اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,350
تعداد مقالات10,139
تعداد مشاهده مقاله3,047,052
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,720,428
رفعت, محسن, کاشانی, زهره, دولتی, زهرا. (1403). بازخوانی حکمت ۱۴۱ نهج‌‌البلاغه در ارتباط با ضرورت دینی ازدیاد نسل. مطالعات فلسفی کلامی, 12(2), 71-94. doi: 10.22034/ijwf.2024.17862.2206
محسن رفعت; زهره کاشانی; زهرا دولتی. "بازخوانی حکمت ۱۴۱ نهج‌‌البلاغه در ارتباط با ضرورت دینی ازدیاد نسل". مطالعات فلسفی کلامی, 12, 2, 1403, 71-94. doi: 10.22034/ijwf.2024.17862.2206
رفعت, محسن, کاشانی, زهره, دولتی, زهرا. (1403). 'بازخوانی حکمت ۱۴۱ نهج‌‌البلاغه در ارتباط با ضرورت دینی ازدیاد نسل', مطالعات فلسفی کلامی, 12(2), pp. 71-94. doi: 10.22034/ijwf.2024.17862.2206
رفعت, محسن, کاشانی, زهره, دولتی, زهرا. بازخوانی حکمت ۱۴۱ نهج‌‌البلاغه در ارتباط با ضرورت دینی ازدیاد نسل. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 12(2): 71-94. doi: 10.22034/ijwf.2024.17862.2206

بازخوانی حکمت ۱۴۱ نهج‌‌البلاغه در ارتباط با ضرورت دینی ازدیاد نسل

پژوهشنامه اسلامی زنان‌ و‌ خانواده
مقاله 3، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 35، تیر 1403، صفحه 71-94    اصل مقاله (720.84 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijwf.2024.17862.2206
نویسندگان
محسن رفعت1؛ زهره کاشانی* 2؛ زهرا دولتی3
1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه حضرت معصومه(س) قم، ایران.
2دانشجوی کارشناسی‌‌ارشد علوم حدیث گرایش نهج‌‌البلاغه، دانشگاه حضرت معصومه (س)، قم، ایران. (نویسنده مسئول)
3دانشجوی کارشناسی‌‌ارشد علوم حدیث گرایش نهج‌‌البلاغه، دانشگاه حضرت معصومه (س)، قم، ایران.
چکیده
آموزه‌های نهج‌البلاغه که یکی از منابع حدیثی معتبر است جایگاه ارزنده‌ای در میان شیعیان دارد و چون پیروان مذهب امامیه قائل به عصمت گوینده آن یعنی، امام علی (ع) هستند، ضروری است تا روایات موجود در این کتاب از نظر سندی، متنی و کیفیت صدور ارزیابی شود. حدیث «قِلَّةَ الْعِیَالِ أَحَدُ الْیَسَارَیْنِ» که سیدرضی آن را در شمار حکمت ۱۴۱ نهج‌البلاغه ذکر نموده‌‌ است از جمله گفتارهای چالش‌برانگیز در ارتباط با مسئله فرزندآوری است که امروزه برداشت‌های متفاوتی از آن ارائه می‌شود. نیاز جامعه اسلامی به ازدیاد نسل بر اهمیت بررسی محتوای این روایت افزوده ‌‌است. براین‌اساس، پژوهش حاضر به‌روش تحلیلی- اسنادی و با هدف بازخوانی حکمت ۱۴۱ نهج‌‌البلاغه برای کشف مراد اصلی گوینده این‌ کلام در ارتباط با ازدیاد نسل انجام شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که هیچگونه ترغیب مخاطب به کاهش تعداد اولاد در روایت فوق وجود ندارد. براساس ادله‌‌ای چون همخوانی کلام امام علی(ع) با منطق و همسویی آن با تجربیات و داده‌‌های عقلی، می‌توان دریافت که سخن آن حضرت فقط ناظر به حقیقتی خارجی بیان‌ شده است و نمی‌توان آن را در مقام نفی مطلوبیت فرزندآوری دانست. آموزه‌‌های قرآنی، روایی، فقهی، روان‌شناختی و همچنین سیره اهل‌‌بیت(ع) نیز بر مفاهیمی مطابق با اهمیت فرزندآوری و تداوم نسل بشر از طریق توالد و تربیت اولاد شایسته‌‌‌‌ای که زمینه‌‌ساز رشد و پیشرفت جامعه باشد، دلالت دارد.
کلیدواژه‌ها
نهج‌‌البلاغه؛ فرزندآوری؛ حکمت 141؛ قلّة العیال؛ ازدیاد نسل در روایات؛ امام علی (ع)
مراجع
*  قرآن کریم (1376). مترجم: الهی­قمشه­ای، مهدی. تهران: بنیاد نشر قرآن و انتشارات امیرکبیر.

  1. ابن‌‌ابی‌‌الحدید، ‌‌عبدالحمید‌بن ‌‌هبه‌‌الله (۱۴۰۴هـ.ق). ‌‌شرح نهج‌‌البلاغه. ‌‌قم: ‌‌مکتبه آیت‌‌الله المرعشی ‌‌النجفی.
  2. ابن‌‌حیون، ‌‌نعمان‌بن ‌‌محمدمغربى (۱۳۸۵). ‌‌دعائم الاسلام. ‌‌قم: ‌‌مؤسسه‌ ‌‌آل‌‌البیت (ع). ‌‌
  3. ابن­خلدون، عبدالرحمن­بن محمد (1408هـ.ق). تاریخ ابن­خلدون. بیروت: دارالفکر
  4. ابن‌سیده، ‌‌على‌بن ‌‌اسماعیل (۱۴۲۱هـ.ق). ‌‌المحکم و المحیط الاعظم. ‌‌بیروت: ‌‌دارالکتب العلمیه. ‌‌
  5. ابن‌شعبه حرانى، ‌‌حسن‌بن ‌‌على (۱۳۶۳). ‌‌تحف العقول عن آل الرسول (ص). ‌‌قم: ‌‌جامعه‌ ‌‌مدرسین.
  6. ابن‌‌‌فارس، ‌‌احمد ‌‌(۱۴۰۴هـ.ق). ‌‌معجم مقاییس اللغه. ‌‌قم: ‌‌مکتب الاعلام الاسلامی. ‌‌
  7. ابن‌‌‌منظور، ‌‌محمد‌بن مکرم (۱۴۱۴هـ.ق). ‌‌لسان العرب. ‌‌بیروت: دار‌صادر. ‌‌
  8. ابن‌‌‌میثم، ‌‌میثم‌بن ‌‌علی (۱۳۷۵). ‌‌شرح نهج‌البلاغه. ‌‌مترجم: محمدی‌‌مقدم، ‌‌قربانعلی.، و دیگران. ‌‌مشهد: ‌‌آستان قدس رضوی، ‌‌بنیاد پژوهش‌های اسلامی. ‌‌
  9. اردبیلی، ‌‌محمد‌بن ‌‌علی (1403هـ.ق). ‌‌جامع الرواه و ازاحه الاشتباهات عن الطرق و الاسناد. ‌‌بیروت: ‌‌دارالاضواء. ‌‌
  10. ازهرى، ‌‌محمد‌بن احمد (۱۴۲۱هـ.ق). ‌‌تهذیب اللغه. ‌‌بیروت: دار‌احیاء التراث العربی‏. ‌‌
  11. آقابزرگ‌ تهرانی، ‌‌محمدمحسن (۱۴۰۳هـ.ق). ‌‌الذریعه الی تصانیف الشیعه. ‌‌بیروت: دار‌الاضواء. ‌‌
  12. پاینده، ‌‌ابوالقاسم (۱۳۸۲). ‌‌نهج‌‌الفصاحه. ‌‌تهران: ‌‌دنیای دانش. ‌‌
  13. تمیمى‌‌آمدى، ‌‌عبدالواحد‌بن ‌‌محمد (۱۴۱۰هـ.ق). ‌‌غررالحکم و دررالکلم. ‌‌قم: دار‌الکتاب الاسلامی. ‌‌
  14. ثمنی، لیلا.، فتاحی، سیدمحسن.، و شاکری گلپایگانی، طوبی (۱۳۹۷). ‌‌بررسی تطبیقی حکم فرزندآوری در فقه عامه و امامیه با رویکردی بر مقاصد شریعت. ‌نشریه ‌‌مذاهب اسلامی، ‌‌9(5)، ‌‌181- 200. ‌‌
  15. جاحظ، ‌‌عمرو‌بن ‌‌بحر (۲۰۰۲). ‌‌البیان و التبیین. ‌‌بیروت: دار‌و مکتبه الهلال. ‌‌
  16. جوهرى، ‌‌اسماعیل‌بن ‌حماد (۱۴۰۴هـ.ق). ‌‌تاج‌‌اللغه و صحاح العربیه. ‌‌بیروت: دار‌العلم. ‌‌
  17. حرعاملى، ‌‌محمد‌بن ‌‌حسن (۱۴۰۹هـ.ق). ‌‌وسائل الشیعه. ‌‌قم: ‌‌مؤسسه‌ ‌‌آل‌البیت (ع). ‌‌
  18. حسینی‌‌، ‌‌عبدالزهرا (۱۴۰۹هـ.ق). ‌‌مصادر نهج‌‌البلاغه و اسانیده. ‌‌بیروت: دار‌الزهراء. ‌‌
  19. حسینی‌‌طهرانی، ‌‌سید محمدحسین (۱۴۲۵هـ.ق). ‌‌رساله‌ ‌‌نکاحیه (کاهش جمعیت، ‌‌ضربه‌‌ای سهمگین بر پیکر مسلمین). ‌‌مشهد: ‌‌علامه طباطبایی (ره).‌‌
  20. ‌‌حلی، ‌‌حسن‌بن ‌‌یوسف (۱۴۱۱هـ.ق). ‌‌خلاصه الاقوال (رجال العلامه الحلی). ‌‌قم: دار‌الذخائر. ‌‌
  21. حمیرى، ‌‌عبدالله‌بن ‌‌جعفر (۱۴۱۳هـ.ق). ‌‌قرب الاسناد. ‌‌قم: ‌‌مؤسسه‌ ‌‌آل‌‌البیت (ع). ‌‌
  22. خویی، ‌‌سیدابوالقاسم (۱۳۶۹). ‌‌معجم رجال الحدیث. ‌‌قم: ‌‌مرکز نشر آثار شیعه. ‌‌
  23. دخیل، ‌‌علی‌‌محمدعلی (۱۴۰۶هـ.ق). ‌‌شرح نهج‌البلاغه. ‌‌بیروت: دار‌المرتضی. ‌‌
  24. دشتی، ‌‌محمد (1379). ‌‌نهج‌‌البلاغه. ‌‌قم: ‌‌مشهور. ‌‌
  25. راغب ‌‌اصفهانى، ‌‌حسین‌بن ‌محمد (۱۴۱۲هـ.ق). ‌‌مفردات الفاظ القرآن. ‌‌بیروت: دار‌القلم. ‌‌
  26. راوندى ‌‌کاشانى، ‌‌فضل‌‌الله‌بن ‌‌على (بی‌تا). ‌‌النوادر. ‌‌قم: دار‌الکتاب. ‌‌
  27. ‌‌زبیدى، ‌‌محمد‌بن ‌‌محمدمرتضی (۱۴۱۴هـ.ق). ‌‌تاج‌‌العروس من جواهرالقاموس. ‌‌بیروت: دار‌الفکر.
  28. سقای بی‌‌ریا، ‌‌محمدجواد (1401هـ.ق). ‌‌دیدگاه جمعیتی اسلام و اهداف آن در پرتو آیات قرآن و روایات. ‌‌پایان‌‌نامه‌ ‌‌دکترا. ‌‌مؤسسه‌ ‌‌آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره). قم. ‌‌
  29. سلطان‌‌محمدی، حسین.، و سلطان‌‌محمدی، فاطمه (۱۴۰0). ‌‌بررسی مبانی فقهی ناظر بر فرزندآوری و تکثیر موالید در فقه شیعه. ‌‌نشریه‌ ‌‌حکومت اسلامی، ‌‌4(26)، ‌‌97- 126. ‌‌
  30. شاهین، ‌‌داریوش (1379). ‌‌نهج‌‌البلاغه. ‌‌تهران: ‌‌جاویدان. ‌‌
  31. شبیری‌‌ زنجانی، ‌‌سیدموسی (۱۴۱۹هـ.ق). ‌‌کتاب نکاح. ‌‌قم: ‌‌رأی‌‌پرداز. ‌‌
  32. شریف‌الرضی، ‌‌محمد‌بن ‌‌حسین (۱۴۱۹هـ.ق). ‌‌نهج‌‌البلاغه. ‌‌قم: دار‌الثقلین. ‌‌
  33. صاحب، ‌‌اسماعیل‌بن ‌‌عباد (۱۴۱۴هـ.ق). ‌‌المحیط فی اللغه. ‌‌بیروت: ‌‌عالم الکتب. ‌‌
  34. صافی‌‌ گلپایگانی، ‌‌لطف‌‌الله (۱۴۱۷هـ.ق). ‌‌جامع‌‌الاحکام. ‌‌قم: ‌‌انتشارات حضرت معصومه (س). ‌‌
  35. صدر، ‌‌سیدمحمدباقر (۱۳۷۵). ‌اقتصادنا. ‌‌قم: ‌‌مکتب العالم الاسلامی. ‌‌
  36. صدوق، ‌‌محمد‌بن ‌‌على (۱۳۶۲). ‌‌الخصال. ‌‌جامعه‌ ‌‌مدرسین. ‌‌
  37. صدوق، ‌‌محمد‌‌‌بن على (۱۳۷۶). ‌‌الامالی. ‌‌تهران: ‌‌کتابچی. ‌‌
  38. صدوق، ‌‌محمد‌بن ‌‌على (۱۳۷۸). ‌‌عیون اخبار الرضا (ع). ‌‌تهران: ‌‌جهان. ‌‌
  39. صدوق، ‌‌محمد‌بن ‌‌على (۱۴۱۳هـ.ق). ‌‌من لایحضره الفقیه. ‌‌قم: ‌‌دفتر انتشارات اسلامی. ‌‌
  40. صولی، ‌‌ابوبکر محمد‌بن ‌‌یحیی (۱۳۴۱). ادب الکتاب. ‌‌بغداد: ‌‌المکتبه العلمیه. ‌‌
  41. طبرانی، ‌‌ابوالقاسم سلیمان‌بن ‌‌احمد (بی‌‌تا). ‌‌المعجم الکبیر. ‌‌قاهره: ‌‌مکتبه ابن‌‌تیمیه. ‌‌
  42. طوسی، ‌‌ابوجعفر محمد‌بن ‌‌حسن (۱۳۸۱). ‌‌الرجال. ‌‌نجف: ‌‌حیدریه. ‌‌
  43. طوسی، ‌‌ابوجعفر محمد‌بن ‌‌حسن (۱۳87). ‌‌المبسوط فی فقه الامامیه. ‌‌تهران: ‌‌المکتبه الرضویه لاحیاء الآثار الجعفریه. ‌‌
  44. طوسی، ‌‌ابوجعفر محمد‌بن ‌‌حسن (۱۴۰۷هـ.ق). ‌‌الخلاف. ‌‌قم: ‌‌دفتر انتشارات اسلامی. ‌‌
  45. طوسی، ‌‌ابوجعفر محمد‌بن ‌‌حسن (بی‌تا). ‌‌الفهرست. ‌‌نجف: ‌‌المکتبه الرضویه. ‌‌
  46. عاملی جبعی(شهید ثانی)، ‌‌زین‌‌الدین‌بن ‌‌علی (۱۴۱۰هـ.ق). ‌‌الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. ‌‌قم: ‌‌المحشی کلانتر. ‌‌
  47. عاملی(شهید اول)، ‌‌محمد‌بن ‌‌مکی (۱۴۱۰هـ.ق). ‌‌اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه. ‌‌بیروت: دار‌التراث ـ الدار الاسلامیه. ‌‌
  48. فراهیدى، ‌‌خلیل‌بن ‌‌احمد (1409هـ.ق). ‌‌کتاب العین. ‌‌قم: ‌‌هجرت. ‌‌
  49. قرائتی، ‌‌محسن (۱۳۸۳). ‌‌تفسیر نور. ‌‌تهران: ‌‌مرکز فرهنگى درس‌‌هایى از قرآن. ‌‌
  50. قمی، ‌‌شیخ عباس (۱۳۷۶). ‌‌شرح حکم نهج‌‌البلاغه. ‌‌تهران: ‌‌بنیاد نهج‌البلاغه. ‌‌
  51. قمی، ‌‌شیخ عباس (۱۴۳۲هـ.ق). ‌‌منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل. ‌‌بیروت: دار‌المصطفی العالمیه. ‌‌
  52. کاشانی، ‌‌فتح‌‌الله‌‌‌بن ‌‌شکرالله (بی‌‌تا). ‌‌تنبیه الغافلین و تذکره العارفین (ترجمه و شرح نهج‌البلاغه). ‌‌تهران: ‌‌پیام حق. ‌‌
  53. کشی، ‌‌محمد‌بن ‌‌عمر (۱۳۴۸). ‌اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی). ‌‌مشهد: ‌‌انتشارات دانشگاه مشهد. ‌‌
  54. کیدری، ‌‌قطب‌‌الدین ‌‌محمد‌بن ‌‌حسین (۱۴۱۶هـ.ق). اصباح الشیعه بمصباح الشریعه. ‌‌قم: ‌‌مؤسسه‌ ‌‌امام صادق (ع). ‌‌
  55. کلینى، ‌‌محمد‌بن ‌‌یعقوب (۱۴۰۷هـ.ق). ‌‌الکافی. ‌‌تهران: دار‌الکتب الاسلامیه. ‌‌
  56. گروه نویسندگان (۱۳۸۸). ‌‌تقویت نظام خانواده و آسیب‌‌شناسی آن. ‌‌قم: ‌‌مؤسسه‌ ‌‌آموزشی و ‌‌پژوهشی امام خمینی (ره). ‌‌
  57. مازندرانی ‌‌حائری، ‌‌محمد‌بن ‌اسماعیل (۱۴۱۶هـ.ق). ‌‌منتهی المقال فی احوال الرجال. ‌‌قم: ‌‌مؤسسه آل‌‌‌‌البیت (ع) لاحیاء التراث. ‌‌
  58. متقی ‌‌هندی، ‌‌علاءالدین علی‌‌بن ‌‌حسام‌‌الدین (1401هـ.ق). ‌‌کنز العمال. ‌‌بیروت: ‌‌مؤسسه الرساله. ‌‌
  59. مجلسى، ‌‌محمدباقر‌بن ‌‌محمدتقى (۱۴۰۳هـ.ق). ‌‌بحارالأنوار. ‌‌بیروت: دار‌احیاء التراث العربی. ‌‌
  60. مسعودی، ‌‌عبدالهادی (بی‌تا). ‌‌روش فهم حدیث. ‌‌بی‌جا: ‌‌سمت. ‌‌
  61. مفید، ‌‌محمد‌بن ‌‌محمد‌بن ‌‌نعمان (۱۴۱۳هـ.ق). ‌‌المقنعه. ‌‌قم: ‌‌کنگره‌ ‌‌هزاره‌ ‌‌شیخ مفید. ‌‌
  62. مکارم‌ ‌شیرازی، ‌‌ناصر (۱۳۷۵). ‌پیام امام امیرالمؤمنین (ع). ‌‌تهران: دار‌الکتب الاسلامیه. ‌‌
  63. مکارم ‌‌شیرازی، ‌‌ناصر (۱۴۲8هـ.ق). ‌‌احکام بانوان. ‌‌قم: ‌‌مدرسه‌ ‌‌امام علی‌بن ابی‌طالب (ع). ‌‌
  64. منتظری، ‌‌حسینعلی (بی‌‌تا). ‌‌رساله‌ ‌‌استفتائات. ‌‌قم: ‌‌بی‌نا. ‌‌
  65. موسوی، ‌‌عباسعلی (۱۴۱۸هـ.ق). ‌‌شرح نهج‌‌البلاغه. ‌‌بیروت: دار‌الرسول الاکرم (ص). ‌‌
  66. میرزایی، ‌‌علی‌اکبر (۱۳۸۸). ‌‌نهج‌‌البلاغه. ‌‌قم: ‌‌عصر غیبت. ‌‌
  67. نجاشی، ‌‌احمد‌بن ‌علی (۱۴۰۷هـ.ق). ‌‌رجال النجاشی. ‌‌قم: ‌‌جامعه‌ ‌‌مدرسین. ‌‌
  68. نفیسی، ‌‌شادی (۱۳۸۰). ‌‌معیارهای نقد متن در ارزیابی حدیث. ‌‌نشریه‌ ‌‌مقالات و بررسی‌‌ها، ‌‌70، ‌‌11-44. ‌‌
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 297
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 275


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب