اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,318
تعداد مقالات9,904
تعداد مشاهده مقاله2,917,004
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,629,535
سلیمان کلوانق, امین. (1403). منشأشناسی تعارض رویه‌‌قضایی درباره امکان تغییرپذیری مَهر بعد از عقد و ارائه راه‌‌حل آن. مطالعات فلسفی کلامی, 12(2), 115-134. doi: 10.22034/ijwf.2023.16719.2129
امین سلیمان کلوانق. "منشأشناسی تعارض رویه‌‌قضایی درباره امکان تغییرپذیری مَهر بعد از عقد و ارائه راه‌‌حل آن". مطالعات فلسفی کلامی, 12, 2, 1403, 115-134. doi: 10.22034/ijwf.2023.16719.2129
سلیمان کلوانق, امین. (1403). 'منشأشناسی تعارض رویه‌‌قضایی درباره امکان تغییرپذیری مَهر بعد از عقد و ارائه راه‌‌حل آن', مطالعات فلسفی کلامی, 12(2), pp. 115-134. doi: 10.22034/ijwf.2023.16719.2129
سلیمان کلوانق, امین. منشأشناسی تعارض رویه‌‌قضایی درباره امکان تغییرپذیری مَهر بعد از عقد و ارائه راه‌‌حل آن. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 12(2): 115-134. doi: 10.22034/ijwf.2023.16719.2129

منشأشناسی تعارض رویه‌‌قضایی درباره امکان تغییرپذیری مَهر بعد از عقد و ارائه راه‌‌حل آن

پژوهشنامه اسلامی زنان‌ و‌ خانواده
مقاله 5، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 35، تیر 1403، صفحه 115-134    اصل مقاله (777.83 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijwf.2023.16719.2129
نویسنده
امین سلیمان کلوانق*
استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
چکیده
تغییر میزان مَهر بعد از عقد نکاح، ازجمله مسائل حقوقی مبتلابه زوجین است که به‌دنبال آن، طرفی که از این عمل حقوقی سودی نمی‌‌برد، اِبطال عمل حقوقی مزبور را درخواست می‌‌کند. وضعیت حقوقی مسئله‌‌ به‌دلیل اسناد حقوقی متعارض و دیدگاه‌‌های مختلف درباره تغییرپذیری مَهر بعد از عقد، هم در رویه قضایی و هم از دیدگاه فقیهان با اختلاف‌‌نظر همراه است. پژوهش حاضر با هدف منشأشناسی تعارض رویه‌‌قضایی درباره امکان تغییرپذیری مَهر بعد از عقد نکاح و ارائه راه‌‌حل، برای نیل به پاسخ علمی در ایجاد وحدت رویه قضایی در این مسئله انجام شد. بدین‌منظور کلیه اقوال ناظر بر مسئله بررسی شد و نتایج بررسی‌ها نشان داد که دست‌‌یابی به نتیجه در این مسئله با تبیین ماهیت مَهر از حیث تغییرپذیری امکان‌پذیر است. براین‌اساس، دیدگاه‌‌های مطروحه درباره ماهیت مَهر از قبیل عوض بودن مهر و معوض نبودن مهر (که این قول شامل سه‌دیدگاه یعنی، قرارداد مستقل محسوب شدن مهر، التزام ضمن عقد بودن مهر و شبه عقد بودن مهر بود) جمع‌‌آوری و به‌شیوه تحلیلی- اسنادی نقد و تحلیل شد. همچنین این نتیجه حاصل شد که مَهر، ماهیت عِوَض‌‌گونه ندارد و تکلیف مستقلی است که مرد موظف به انجام آن است. اگرچه اصل وجود مَهر قاعده‌‌ای امری است، اما میزان آن بسته به توافق، دو اراده دارد و ادله متعددی بر تغییرپذیر بودن آن بعد از عقد نکاح دلالت دارد. ازاین‌‌رو، پیشنهاد می‌‌شود تا دیوان عالی کشور با صدور رأی وحدت‌رویه به تعارض در رویه قضایی، خاتمه دهد.
کلیدواژه‌ها
رویه قضایی در تغییرپذیری مَهر؛ تغییر مَهر بعد از عقد نکاح؛ قرارداد مستقل؛ قابل تغییر بودن مَهر
مراجع
  1. ابن‌اثیر، مبارک (1367). النهایه. قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
  2. ابن‌منظور، محمد (1414هـ.ق). لسان العرب. بیروت: دار‌صادر.
  3. اراکى، محمدعلى (1419هـ.ق). کتاب النکاح. قم: نور نگار.
  4. ازهرى، محمد (1421هـ.ق). تهذیب اللغه. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  5. اسدی، لیلاسادات (1391). حقوق مالی و اقتصادی خانواده. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
  6. اصفهانى، سیدابوالحسن (1393). وسیلۀ النجاۀ (مع حواشی الگلپایگانی). قم: چاپخانه مهر.
  7. اقبالی درخشان، محمد.، و عظیمیان، محمد (1387). کاهش و افزایش مهر در نکاح. نشریه کانون وکلا، 87، 39-58.
  8. امامى خوانسارى، محمد (بی‌‌تا). الحاشیة الثانیۀ على المکاسب. بی‌‌جا: بی‌‌نا.
  9. امامى، سیدحسن (بی‌‌تا). حقوق مدنى. تهران: انتشارات اسلامیه.
  10. بحرانى، آل عصفور (بی‌‌تا). الانوار اللوامع. قم: مجمع البحوث العلمیه.
  11. بحرانى، هاشم‏ (1416هـ.ق). البرهان فى تفسیر القرآن‏. تهران: بنیاد بعثت.
  12. بحرانى، یوسف (1405هـ.ق). الحدائق الناضره. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  13. بستانى، فواد افرام (1375). فرهنگ ابجدی. تهران: بی‌‌نا.
  14. تجلیل تبریزى، ابوطالب (1421هـ.ق). التعلیقه الاستدلالیه على تحریرالوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره).
  15. ترحینى عاملى، سیدمحمدحسین (1427هـ.ق). الزبده الفقهیه. قم: دارالفقه للطباعه و النشر.
  16. جوادی آملی، عبدالله (1381). وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ؛ وﻻﻳﺖ، ﻓﻘﺎﻫﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ. ﻗﻢ: اﺳﺮاء.
  17. جوهرى، اسماعیل (1376). الصحاح. بیروت: دار‌العلم للملایین.
  18. حائرى طباطبایى، سیدعلى (1418هـ.ق). ریاض المسائل. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
  19. حرعاملى، محمدبن ‌‌حسن (1409هـ.ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
  20. حسینى روحانى، سیدصادق (1412هـ.ق). فقه الصادق. قم: دار‌الکتاب-مدرسه امام صادق (ع).
  21. حسینى عاملى، سیدجواد (1419هـ.ق). مفتاح الکرامه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  22. حلى، جمال‌‌الدین (1407هـ.ق). المهذب البارع. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  23. حلى، شمس‌‌الدین محمد (1424هـ.ق). معالم‌‌الدین. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
  24. حلى، نجم‌‌الدین جعفر (1428هـ.ق). ایضاح ترددات الشرایع. قم: انتشارات کتابخانه آیت‌‌الله مرعشى نجفی.
  25. حمیرى، نشوان ‌‌بن ‌‌سعید (1420هـ.ق). شمس العلوم. دمشق: دار‌الفکر.
  26. خوانسارى، سیداحمد (1405هـ.ق). جامع‌‌المدارک. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  27. راغب اصفهانى، حسین (1374). مفردات الفاظ قرآن. تهران: مرتضوی.
  28. سبزوارى، سیدعبد‌‌الاعلى (1413هـ.ق). مهذب الاحکام. قم: مؤسسه المنار.
  29. سعدى، ابوجیب (1408هـ.ق). القاموس الفقهی لغه و اصطلاحاً. دمشق: دار‌الفکر.
  30. سیورى حلى، مقداد‌‌ (1404هـ.ق). التنقیح الرائع. قم: کتابخانه آیت‌‌الله مرعشى نجفی.
  31. شبیرى زنجانى، سیدموسى (1419هـ.ق). کتاب نکاح. قم: مؤسسه پژوهشى رأى‌پرداز.
  32. شریف مرتضى، على‌‌ بن ‌‌حسین (1417هـ.ق). المسائل الناصریات. تهران: رابطه الثقافه و العلاقات الاسلامیه.
  33. شهری، غلامرضا.، و دیگران (1388). مجموعه تنقیح شده قوانین و مقررات حقوقی معاونت حقوقی و توسعه‌ قوه قضاییه. تهران: روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران.
  34. صاحب، اسماعیل ‌‌بن عباد (1414هـ.ق). المحیط فی اللغه. بیروت: عالم الکتب.
  35. صافى گلپایگانى، لطف‌‌الله (1417هـ.ق). جامع الاحکام. قم: انتشارات حضرت معصومه (س).
  36. صیمرى، مفلح ‌‌بن ‌‌حسن (1420هـ.ق). غایه المرام. بیروت: دار‌الهادی.
  37. طباطبایى حکیم، سیدمحسن (1416هـ.ق). مستمسک العروه الوثقى. قم: مؤسسه دار‌التفسیر.
  38. طباطبایى یزدى، سیدمحمدکاظم (1415هـ.ق). سؤال و جواب. تهران: مرکز نشرالعلوم الاسلامی.
  39. طباطبایى یزدى، سیدمحمدکاظم (1421هـ.ق). حاشیه المکاسب. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  40. طباطبایى یزدى، سیدمحمدکاظم (1428هـ.ق). العروه الوثقى مع التعلیقات. قم: مدرسه امام على ‌‌بن ابى‌‌طالب (ع).
  41. طباطبایی یزدى، سیدمحمدکاظم (1409هـ.ق). العروه‌‌الوثقى. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
  42. طریحى، فخر‌‌الدین (1375). مجمع‌‌البحرین. تهران: مرتضوی.
  43. طوسى، محمد بن ‌‌حسن (1387). المبسوط. تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
  44. طوسى، محمد‌‌ بن ‌‌حسن (1407هـ.ق). الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  45. عاملی (شهیداول)، محمدبن مکی (1410هـ.ق). اللمعه‌‌الدمشقی. بیروت: دار‌التراث-الدار الاسلامیه.
  46. عاملی (شهیداول)، محمدبن مکی (1414هـ.ق). غایه المراد. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
  47. عاملی (شهیداول)، محمدبن مکی (بی‌‌تا). القواعد و الفوائد. قم: کتابفروشى مفید.
  48. عاملی(شهیدثانى)، زین‌الدین‌بن علی (1410هـ.ق). الروضه ‌البهیه. قم: کتابفروشى داورى.
  49. عاملی(شهیدثانى)، زین‌الدین‌بن علی (1413هـ.ق). مسالک ‌‌الافهام. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
  50. عسکرى، حسن‌‌ بن عبدالله (1400). الفروق فی اللغه. بیروت: دار‌الافاق الجدیده.
  51. علامه حلى، حسن‌بن یوسف (1413هـ.ق). قواعدالاحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  52. علامه حلى، حسن‌‌بن یوسف (1420هـ.ق). تحریرالاحکام. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
  53. علامه‌حلى، حسن‌‌بن یوسف (1411هـ.ق). تبصره المتعلمین. تهران: مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
  54. عمیدى، سید عمیدالدین (1416هـ.ق). کنز الفوائد. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  55. فاضل لنکرانى، محمد (1421هـ.ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریرالوسیله-النکاح. قم: مرکز فقهى ائمه اطهار (ع).
  56. فاضل لنکرانى، محمد (بی‌‌تا). جامع المسائل. قم: انتشارات امیر قلم.
  57. فاضل هندى، محمد (1416هـ.ق). کشف اللثام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  58. فخر المحققین، محمد (1387). ایضاح الفوائد. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  59. فراهیدى، خلیل (1409هـ.ق). کتاب العین. قم: نشر هجرت.
  60. فقعانى، على (1418هـ.ق). الدر المنضود. قم: مکتبه امام العصر (عج).
  61. فیض کاشانى، محمدمحسن (بی‌‌تا). مفاتیح الشرایع. قم: انتشارات کتابخانه آیت‌‌الله مرعشى نجفى (ره).
  62. کاشف الغطاء، حسن (1422هـ.ق). انوار الفقاهه-کتاب النکاح. نجف: مؤسسه کاشف الغطاء.
  63. کلینى، محمد (1407هـ.ق). الکافی. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
  64. کوه‌کمرى، سیدمحمد (1409هـ.ق). کتاب البیع. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  65. کاتوزیان، ناصر (1388). حقوق خانواده. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  66. گیلانى، میرزاحبیب‌‌الله (1311). کتاب الاجاره. بی‌‌جا: بى‌نا.
  67. گیلانى، میرزاحبیب‌‌الله (1407هـ.ق). فقه الامامیه-قسم الخیارات. قم: کتابفروشى داورى.
  68. محدث نورى، میرزاحسین (1408هـ.ق). مستدرک الوسائل. بیروت: مؤسسه آل‌‌البیت (ع).
  69. محقق حلى، جعفر بن حسن (1408هـ.ق). شرایع الاسلام. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  70. محقق حلى، جعفر بن حسن (1412هـ.ق). نکت النهایه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  71. محقق داماد، سید مصطفی (1390). نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  72. محقق کرکى، علی ‌‌بن حسین (1409هـ.ق). رسائل المحقق الکرکی. قم: کتابخانه آیت‌‌الله مرعشى نجفى و دفتر نشر اسلامی.
  73. محقق کرکى، علی ‌‌بن حسین (1414هـ.ق). جامع المقاصد. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
  74. مطهرى، مرتضى (بی‌‌تا). فقه و حقوق (مجموعه آثار). قم: انتشارات صدرا.
  75. مکارم شیرازى، ناصر (1424هـ.ق). کتاب ‌‌النکاح. قم: انتشارات مدرسه امام على ‌‌بن‌‌ ابى‌‌طالب (ع).
  76. مکارم شیرازى، ناصر (1425هـ.ق). انوار الفقاهه-کتاب البیع. قم: انتشارات مدرسه الامام علی بن ابی‌‌طالب (ع).
  77. مهنا، عبدالله علی (1413هـ.ق). لسان اللسان. بیروت: دار‌الکتب العلمیه.
  78. موسوى خویى، سیدابوالقاسم (1418هـ.ق). موسوعه الامام الخویی. قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی (ره).
  79. موسوى خویى، سیدمحمدتقى (1414هـ.ق). الشروط او الالتزامات التبعیه فی العقود. بیروت: دار‌المورخ العربی.
  80. موسوى گلپایگانى، سیدمحمدرضا (1409هـ.ق). مجمع المسائل. قم: دار‌القرآن الکریم.
  81. موسوى گلپایگانى، سیدمحمدرضا (1412هـ.ق). الدر المنضود. قم: دار‌القرآن الکریم.
  82. موسى، حسین یوسف (1410هـ.ق). الافصاح. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  83. میرزاى قمى، ابوالقاسم (1413هـ.ق). جامع الشتات. تهران: مؤسسه کیهان.
  84. میرزایی، علیرضا (1389). محشی مجموعه قوانین و مقررات حقوقی. تهران: انتشارات بهنامی.
  85. نجفى، محمدحسن (1404هـ.ق). جواهر الکلام. بیروت: دار‌احیاءالتراث العربی.
  86. نصرتی، حسین.، و اصغری، عبدالرضا (1389). بررسی فقهی حقوقی تغییر مهریه. نشریه آموزه‌های فقه مدنی، 14(2)، 29- 54.
  87. یزدى، محمد (1415هـ.ق). فقه‌‌القرآن. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  88. makarem.ir
  89. hawzahnews.com
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 158
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 119


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب