اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,272
تعداد مقالات9,554
تعداد مشاهده مقاله2,770,848
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,536,565
خاقانی اصفهانی, مهدی, رسولی آسیابی, حسین. (1403). تحلیل فقهی ـ حقوقی مالکیت احیاءکننده نسبت به عرصه زمین‌های موات در دوران غیبت. مطالعات فلسفی کلامی, 2(3), 93-116. doi: 10.22034/ils.2024.19409.1122
مهدی خاقانی اصفهانی; حسین رسولی آسیابی. "تحلیل فقهی ـ حقوقی مالکیت احیاءکننده نسبت به عرصه زمین‌های موات در دوران غیبت". مطالعات فلسفی کلامی, 2, 3, 1403, 93-116. doi: 10.22034/ils.2024.19409.1122
خاقانی اصفهانی, مهدی, رسولی آسیابی, حسین. (1403). 'تحلیل فقهی ـ حقوقی مالکیت احیاءکننده نسبت به عرصه زمین‌های موات در دوران غیبت', مطالعات فلسفی کلامی, 2(3), pp. 93-116. doi: 10.22034/ils.2024.19409.1122
خاقانی اصفهانی, مهدی, رسولی آسیابی, حسین. تحلیل فقهی ـ حقوقی مالکیت احیاءکننده نسبت به عرصه زمین‌های موات در دوران غیبت. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 2(3): 93-116. doi: 10.22034/ils.2024.19409.1122

تحلیل فقهی ـ حقوقی مالکیت احیاءکننده نسبت به عرصه زمین‌های موات در دوران غیبت

گفتمان حقوق اسلامی معاصر
مقاله 4، دوره 2، شماره 3، شهریور 1403، صفحه 93-116    اصل مقاله (398.21 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ils.2024.19409.1122
نویسندگان
مهدی خاقانی اصفهانی* 1؛ حسین رسولی آسیابی2
1استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی (سمت)، تهران، ایران
2دانش‌آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
چکیده
در مورد مالکیت احیاءکننده نسبت به عرصه زمین‌های موات، دو نظریه فقهی وجود دارد : نظریه اول آن است که رابطه مالکانه امام (ع) در دوران حضور و غیبت، نسبت به عرصه زمین‌های موات باقى و احیاءکننده از دیگران سزاوارتر به تصرف در آن است. در آثار بعضی از فقهای متأخر قائل به حاکمیت جایگاه امامت، حاکمیت حکومت اسلامی جایگزین مالکیت امام (ع) شده و از بقای حاکمیت حکومت اسلامی نسبت به عرصه زمین‌های موات، حمایت قابل توجهی به عمل آمده است؛ نظریه دوم آن است که در دوران غیبت، رابطه مالکانه امام (ع) نسبت به زمین‌های موات قطع شده و احیاءکننده بعد از تکمیل عملیات احیاء، مالک عرصه و اعیانیِ احداثی محسوب می‌شود. این مقاله، به روش  تحلیل فقهی استدلالی، همراه با تبیین ابعاد متناظر حقوقی، با بررسی دلائل اقامه‌شده از سوی قائلین به دو نظریه، به این نتیجه دست یافته است که به مقتضاى مدلول روایات اثباتی و استمراری، احیای زمین‌هاى موات در دوران غیبت، موجب قطع رابطه مالکانه امام (ع) و یا حکومت اسلامی با زمینِ موات نشده و احیاءکننده نسبت به دیگران سزاوارتر به تصرف بوده و مالک اعیانی احداثی محسوب مى‌شود. به اجرادرآوردنِ نظریه فقهای مذهب، مبنی بر حفظ مالکیت عرصه اراضی موات از برای امام (ع) و یا اِعمال حاکمیت حکومت اسلامی، بدون تشکیل حکومت اسلامی و التزام به نظریه ولایت فقیه، میسر نخواهد شد. 
 
 
 
کلیدواژه‌ها
عرصه اراضی موات؛ روایات اثباتی؛ روایات استمراری؛ روایات جواز تصرف؛ روایات مالکیت
مراجع
  1. قرآن کریم.
  2. ابن براج، قاضى عبدالعزیز. (1406ق). المهذب، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  3. احسایى، محمد بن على. (1405ق). عوالی اللئالی العزیزیه، قم: دار سیدالشهداء للنشر.
  4. اصفهانى، سیدابوالحسن. (1422ق). وسیله النجاه، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  5. انصاری، مرتضى بن محمدامین. (1410ق). کتاب المکاسب، قم: مؤسسه مطبوعاتى دارالکتاب.
  6. ـــــــــــــــ . (1415ق). کتاب الخمس، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
  7. بحرالعلوم، محمد بن محمدتقى. (1403ق). بلغه الفقیه، تهران: منشورات مکتبه الصادق.
  8. حلبى، تقى‌الدین بن نجم‌الدین. (1403ق). الکافی فی الفقه، اصفهان: کتابخانه عمومى امام امیرالمؤمنین.
  9. حلی، جعفر بن حسن. (1408ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
  10. حلى، حسن بن یوسف. (1412ق). منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
  11. خمینى، سیدروح‌الله. (1421ق). کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
  12. ـــــــــــــــ . (1423ق). ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (قدس سره).
  13. ـــــــــــــــ . (بی‌تا). تحریر الوسیله، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.
  14. خویى، سیدابوالقاسم. (1418ق). موسوعه الإمام الخوئی، قم: مؤسسه إحیاء آثار الإمام الخوئی.
  15. سبزوارى، سیدعلى بن عبد الاعلى. (1424ق). الخمس، بغداد: دفتر حضرت آیت‌ا... سبزوارى.
  16. صدر، سیدمحمدباقر. (1408ق). بحوث فی شرح العروه الوثقى، قم: مجمع الشهید آیت‌ا... الصدر العلمی.
  17. صدوق، محمد بن على. (1413ق). من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  18. طوسى، محمد بن حسن. (1400ق). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوى، بیروت: دارالکتاب العربی.
  19. ـــــــــــــــ . (1407ق). تهذیب الاحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  20. عاملى، زین‌الدین بن على. (1410ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم: کتابفروشی داوری.
  21. عاملى، محمد بن حسن. (1409ق). وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
  22. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  23. مشکینى، میرزاعلى. (بی‌تا). مصطلحات الفقه، بی‌جا: بی‌نام.
  24. مطهرى، مرتضى. (بی‌تا). فقه و حقوق، قم: بی‌نام.
  25. مظفر، محمود بن محمد حسن. (1392ق). إحیاء الأراضی الموات، قاهره: المطبعه العالمیه.
  26. منتظری، حسینعلی. (1409ق). مبانی فقهی حکومت اسلامی، قم: مؤسسه کیهان.
  27. ـــــــــــــــ . (1409ق). دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه، قم: نشر تفکر.
  28. ـــــــــــــــ . (بی‌تا). کتاب الخمس و الأنفال، قم: بی‌نام.
  29. موحدی، محمدفاضل. (1429ق). تفصیل الشریعه ـ الغصب، إحیاء الموات، المشترکات و اللقطه، قم: مرکز فقهى ائمه اطهار علیهم‌السلام.
  30. موسوی، علی بن حسین. (1405ق). رسائل الشریف المرتضی، قم: بی‌نام.
  31. نجفی، جعفر بن خضر. (بی‌تا). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء، اصفهان: انتشارات مهدوی.
  32. نجفى، محمدحسن. (1404ق). جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
  33. همدانى، آقارضا بن محمدهادى. (1416ق). مصباح الفقیه، قم: مؤسسه الجعفریه لاحیاء التراث و مؤسسه النشرالاسلامی.
مقالات

  1. تارم، میثم؛ طباطبایی، سیده‌فاطمه و مددی‌زاده، فرزانه. (1398). ماهیت و احکام اراضی موات در فقه اسلامی، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره 15، شماره 1.
  2. فصیحی‌زاده، علیرضا و حیدری، اعظم. (1395). تحلیل تطبیقی مفهوم، اسباب حدوث، انتقال و زوال «ملکیت» و «حق» در حقوق ایران و فرانسه، دوفصلنامه حقوق تطبیقی، دوره 4، شماره 2.
  3. مداحی‌نسب، مصطفی و مسلمی، یوسف. (1394). بررسی تطبیقی حیازت و احیای اراضی موات با قاعده تصرف در نظام حقوقی عرفی ایالات متحده آمریکا، فصلنامه حقوق انرژی، دوره 1، شماره 1.
  4. مسعودمقدم، یاسر؛ بهمن‌پوری، عبدالله و اسفندیاری، احمد (1402). بررسی و نقد قوانین منع احیای اراضی موات و مقایسه آن‌ها با متون فقهی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، دوره 23، شماره 89.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 164
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 39


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب