقلة،القراءات الشاذة الواردة عن القراء العشرة منزلتها و أثرها فی توجیه المعنی التفسیری وترجیحه، رسالة دکتوراه، إشراف: عبدالله‌ أبو السعود بدر یاسین، اردن: جامعة الیرموک، 1433‌‌ق.
  23. ازهری، محمّد بن أحمد، تهذیب اللغة، دار إحیاء التراث العربی، بیروت: لبنان، 1421ق.
  24. اندلسی ابوحیان، محمد بن یوسف، البحر المحیط فی التفسیر، تحقیق: محمد جمیل صدقی، ‌‌بیروت: دارالفکر، 1420‌‌ق.
  25. ایازی، محمدعلی، المفسرون حیاتهم و منهجهم، تهران، بی‌نا، 1414‌‌ق.
  26. ابوشامه، شهاب‌الدین، المرشد الوجیز، تحقیق: طیار آلتی قولاج، ‌‌بیروت: دار صادر، 1395ش.
  27. أبی‌البقاء، أیوب بن موسی الحسینی، الکلیات معجم فی المصطلحات و الفروق اللغویة، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1412ق.
  28. ابی‌سهل، محمدبن احمد، اصول السرخسی، لجنه إحیاء المعارف النعمانیه حیدرآباد، 1372ق.
  29. بیلی، احمد‌‌، الإختلاف بین القرائت، ‌‌بیروت: دارالجیل، بی‌‌‌‌‌تا.
  30. ثعلبی، أبواسحاق، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، تحقیق: الإمام ابی محمد بن عاشور، لبنان، ‌‌بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1422ق.
  31. جرجانی، علی بن محمد، التعریفات، قاهره‌‌‌: دارالکتاب المصری، بیروت: دارالکتاب اللبنانی، ۱۹۹۱م.
  32. حموی، یاقوت،‌ معجم البلدان، ‌‌بیروت: دار صادر، 1955م.
  33. خطیب، عبداللطیف، معجم القراءات، القاهره، دار سعدالدین، بی‌‌‌‌‌تا.
  34. خیاط، سبط، المبهج فی‌‌‌‌‌القراءات الثمان، تحقیق: خالدحسن‌‌‌‌‌ أبوالجواد، مصر، قاهره: دار عبادالرحمن، 1433ق.
  35. دمیاطی، احمد بن محمد، اتحاف فضلاء البشر فی القراءات الأربعة عشر، تحقیق: محمد اسماعیل شعبان، بیروت‌‌‌: مکتبة الکلیات الأزهریة، 1407‌‌ق.
  36. ذهبی محمدحسین، التفسیر و المفسرون، ‌‌بیروت: 1407‌‌ق.
  37. رومی، عبدالله، دراسات فی قواعد الترجیح المتعلقة بالنص القرآنی فی ضوء ترجیحات الرازی، السعودیة، الریاض، دارالتدمریة، 1431‌‌ق.
  38. زرکان، محمدصالح، فخرالدین الرازی و آراؤه الکلامیة و الفلسفیة، دارالفکر، بی‌‌‌‌‌تا.
  39. زرکشی، بدرالدین، البحر المحیط فی اصول الفقه، دارالکتبی،1414ق.
  40. زرکشی، بدرالدین، البرهان فی علوم القرآن، ‌‌بیروت: دارالمعرفة،1410ق
  41. زمخشری، جارالله، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‌‌، ‌‌بیروت: دارالکتاب العربی‌‌، 1407‌‌ق.
  42. زمخشری، جارالله، اساس البلاغة، بیروت‌‌‌: دار صادر، 1979م.
  43. سبکی، تاج‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، تحقیق: عبدالفتاح محمد الحلو و غیره، دار إحیاء الکتب العربیة، بی‌‌‌‌‌تا.
  44. سبت‌‌، خالد بن عثمان، قواعد التفسیر جمعا و دراسة، دار ‌‌‌ابن‌عفان، 1431ق.
  45. سخاوی، علم‌الدین، جمال القراء‌ و کمال‌ الإقراء، تحقیق: عبدالحق عبدالدایم سیف القاضی، ‌‌بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیة، 1999م.
  46. سیوطی، جلال‌الدین، الدرالمنشور فی تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404‌‌ق.
  47. سیوطی‌‌، الاتقان فی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌علوم‌‌‌‌‌ القرآن، ‌‌بیروت: دار ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌الکتاب العربی،1421‌‌ق.
  48. سیوطی‌‌، المزهر فی علوم اللغة و أنواعها، بیروت: مکتبة‌ العصریه صیدا، 1986م.
  49. بی‌نا، شناسایی برخی از تفاسیر عامه، حوزه علمیه، سال پنجم، شمارۀ ۴، 1367ش.
  50. طبری، أبوجعفرمحمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: أحمد محمد شاکر، مؤسسة الرسالة، 1420‌‌ق.
  51. عبدالجبار، القاضی،الأصول الخمسة، تحقیق: فیصل بدیر عون، جامعة الکویت، 1998م.
  52. عبدالحمید، محسن، الرازی مفسراً، بغداد، 1974م.
  53. عکبری، أبوالبقاء، إعراب القراءات الشواذ، لبنان، ‌‌بیروت: عالم الکتب، 1417‌‌ق.
  54. علانی، محمد الحبیب، أثر قراءات الصحابة فی تفسیر القرآن الکریم تفسیر القرطبی نموذجا، تونس: دار سحنون، 2014م.
  55. فخر رازی، محمد بن عمر‌‌، التفسیر الکبیر، ‌‌بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1420‌‌ق.
  56. قابه، عبدالحلیم بن محمد الهادی، القرائت‌ القرآنیه، ‌‌بیروت: دارالغرب الاسلامی، 1999م.
  57. قاضی، عبدالفتاح، الوافی فی شرح الشاطبیة، مصر، قاهره: دارالسلام، 1434‌‌ق.
  58. قاسم نژاد، زهرا. و تنافرد، ساره. (1402). تحلیل تحول دیدگاه دانشمندان شیعه در تواتر قرائات. مطالعات قرائت قرآن, 11(20), 177-202. doi: 10.22034/qer.2023.8457
  59. قرطبی، شمس‌الدین، الجامع الأحکام القرآن، تحقیق: أحمد البردونی و غیره، قاهره: دارالکتب المصریه، 1384ش.
  60. قسطلانی، شهاب‌الدین أبی‌العباس أحمد بن محمد، لطائف الإشارات لفنون القرائات‌‌‌‌‌، تحقیق: عامر سعید و عبدالصبور شاهین، قاهره: المجلس الأعلی للشؤون الإسلامیه لجنة أحیاء التراث الاسلامی، 1972م.
  61. قطان‌‌، مناع، مباحث فی علوم القرآن‌‌، قاهره: مکتبة وهبة، بی‌‌‌‌‌تا.
  62. کبیسی، عیادة بن أیوب، شبهات حول تفسیر الرازی عرض و مناقشة، الإمارات العربیة المتحدة، مجلة کلیة الدراسات الإسلامیة و العربیة، 1998م.
  63. کرمانی، رضی‌الدین، شواذ القراءة و اختلاف المصاحف، تحقیق: شمران العجلی، لبنان، بیروت: مؤسسة البلاغ، بی‌‌‌‌‌تا.
  64. محمدی, محمدحسین, اخلاقی, محمد یحیی, & امینی تهرانی, محمد. (1401). قرائات و حجیت آن از منظر ابوجعفر طبری و امین‌الاسلام طبرسی. مطالعات قرائت قرآن، 10(19), 289-311. doi: 10.22034/qer.2023.7598
  65. مسؤول، عبدالعلی،‌ القراءات الشاذة ضوابطها و الاحتجاج بها فی الفقه و العربیة، قاهره، مصر: دار ‌‌‌ابن‌عفان، 2008م.
  66. مکی بن ابی‌طالب القیسی، الإبانه عن معانی القرائات، تحقیق: محمد محی‌الدین رمضان، دارالأمون للتراث، 1979م.
  67. مهدوی، أبوالعباس احمد بن عمار، شرح الهدایة، ریاض: مکبة الرشد، 1415ق.
  68. نعمانی، سراج‌الدین، اللباب فی علوم الکتاب، تحقیق: الشیخ عادل احمد عبدالموجود و غیره، لبنان، ‌‌بیروت: دارالکتب العلمیة، 1998م.
  69. نووی، یحیی بن شرف، التبیان فی آداب حمله القرآن، ‌‌بیروت: دارالکتب العلمیه،1403‌‌ق.
  70. نوروزی، مجتبی، کیهانی، محمدعلی. (1402). بررسی تطبیقی عصمت حضرت آدم (ع) از دیدگاه آیت الله جوادی آملی و فخر رازی. مطالعات تفسیر تطبیقی, 8(2), -. doi: 10.22034/csq.2023.190665
  71. نووی، یحیی بن شرف‌‌، صحیح مسلم بشرح النووی، لبنان: دارالکتاب العربی، 1407‌‌ق.
  72. نویری، محمد بن محمد، شرح طیبه النشر فی‌‌‌‌‌القرائات العشر، دارالکتب العلمیه، منشورات محمدعلی بیضون، 1424ق.
  73. هذلی، یوسف بن جبارة، الکامل فی قراءات و الأربعین الزائدة علیها، تحقیق: جمال بن السید بن رفاعی الشایب، مؤسسه سما، 1428‌‌ق.
  74. یوسفی, لیلا. (1400). بررسی تطبیقی وجوه اعجاز سوره کوثر با تأکید بر اعجاز بیانی از دیدگاه علامه جوادی آملی و فخر رازی. مطالعات تفسیر تطبیقی، 6(1)، 75-98.
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 161
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 90


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب