فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات118
تعداد شماره‌ها1,251
تعداد مقالات9,353
تعداد مشاهده مقاله2,629,073
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,470,046
قاسم نژاد, زهرا, فرشادنیا, یوسف. (1403). تحلیل لغوی و معنایی اختلاف قرائت «کسفا». مطالعات فلسفی کلامی, 12(22), 219-246. doi: 10.22034/qer.2024.9450
زهرا قاسم نژاد; یوسف فرشادنیا. "تحلیل لغوی و معنایی اختلاف قرائت «کسفا»". مطالعات فلسفی کلامی, 12, 22, 1403, 219-246. doi: 10.22034/qer.2024.9450
قاسم نژاد, زهرا, فرشادنیا, یوسف. (1403). 'تحلیل لغوی و معنایی اختلاف قرائت «کسفا»', مطالعات فلسفی کلامی, 12(22), pp. 219-246. doi: 10.22034/qer.2024.9450
قاسم نژاد, زهرا, فرشادنیا, یوسف. تحلیل لغوی و معنایی اختلاف قرائت «کسفا». مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 12(22): 219-246. doi: 10.22034/qer.2024.9450

تحلیل لغوی و معنایی اختلاف قرائت «کسفا»

مطالعات قرائت قرآن
دوره 12، شماره 22، شهریور 1403، صفحه 219-246    اصل مقاله (767.39 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qer.2024.9450
نویسندگان
زهرا قاسم نژاد* 1؛ یوسف فرشادنیا2
1دانشیار بخش علوم قرآن و فقه، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران (نویسنده مسئول)
2. دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
چکیده
واژه «کسفا» در قرآن، به فتح و سکون سین توسط قراء قرائت شده است. این واژه در منابع لغوی، معانی مختلفی اعم از معنای اسمی و فعلی: «قطع کردن»، «پوشاندن»، «قطعه»، «انداختن»، «دور شدن»، «افول»، «غلبه کردن»، «درهم کشیدن» و «به‌تنگ آمدن» دارد. نخستین بار ازهری در دانش لغت به اختلاف قرائت این واژه توجه نموده است و از قول فرّاء نقل‌هایی در بیان قرائت و معنای این کلمه دارد و از قول زجاج این دو قرائت را دارای دو معنای متفاوت می‌داند. در تفاسیر قرن چهارم تا هفتم بحث اختلاف قرائت این دو واژه بیش از سایر قرون پررنگ بوده است. در دانش قراءات نیز اختلاف معنای این دو واژه به ویژه دلالت یکی بر «جمع» و دیگری به «مفرد» فراوان دیده می‌شود. ابن‌عامر چون واژه «کسفا» به سکون را مفرد و به فتح «سین» را جمع دانسته، در مواردی که مضمون آیه دلالت بر جمع دارد مانند آیه 92 سوره اسراء برخلاف اکثر قراء به فتح و در آیه 48 سوره روم بر خلاف اجماع قراء به سکون می‌خواند تا دلالت بر معنای مفرد داشته باشد. شعبه از راویان عمده عاصم، در مواردی که «مِن» تبعیضیه در آیه آمده (کِسَفًا مِنَ السَّمَاءِ)، با تلقی مفرد بودن «کسفا»، به سکون «سین» قرائت نموده است. از نتایج کاربردی این پژوهش توصیفی - تحلیلی، می‌توان به وجود «اجتهاد»، «قاعده‌مندی»، «عدم اتکای صرف به نقل» و «اختیار» برخی قراء و راویان و عدم وحیانی بودن همه وجوه قرائی اشاره نمود. ‌
کلیدواژه‌ها
اختلاف قرائت؛ دانش قراءات؛ قراء؛ اختیار؛ اجتهاد؛ کسفا
مراجع
  1. ابن‌الجوزی، أبوالفرج عبدالرحمن بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، المحقق: عبدالرزاق المهدی، بیروت: دارالکتاب العربی، 1422ق.
  2. ابن‌خالویه، حسین‌ بن‌ احمد، الحجة فی القراءات السبع، تحقیق دکتر عبدالعال سالم مکرم، بیروت: دارالشروق، 1399ق.
  3. ابن‌عجیبه، أحمد بن محمد بن المهدی، البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید، المحقق: أحمد عبدالله القرشی رسلان، قاهره: الدکتور حسن عباس زکی، 1419ق.
  4. ابن‌عطیه، عبدالحق بن أبی بکر، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، تحقیق: عبدالسلام عبدالشافی محمدم، لبنان: دارالکتب العلمیة، 1413ق.
  5. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم (ابن‌کثیر)، المحقق: محمدحسین شمس‌الدین، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، 1419ق.
  6. ابن‌مجاهد، احمد بن موسى، السبعة فی القراءات، المحقق: شوقی ضیف، مصر: دارالمعارف، 1400ق.
  7. ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن بن محمّد، تفسیر القرآن العظیم، المحقق:أسعد محمّد الطیّب، ریاض: مکتبة نزار مصطفى الباز، 1417ق.
  8. ابن‌ابی‌مریم، نصربن علی، الموضح فی وجوه القراءات وعللها، تحقیق: دکتر عمر حمدان الکبیسی، جده: الجامعة الخیریة لتحفیظ القرآن الکریم، 1414ق.
  9. ابن‌اثیر، المبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث والأثر، تحقیق: طاهر أحمد الزاوى و محمود محمد الطناحی، بیروت: المکتبة العلمیة، 1399ق.
  10. ابن‌الجزری، محمد بن محمد بن یوسف، تحبیر التیسیر فی القراءات العشر، المحقق: أحمد محمد مفلح القضاة، اردن: دارالفرقان، 1421ق.
  11. ابن‌الهائم، احمد بن محمد، التبیان فی تفسیر غریب القرآن، المحقق: د ضاحی عبدالباقی محمد، بیروت: دارالغرب الإسلامی، 1423ق.
  12. ابن‌خالویه، الحسین بن أحمد، الحجة فی القراءات السبع، المحقق: عبدالعال سالم مکرم، بیروت: دارالشروق، 1401ق.
  13. .......................................................................، المحقق: د عبدالرحمن العثیمین، قاهره: مکتبة الخانجی، 1413ق.
  14. ابن‎‌درید، أبو بکر محمد بن الحسن، جمهرة اللغة، المحقق: رمزی منیر بعلبکی، بیروت: دارالعلم للملایین، 1987م.
  15. ابن‌زنجله، عبدالرحمن بن محمد، حجة القراءات، المحقق سعید الأفغانی، بیروت: مؤسسه الرساله، 1418ق.
  16. ابن‌سیده، أبو الحسن علی بن إسماعیل، المحکم والمحیط الأعظم ، المحقق: عبدالحمید هنداوی، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1421ق.
  17. ابن‌عادل، عمر بن علی، اللباب فی علوم الکتاب، المحقق: الشیخ عادل أحمد عبدالموجود والشیخ علی محمد معوض، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1419ق.
  18. ابن‌عاشور، محمد الطاهر بن محمد، التحریر والتنویر، تونس: الدارالتونسیة للنشر، 1984م.
  19. ابن‌مجاهد، أحمد بن موسى، کتاب السبعة فی القراءات، المحقق: شوقی ضیف، مصر: دارالمعارف، 1400ق.
  20. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت: دار صادر، 1414ق.
  21. ابوشامه، عبدالرحمن بن اسماعیل، إبراز المعانی من حرز الأمانی فی القراءات السبع، بیروت: دارالکتب العلمیه، 2010م.
  22. ازهری، محمد بن أحمد، معانی القراءات، عربستان: مرکز البحوث فی کلیة الآداب - جامعة الملک سعود، 1412ق.
  23. ازهری، محمد بن أحمد، تهذیب اللغة، المحقق: محمد عوض مرعب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. ، (2001م.
  24. ثعلبی، احمد بن محمد، تفسیر الثعلبی (الکشف والبیان. تحقیق: الإمام أبی محمد بن عاشور، مراجعة وتدقیق الأستاذ نظیر الساعدی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1422ق.
  25. جوهری، أبونصر إسماعیل بن حماد، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح، محقق: عطار احمد عبدالغفور، بیروت: دارالعلم للملایین، 1407ق.
  26. الحمیری، نشوان بن سعید، المحقق: حسین بن عبدالله العمری، دمشق: دارالفکر، 1420ق.
  27. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دفتر نشر الکتاب، 1414ق.
  28. زبیدی، مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر، 1414ق.
  29. زمخشری، محمود بن عمرو، أساس البلاغة، تحقیق: محمد باسل عیون السود، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1419ق.
  30. سمرقندی، ابولیث، تفسیر السمرقندی، د.محمود مطرجی، بیروت: دارالفکر، 1416ق.
  31. الشنقیطی، محمد الأمین بن محمد، أضواء البیان فی إیضاح القرآن بالقرآن، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، 1415ق.
  32. شوکانی، محمد بن علی، فتح القدیر، بیروت: دار ابن‌کثیر، دارالکلم الطیب، 1414ق.
  33. صاحب بن عباد، اسماعیل، المحیط فی اللغة‌، تحقیق محمدحسن آل یاسین، بیروت: عالم الکتاب، 1414ق.
  34. الصغانی، الحسن بن محمد بن الحسن، العباب الزاخر واللباب الفاخر، کتابخانه مجازی فقاهت، بی‌تا.
  35. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: منشورات اسماعیلیان، 1374.
  36. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1415ق.
  37. طبری، محمد ابن‌جریر، جامع البیان فی تأویل القرآن، المحقق: أحمد محمد شاکر، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1420ق.
  38. طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تهران: مرتضوی، 1375.
  39. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  40. فارسی، حسن بن احمد، الحجة للقراء السبعة، المحقق: بدر الدین قهوجی - بشیر جویجابی، بیروت: دارالمأمون للتراث، 1413ق.
  41. ............................، الحجة فی علل القرائا السبع، التحقیق: الشیخ عادل أحمد عبدالموجود؛ الشیخ علی معوّض؛ الدکتور أحمد عیسی حسن المعصراوی، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1428ق.
  42. فخررازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب(التفسیر الکبیر)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1420ق.
  43. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، تحقیق الدکتور مهدى المخزومی الدکتور ابراهیم السامرائی، قم: مؤسسه دارالهجرة، 1410ق.
  44. فیومی، أحمد بن محمد، المصباح المنیر، المحقق: یوسف الشیخ محمد، بیروت: المکتبة العصریّة، 1418ق.
  45. قاسم‌نژاد، زهرا، «تحلیل خوانش قاریان در قرائت ماده «نزل» به تشدید و تخفیف»، مطالعات قرائت قرآن، 9(16)، 68-92، 1400ش.
  46. قرشی بنایی، علی‎‌اکبر، قاموس قرآن‌، چاپ ششم، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1412ق.
  47. قرطبی، محمد بن أحمد، الجامع لأحکام القرآن، تحقیق: أحمد البردونی وإبراهیم أطفیش، قاهره: دارالکتب المصریة، 1384ق.
  48. قمحاوی، محمدصادق، طلائع البشر فی توجیه القراءات العشر، قاهره: دارالعقیده. مجاهد بن جبر، (بی‌تا)،
  49. مجاهد بن جبر، تفسیر مجاهد، تحقیق: عبدالرحمن الطاهر بن محمد السورتی، اسلام آباد: مجمع البحوث الإسلامیة، 1427ق.
  50. مدرسی، سید محمدتقی، من هدى القرآن، بیروت: دارالقارئ‌، 1429ق.
  51. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، طهران: مرکز نشر آثار العلامه المصطفوی، 1385.
  52. مقاتل‌بن سلیمان، تفسیر مقاتل بن سلیمان، تحقیق: أحمد فرید، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1424ق.
  53. مکارم شیرازی، ناصر، الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، قم: مدرسه الامام على بن ابى طالبg. 1379.
  54. مکی بن ابیطالب، الکشف عن وجوه للقرائات السبع و عللها و حججها، التحقیق دکتر محی الدین رمضان، بیروت: موسسة الرساله، 1404ق.
  55. نحاس، أحمد بن محمد، معانی القرآن، المحقق: محمد علی الصابونی، مکه المکرمه: جامعة أم القرى، 1409ق.
  56. نحاس، أحمد بن محمد، إعراب القرآن، وضع حواشیه وعلق علیه: عبدالمنعم خلیل إبراهیم، بیروت: منشورات محمد علی بیضون، دارالکتب العلمیة، 1421ق.
  57. الواحدی، ابوالحسن علی بن احمد، ، الوسیط فی تفسیر القرآن المجید، تحقیق وتعلیق: الشیخ عادل أحمد عبدالموجود، الشیخ علی محمد معوض، الدکتور أحمد محمد صیرة، الدکتور أحمد عبدالغنی الجمل، الدکتور عبدالرحمن عویس، قدمه وقرظه: الأستاذ الدکتور عبدالحی الفرماوی، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1415ق.
58.یحیى بن سلام بن أبی‌ثعلبة، تفسیر یحیى بن سلام، تقدیم وتحقیق: الدکتورة هند شلبی، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1425ق‌

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 128
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 74


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب