فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,267
تعداد مقالات9,447
تعداد مشاهده مقاله2,712,679
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,513,805
احسانی, کیوان, رضائی, فریدون, قنبری, فاطمه. (1402). بررسی مقاله «زقوم» در دایره‌المعارف قرآن لیدن. مطالعات فلسفی کلامی, 18(35), 257-280. doi: 10.22034/jqopv.2024.9107
کیوان احسانی; فریدون رضائی; فاطمه قنبری. "بررسی مقاله «زقوم» در دایره‌المعارف قرآن لیدن". مطالعات فلسفی کلامی, 18, 35, 1402, 257-280. doi: 10.22034/jqopv.2024.9107
احسانی, کیوان, رضائی, فریدون, قنبری, فاطمه. (1402). 'بررسی مقاله «زقوم» در دایره‌المعارف قرآن لیدن', مطالعات فلسفی کلامی, 18(35), pp. 257-280. doi: 10.22034/jqopv.2024.9107
احسانی, کیوان, رضائی, فریدون, قنبری, فاطمه. بررسی مقاله «زقوم» در دایره‌المعارف قرآن لیدن. مطالعات فلسفی کلامی, 1402; 18(35): 257-280. doi: 10.22034/jqopv.2024.9107

بررسی مقاله «زقوم» در دایره‌المعارف قرآن لیدن

قرآن پژوهی خاورشناسان
دوره 18، شماره 35، اسفند 1402، صفحه 257-280    اصل مقاله (847.7 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jqopv.2024.9107
نویسندگان
کیوان احسانی1؛ فریدون رضائی* 2؛ فاطمه قنبری3
1عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه اراک، اراک، ایران
2دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه اراک، اراک، ایران (نویسنده مسئول)
3دانش‌آموخته کارشناسی ارشد تفسیر قرآن مجید، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران
چکیده
مقالۀ «زقوم» در دایرة‌المعارف لیدن توسط سلوی العوا نگاشته شده است. نویسنده در این مقاله ضمن بررسی درخت زقوم در قرآن، با تبعیت از برخی از مفسران اهل سنت و بی‌توجهی به سایر روایات فریقین، شجرۀ ملعونه در قرآن را همان شجرۀ زقوم معرفی می‌‌کند. نگاه یک‌‌سویه و نداشتن جامع‌‌نگری نویسنده، منتج به ارائه تحلیلی ناقص از شجرۀ زقوم و نداشتن تبیین صحیح ارتباط آن با شجرۀ ملعونه شده است؛ ازاین‌رو بررسی جامع شجرۀ زقّوم و نقد دیدگاه نویسندۀ مقاله ضروری به نظر می‌‌رسد. نوشتار حاضر ضمن واکاوی واژۀ شجرۀ زقوم در شبکه معنایی قرآن، ارتباط یا نبود ارتباط آن با شجرۀ ملعونه را کنکاش کرده است. مقاله با وجود داشتن نقایص گفته‌شده، دارای نقاط قوتی مانند بررسی تمامی موارد کاربرد زقّوم در قرآن، ترسیم زیبای درختان پاک و بهشتی ضمن مقابله‌‌سازی با درخت زقّوم، استفاده از منابع لغوی و نقد نظرات آنان و بررسی تقابل دیدگاه ظاهرگرایان و عقل‌‌گرایان است. درخصوص نقاط ضعف مقاله این موارد مطرح است: استفاده مطلق از منابع اهل سنت و بی‌توجهی به منابع شیعه، منابع محدود مقاله، بی‌توجهی به روایات تفسیری دربارۀ شجرۀ ملعونه، شجرۀ ملعونه را به‌عنوان مصداق اصلی شجرۀ زقوم معرفی می‌‌کند. نقص عمدۀ مقاله خلط ارتباط شجرۀ ملعونه و شجرۀ زقّوم و مراجعه نکردن به سایر منابع و خصوصاً بی‌توجهی به روایاتی است که نشان می‌‌دهد شجرۀ ملعونه نمادی خاص برای گروهی خاص (بنی‌‌امیه) است. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه‌‌ای انجام شده است
کلیدواژه‌ها
قرآن؛ مستشرقان؛ دایرة‌‌المعارف لیدن؛ شجرۀ زقّوم؛ سلوی العوا؛ شجرۀ ملعونه
مراجع
  1. قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، انتشارات عابدزاده، تهران: 1392.
  2. ابن‌ابی‏حاتم ‌‌رازی، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم، مکتبة نزار مصطفى الباز، ریاض: چاپ سوم، 1419.
  3. ابن‌بابویه، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه، تحقیق ، على‌اکبر‌ غفارى، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم: چاپ دوم، ‏1413 ق.
  4. آلوسى، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر القرآن، دارالکتب العلمیة، بیروت: 1415.
  5. بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، دارالتفسیر، قم: 1375.
  6. بغوى، حسین بن مسعود، معالم التنزیل، دار إحیاء التراث العربی، بیروت: 1420.
  7. حویزی، عبدعلی بن جمعه، نورالثقلین، اسماعیلیان، قم: 1415.
  8. جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم‌السلام، انصاریان، قم: چاپ ششم، 1381.
  9. عسکری، سیدمرتضی، نقش ائمه علیهم‌السلام در احیای دین، مؤسسه علمی و فرهنگی علامه عسکری، قم: 1397.
  • ذهبی، شمس‌الدین، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، علی محمد البجاوی، دار المعرفة للطباعة والنشر، بیروت: 1422.
  • رضایی‌اصفهانی، محمدعلی، درسنامه روش‌‌ها و گرایش‌‌های تفسیری قرآن، مرکز جهانی علوم اسلامی، قم: 1382 ه.ش.
  • رضایی‌اصفهانی، محمدعلی، «بررسی دایرة‌المعارف قرآن لایدن»، دوفصلنامه علمی قرآن پژوهی خاورشناسان، شماره اول، زمستان 1385.
  • رضایی‌‌اصفهانی، محمدعلی؛ رضوی، سیدکمال، «نقد مقاله ابزارهایی برای مطالعه علم قرآن اندرو ریپین»، دو فصلنامه علمی قرآن‌پژوهی خاورشناسان، سال دوازدهم، شماره 22، بهار و تابستان 1396.
  • زرکشی، أبوعبدالله بدرالدین، البرهان فی علوم القرآن؛ محمد أبوالفضل إبراهیم، دار إحیاء الکتب العربیة عیسى البابى الحلبی و شرکائه، بیروت: 1376.
  • سیوطى، عبدالرحمن بن ابى‏بکر، الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، کتابخانه عمومى حضرت آیت‌الله‌العظمى مرعشى نجفىe، قم: 1404.
  • شهیدثانى، زین‌الدین‌بن‌على، منیة المرید، تحقیق رضا مختارى، مکتب الإعلام الإسلامی، قم: 1409.‌
  • طباطبایى، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جامعه مدرسین حوزه علمیه، دفتر انتشارات اسلامى، قم: چاپ پنجم، 1374.
  • طبرسى، فضل بن حسن، ترجمه مجمع البیان‏، مترجم: حسین نورى‌همدانى، انتشارات فراهانى، تهران: بی‌‌تا.
  • طبرى، محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، دار المعرفة، بیروت: 1412.
  • فخر رازى، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، دار إحیاء التراث العربی، بیروت: چاپ سوم، 1420.
  • قانعی، علی؛ مرادی، فاطمه، بررسی مقاله علی‌بن‌ابی‌طالبj EQ، قرآن‌پژوهی خاورشناسان، سال پانزدهم، شماره 29، پاییز و زمستان 1399.
  • کلینى، محمد بن یعقوب‏، الکافی، مصحح: على‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، دارالکتب الإسلامیة، تهران: چاپ چهارم، 1407.
  • مک اولیف، جین دمن، دایرة‌‌المعارف قرآن، انتشارات بریل، لیدن: 2001م.
  • مکارم‌شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، انتشارات دار الکتب الإسلامیة، تهران: چاپ دهم، 1371.
  • مؤدب، سیدرضا؛ موسوی‌مقدم، سیدمحمد، نقد دایرة‌المعارف قرآن لیدن بر اساس آراء و مبانی شیعه، فصلنامه علمی- پژوهشی شیعه‌‌شناسی، سال ششم، شماره 23، پاییز 1387.
  • نجازادگان، فتح‌‌الله، نقش پیش‌‌فرض‌‌ها و مبانی کلامی در فهم و تفسیر آیات قرآن، اندیشه نوین دینی، سال سوم، شماره نهم، تابستان 1386.

 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 137
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 106


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب