فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات118
تعداد شماره‌ها1,255
تعداد مقالات9,395
تعداد مشاهده مقاله2,660,015
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,486,751
خاکرند, شکراله, برهانی, صدرالاسلام. (1403). وضعیت دینی و فکری شیعه امامیه در ایران مقارن عصر پایانی خلافت عباسی. مطالعات فلسفی کلامی, 12(29), 155-174. doi: 10.22034/mte.2021.10444.1432
شکراله خاکرند; صدرالاسلام برهانی. "وضعیت دینی و فکری شیعه امامیه در ایران مقارن عصر پایانی خلافت عباسی". مطالعات فلسفی کلامی, 12, 29, 1403, 155-174. doi: 10.22034/mte.2021.10444.1432
خاکرند, شکراله, برهانی, صدرالاسلام. (1403). 'وضعیت دینی و فکری شیعه امامیه در ایران مقارن عصر پایانی خلافت عباسی', مطالعات فلسفی کلامی, 12(29), pp. 155-174. doi: 10.22034/mte.2021.10444.1432
خاکرند, شکراله, برهانی, صدرالاسلام. وضعیت دینی و فکری شیعه امامیه در ایران مقارن عصر پایانی خلافت عباسی. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 12(29): 155-174. doi: 10.22034/mte.2021.10444.1432

وضعیت دینی و فکری شیعه امامیه در ایران مقارن عصر پایانی خلافت عباسی

مطالعات تاریخی جهان اسلام
مقاله 7، دوره 12، شماره 29، فروردین 1403، صفحه 155-174    اصل مقاله (584.25 K)
نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/mte.2021.10444.1432
نویسندگان
شکراله خاکرند* 1؛ صدرالاسلام برهانی2
1دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز، ایران
2دانشجوی دکترای تاریخ اسلام دانشگاه شیراز، ایران.
چکیده
تشیع یکی از دو جریان اصلی دین اسلام، از ابتدای حیات آن، در ایران، با تهدیدها و موانع گوناگونی مواجه بوده و دوره پایانی خلافت عباسی نقطه عطفی در این زمینه به شمار می‌رود. سلوک سیاسی و اجتماعی شیعیان امامی در کنار اصول اعتقادی‌شان نیاز به بازخوانی دارد. شیعیان امامی با بهره گیری از جایگاه نقیبان، منقبت خوانان، وزیران دارای نفوذ و با استفاده از اصل راهبردی تقیه در جهت حفظ و تداوم هویت گروهی خود کوشیدند و در این بستر ناسازگار با رویکرد مذهبی خود، برای پیشرفت پایگاه سیاسی و اجتماعی شیعه تلاش کردند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عوامل مختلفی همچون ضعف خلافت عباسی، منازعات مذهبی و فراگیر شدن اندیشه شیعی، افول اندیشه‌های شیعی منحرف، ارتباط نزدیک میان تشیع و تصوف، تمسک تشیع به اصل راهبردی تقیه، تحول در مبانی تئوریک تشیع، بهره‌گیری شیعیان از فرهنگ وقف و بهره‌گیری از نهاد وزارت بخشی از وضعیت شیعیان در عصر پایانی عباسی می‌باشد. این پژوهش بارویکرد توصیفی و تحلیلی درصدد است که وضعیت دینی و فکری تشیع در عصر پایانی خلافت عباسی را نشان دهد.
کلیدواژه‌ها
شیعه امامی؛ ایران؛ وضعیت دینی؛ خلافت عباسی
مراجع
فهرست منابع

  1. ابن اثیر، عزالدین، (1385). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار صادر-دار بیروت.
  2. ابن‌بابویه رازی، منتجب‌الدین علی، (1366). الفهرست، تحقیق: سید جلال‌الدین محدث ارموی، قم: کتابخانه عمومی آیه الله مرعشی نجفی.
  3. ابن تغری بردی، جمال الدین یوسف، (1342). النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره. قاهره، مصر: دارالمکتبه المصریه
  4. ابن خلدون، عبد الرحمن، (1408). تاریخ ابن خلدون. تحقیق خلیل شحاده. بیروت: دارالفکر. چ دوم.
  5. ابوشامه مقدسی، عبدالرحمن بن اسماعیل، (1974). تراجم القرنین السادس و السابع. بیروت، لبنان: دارالجمل. چ دوم.
  6. ابن طقطقی، محمد بن علی، (1361). تاریخ فخری. ترجمه محمد وحید گلپایگانی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  7. ابن ‌فندق، علی بن زید، (1317). تاریخ بیهق. تهران، ایران: بنگاه دانش.
  8. ابن فوطی، کمال الدین عبدالرزاق، (1416). مجمع الاداب فی معجم الالقاب. تهران: موسسه وزاره الثقافه و الارشاد الاسلامی. چ اول.
  9. آذرنوش، آذر، (1394). «بررسی عملکرد سیاسی- مذهبی نظام الملک در جهت همراه کردن دین و دولت». فصلنامه تاریخ پژوهشی. ش60.
  10. اربلى، عبدالرحمن، سنبط، (بی تا). خلاصة الذهب المسبوک مختصر من سیر الملوک. بغداد: یطلب من مکتب المثنى.
  11. الویری، محسن، (1384). زندگى فرهنگى و اندیشه سیاسى شیعیان از سقوط بغداد تا ظهور صفویه. تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام. چ اول.
  12. ایزدی، حسین، (1391). جایگاه وقف در توسعه تشیع در عصر ایلخانان. فصلنامه تاریخ اسلام،50، 182-151.
  13. بارانی، محمدرضا، (1396). عوامل موثر در ارتقاء جایگاه سیاسی اجتماعی شیعیان امامی در ایران دوره سلجوقی. فصلنامه پژوهش‌های تاریخی، 34.
  14. بیانی، شیرین، (1371). دین و دولت در ایران عهد مغول. تهران، ایران: مرکز نشر دانشگاهی.
  15. بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین، (1362).تاریخ بیهقی. به اهتمام غنی و فیاض. تهران: خواجه.
  16. پطروشفسکی، ایلیاپاولویچ، (1353). اسلام در ایران. ترجمه کریم کشاورز. تهران: انتشارات پیام.
  17. تابنده، نوراله، (1379). تشیع و تصوف و عرفان. مجله عرفان ایران، 7.
  18. جاودان، محمد، (1383). «عالمان شیعه و تصوف». مجله هفت آسمان. شماره 22.
  19. جعفریان رسول، (1391). صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چ سوم.
  20. جوینی، عطاالملک، (1367). تاریخ جهانگشا. به کوشش محمد بن عبدالوهاب قزوینی. تهران: انتشارات بامداد، چ سوم.
  21. چلونگر، محمد علی، آرمان فروهی، هادی بیاتی، (1395). «بررسی تحلیلی واکنش‌های شیعیان امامیه در برابر اسماعیلیان نزاری در دوره سلجوقیان». پژوهش‌نامه مذاهب اسلامی. سال سوم. شماره 6.
  22. حاکمی، اسماعیل، (1382). آیین فتوت و جوانمردی. تهران: اساطیر.
  23. حسن ابراهیم، ح. (1375). تاریخ سیاسی اسلام. ترجمه عبدالحسین بینش. بی‌جا: ارایه.
  24. خطیب بغدادی، ابوبکر، (بی تا). تاریخ بغداد. تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا.
  25. ربانى گلپایگانى، على، (1385). درآمدى به شیعه شناسى، قم: مرکز جهانى علوم اسلامى. چ دوم،
  26. ساشادینا، عبدالعزیز، (1352). «تشیع و ایرانیان». فصلنامه دانشکده الهیات و معارف مشهد. شماره ۸.
  27. سیدمرتضی، علی بن حسین، (۱۴۰۵). رسائل الشریف المرتضی. قم: دارالقرآن الکریم.
  28. سیوطى، جلال الدین، (بی‌تا). تاریخ الخلفاء. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  29. شیبی، کامل مصطفی، (1387). تشیع و تصوف تا آغاز سده دوازدهم هجری. ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگوزلو. تهران: امیرکبیر. چ پنجم.
  30. شیخ حر عاملی، (1409). وسائل الشیعه. قم: موسسه آل البیت. چ اول.
  31. شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، (1400ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، بیروت دار الکتاب العربی.
  32. شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، (1413). المقنعة. قم: کنگره جهانی شیخ مفید.
  33. صفا، ذبیح‌الله، (1363)، تاریخ ادبیات ایران، ج2، تهران: فردوسی.
  34. صفدی، صلاح الدین خلیل ایبک، (1405). الوافی بالوفیات. بیروت: دار الصادر.
  35. طاهری، ابوالقاسم، (1380). تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران از مرگ تیمور تا مرگ شاه عباس. تهران، ایران: علمی و فرهنگی.
  36. عمید زنجانی، عباسعلی، (1389). دانشنامه فقه سیاسی. تهران: دانشگاه تهران.
  37. قزوینی رازی، عبدالجلیل، (1358). نقض معروف به بعض مثالب النواصب فی نقض بعض فضائح الروافض. به اهتمام میرجلال الدین حسینی ارموی محدث. تهران: انجمن آثار ملی. چ اول.
  38. کدیور، جمیله، ( 1378). تحول گفتمان سیاسی شیعه در ایران. تهران، ایران: طرح نو. چ دوم.
  39. محمدی، علی، (1391). «منازعات حنابله با شیعه امامیه در عصر سلجوقی». فصنامه تاریخ و تمدّن اسلامی. سال هشتم شماره پانزدهم.
  40. مختار اللیثى، سمیره، (1396). جهاد الشیعه. بیروت: دار الجیل.
  41. مرتضوی، منوچهر، (1370). مسائل عصر ایلخانان. تهران، ایران: انتشارات آگاه.
  42. مرعشی، ظهیر الدین، (1363). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران. تهران: نشر گسترده. چ اول.
  43. مسعودی، علی بن حسین، (بی‌تا). التنبیه و الاشراف. قاهره: دارالصاوی.
  44. نخجوانى، هندوشاه، (1357). تجارب السلف. تصحیح عباس اقبال. تهران: طهورى.
  45. نظام‌الملک طوسی، ابوعلی حسن بن علی، (1372). سیاست‌نامه، تصحیح: عباس اقبال، تهران: اساطیر، چاپ دوم.
  46. نصر، سید حسین، (1386). «نسبت ‌تشیع و تصوف». ترجمه مـحمد سوری. مجله بازتاب اندیشه. شماره 85.
  47. هاجسن، مارشال گ.س.، (1387). فرقه اسماعیلیه. ترجمه فریدون بدره‌ای. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  48. یاقوت حموى‏، (1995). معجم البلدان. بیروت: دارصادر. چ دوم.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 114
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 59


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب