اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,272
تعداد مقالات9,554
تعداد مشاهده مقاله2,771,169
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,536,668
ابوالحسن عراقی, اعظم. (1403). واکاوی ازدواجهای پسران جعفر بن ابی طالب با دختران حضرت علی بن ابیطالب علیهم السّلام و آثار آن. مطالعات فلسفی کلامی, 18(46), 199-227. doi: 10.22034/skh.2024.19609.1565
اعظم ابوالحسن عراقی. "واکاوی ازدواجهای پسران جعفر بن ابی طالب با دختران حضرت علی بن ابیطالب علیهم السّلام و آثار آن". مطالعات فلسفی کلامی, 18, 46, 1403, 199-227. doi: 10.22034/skh.2024.19609.1565
ابوالحسن عراقی, اعظم. (1403). 'واکاوی ازدواجهای پسران جعفر بن ابی طالب با دختران حضرت علی بن ابیطالب علیهم السّلام و آثار آن', مطالعات فلسفی کلامی, 18(46), pp. 199-227. doi: 10.22034/skh.2024.19609.1565
ابوالحسن عراقی, اعظم. واکاوی ازدواجهای پسران جعفر بن ابی طالب با دختران حضرت علی بن ابیطالب علیهم السّلام و آثار آن. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 18(46): 199-227. doi: 10.22034/skh.2024.19609.1565

واکاوی ازدواجهای پسران جعفر بن ابی طالب با دختران حضرت علی بن ابیطالب علیهم السّلام و آثار آن

مجله سخن تاریخ
دوره 18، شماره 46، شهریور 1403، صفحه 199-227    اصل مقاله (938.94 K)
نوع مقاله: علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/skh.2024.19609.1565
نویسنده
اعظم ابوالحسن عراقی*
استادیار مجتمع عالی بنت الهدی، جامعة المصطفی(ص)، قم، ایران
چکیده
علی بن ابیطالب و خاندانش به دلیل انتسابشان به پیامبر اکرم ؛ به عنوان شخصیت‌های برجسته و مهم در تاریخ شناخته شده اند. افعال و رفتارهای این خاندان و ارتباطات سببی شان با خاندانهای مطرح ازجمله با آل جعفر مورد توجه خاص و عام قرار گرفته است . بررسی علل و زمینه‌ها و تبعات این‌گونه ارتباطات سببی در میان خانواده‌های عامل در تاریخ، به منظور مطالعه رفتار آنها و تأثیر آن در اجتماع اسلامی بسیار مهم است. این مطالعه با استفاده از روایت پیامبر اکرم و معصومین و تحلیل مطالب و بررسی پیامدها و با استفاده از منابع تاریخی، روایی، انساب و تفسیری انجام می‌شود. این کاوش نشان می‌دهد که زمینه ارتباط سببی خاندان جعفر و علی بن ابیطالب به دلیل روابط نسبی، تربیتی از پیامبر اکرم، امیر المؤمنین و اسماء بنت عمیس نشات گرفته است.امیر المؤمنین و فرزندانش، در انتخاب همسرانشان به چندین ملاک توجه داشتند، که مهم‌ترین آنها کفویت بود. پسران جعفر به دلیل به جهت قرب در روش تربیتی ، اخلاقی و اعتقادی بهترین گزینه برای دختران حضرت زهرا علیها السلام بودند. همچنین، مهم‌ترین عاملی که باعث این ازدواج‌ها شد، زمینه‌سازی برای وقایع کربلا بود. امیر المؤمنین با ترتیب ازدواج بنات زهرا با پسران جعفر، زمینه را فراهم کرد تا آنها با امام حسین علیه السلام همراهی کنند و در انجام ماموریت الهی نقش آفرین باشند .عبدالله بن جعفر از نظر اعتقادی با امیر المؤمنین و فرزندانش همخوانی داشت، اگرچه از نظر سیاسی اختلافاتی ثبت شده است.ولی ازحضرت زینب علیها السلام و فرزندانش در یاری امام حسین علیه السلام پیش واقعه کربلا ممانعتی نداشته است.
کلیدواژه‌ها
حضرت زهرا علیها السّلام؛ علی بن ابیطالب؛ جعفر بن ابیطالب؛ ارتباط سببی؛ آثار ازدواج
مراجع
قرآن کریم

نهج‌البلاغه

  • ابن ابی‌الحدید معتزلی، ابوحامد عبدالحمید بن هبه‌الله (1378 ق)، شرح نهج البلاغه، بیروت، دار إحیاء الکتب العربیه.
  • ابن ابی‌عاصم الضحاک، احمد بن عمرو (1411 ق/ 1991 م)، الآحاد و المثانی، محقق؛ باسم فیصل احمد الجوابره، ریاض، دار الدرایه، چاپ اول.
  • ابن اثیر الجزری، عزالدین ابوالحسن علی بن محمد (1409 ق/ 1989 م)، اسد الغابه، بیروت، دار الفکر، چاپ اول.
  • ابن بابویه، علی بن حسین بن بابویه (1406 ق)، فقه الرضا(ع)، مشهد مقدس، المؤتمر العالمی للإمام الرضا (ع)، چاپ اول.
  • ابن البطریق، یحیی بن حسین (1407 ق)، عمده عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار، با مقدمه جعفر سبحانی تبریزی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم المقدسه، چاپ اول.
  • ______________ (بی‌تا)، اللباب فی تهذیب الأنساب بیروت، دار صادر، چاپ سوم.
  • ابن حبان، محمد بن حبان (1393 ق)، کتاب الثقات، محقق؛ حسین ابراهیم زهران، بیروت/ حیدر آباد، مؤسسه الکتب الثقافیه/ دایره المعارف العثمانیه، چاپ اول.
  • ابن حبیب البغدادی، محمد (1421 ق)،، المحبّر، قاهره، مطبعه دار الغد العربی، چاپ اول.
  • ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (1325 ق: الف)، تهذیب التهذیب، بیروت، دار صادر، چاپ اول.
  • __________________ (1406 ق: ب)، لسان المیزان، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
  • __________________ (1414 ق: ج)، الاصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، با مقدمه عبدالفتاح ابوسنه و محمد عبدالمنعم بری، محققان؛ عادل عبدالمعبود، و علی محمد معوض، دار الکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون، چاپ اول.
  • _________________ (بی‌تا: د)، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت، دار المعرفه.
  • ابن حزم، علی بن احمد (بی‌تا)، المحلى بالآثار، محقق؛ عبدالغفار سلیمان بنداری، بیرت، دار الفکر.
  • ابن حنبل، احمد بن محمد بن حنبل (1416 ق/ 1996 م)، مسند احمد بن حنبل، بیروت، موسسه الرساله.
  • ابن حیون، نعمان بن محمد معروف به قاضی النعمان المغربی (1409 ق: الف)، شرح الأخبار فی فضائل الائمه الاطهار(ع)، مؤسسه النشر الإسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم المشرفه، چاپ اول.
  1. ________________ (1383 ق: ب)، دعائم الإسلام، قاهره، دار المعارف.
  • ابن خیاط، ابو بکر خلیفه العصفری (1414 ق/ 1993 م)، طبقات خلیفه، محقق؛ سهیل زکار، بیروت، دار الفکر، چاپ اول.
  • ابن داوود الحلی، حسن بن علی (1392 ق)، رجال ابن داود، نجف الاشرف، مطبعه حیدریه، چاپ اول.
  • ابن سعد، محمد بن سعد (بی‌تا)، الطبقات الکبرى، بیروت، دار صادر.
  • ابن شهر آشوب، محمد بن علی (1376 ق)، مناقب آل أبی‌طالب نجف‌ الاشرف، مطبعه حیدریه.
  • ابن طاووس، سید علی بن موسی (1363)، سعد السعود للنفوس، قم، منشورات رضى.
  • ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله (1412 ق/ 1992 م: الف)، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، محقق؛ علی محمد بجاوی، بیروت، دار الجیل، چاپ اول.
  • ________________ (1415 ق: ب)، الدرر فی اختصار المغازی و السیر، محقق؛ ضیف شوقی، قاهره، وزارت الاوقاف، المجلس الاعلی للشئون الاسلامیه، لجنه احیاء التراث الاسلامی، چاپ اول.
  • _________________ (2000 م: ج)، الاستذکار، محقق، عبدالمطیعی امین قلعجی، بیروت، دار النسر.
  • ابن عساکر، علی بن حسن (1415ق)، تاریخ مدینه دمشق، محقق؛ علی شیری، بیروت، دار الفکر.
  • ابن عنبه، احمد بن علی (1380 ق)، عمده الطالب فی الانساب آل ابی‌طالب، نجف الاشرف، مطبعه حیدریه.
  • ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم (بی‌تا)، المعارف، محقق؛ ثروت عکاشه، قاهره، دار الفقاهه.
  • ابوالفرج الأصفهانى، علی بن حسین (1385 ق)، مقاتل الطالبیین، نجف الاشرف، مطبعه حیدریه، چاپ اول.
  • مصعب زبیری، ابو عبدالله (بی‌تا)، کتاب نسب قریش، قاهره، دارالعارف، چاپ سوم.
  1. ابو نصر البخاری، سهل بن عبدالله (1413 ق)، سر السلسله العلویه فی النساب الساده العلویه، محقق؛ سید مهدی رجایی، قم، شریف الرضی.
  • اخطب خوارزمی، موفق بن احمد (1423 ق)، مقتل الحسین، محقق؛ محمد سماوی، قم، انوار الهدی، چاپ دوم.
  • بخاری، ابو عبدالله محمد بن اسماعیل (1401 ق)، صحیح البخاری، بیروت، دار الفکر.
  • البرقی، احمد بن محمد بن خالد (1370)، المحاسن، قم، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دوم.
  • بلاذری، احمد بن یحیی (1384 ق)، انساب الاشراف، محققان؛ احسان عباس، محمد باقر محمودی، محمد حمیدالله و عبدالعزیز دوری، بیروت، مو سسة الأعلمی للمطبوعات.
  • البهوتی، منصور بن یونس (1418 ق)، کشّاف القناع عن متن الاقناع، بیروت، دار الکتب العلمیه.
  • بیهقی، ابوبکر احمد بن الحسین الخراسانی (1412 ق/ 1991 م)، معرفه السنن و الآثار، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول.
  • بیهقی، علی بن زید (1428 ق/ 1385 ش)، لباب الانساب والقاب و الاعقاب، با مقدمه شهاب‌الدین مرعشی نجفی، تحقیق سید مهدی رجایی، قم، مکتبه مرعشی نجفی، چاپ اول.
  • الثقفی الکوفی، ابراهیم بن محمد (بی‌تا)، الغارات، با مقدمه و تعلیق میر جلال‌الدین حسینی ارموی، [بی‌جا]، [بی‌نا]، [بی‌تا].
  • جزایری، عبدالله بن نورالدین (1384)، تذکره شوشتر، [بی‌جا]، معتبر، (وابسته به موسسه فرهنگی هنری آداب).
  • السیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمان بن ابی‌بکر (1401 ق)، الجامع الصغیر، بیروت، دار الفکر للطباعه والنشر و التوزیع.
  • حاکم النیسابوری، محمد بن عبدالله، (1420 ق)، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، المکتبه العصریه.
  • الحسن، عبدالله (1415 ق)، مناظراتٌ فی الإمامه، قم، انوار الهدى، چاپ اول.
  • حسینی الزبیدی، سید محمد مرتضی، (2012 م)، الروض المعطار فی نسب الساده آل جعفر الطیار، محقق؛ عبدالله بن محمد آل حسین، کویت، دیوان الاشراف، چاپ اول.
  • الخزرجی الأنصاری الیمنی، احمد بن عبدالله (1411 ق)، خلاصه تذهیب تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، محقق؛ محمود عبدالوهاب فاید، حلب، دار البشائر الإسلامیه،
  • ذهبی، محمد بن احمد (1413 ق)، سیر أعلام النبلاء، بیروت، موسسه الرساله.
  • شافعی، ابوعبدالله محمد بن ادریس (1403 ق/ 1983 م)، الأم ، بیروت، دار الفکر، چاپ دوم.
  • صدوق، ابوجعفر محمد بن علی (1403 ق: الف)، الأمالی، [بی‌جا]، مؤسسه البعثه،
  • _________________ (1403 ق: ب)، الخصال، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعة المدرسین بقم المشرفه.
  • _________________ (1404 ق: ج)، عیون أخبار الرضا(ع)، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
  • _________________ (1404 ق: د)، من لا یحضره الفقیه ، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، مؤسسه النشر الإسلامی التابعه لجماعة المدرسین بقم المشرفه.
  • صفار، محمد بن الحسن (1404 ق)، بصائر الدرجات، مصحح؛ میرزا محسن کوچه باغی، تهران، منشورات الأعلمی.
  • الصنعانی، عبدالرزاق بن همام (1403 ق/ 1983 م)، المصنف، محقق؛ حبیب‌الرحمان اعاظمی، بیروت، المجلس الاعلمی.
  • طبرانی، سلیمان بن احمد (بی‌تا)، المعجم الکبیر، محققان؛ حمدی عبدالمجید سلفی و ریاض عبدالله عبدالهادی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
  • ______________ (1415 ق)، المعجم الأوسط، قاهره، دار الحرمین للطباعه و النشر والتوزیع.
  • طبرسی، احمد بن علی (1386 ق)، الاحتجاج، نجف الاشرف، دار النعمان.
  • طبرسی، فضل بن حسن (1417 ق/ 1376 ش)، اعلام الوری باعلام الهدی، محقق؛ موسسه آل‌البیت(ع) لإحیاء التراث، قم، موسسه آل‌البیت(ع) لإحیاء التراث.
  • الطبری، محب‌الدین احمد بن عبدالله (1356 ق)، ذخائر العقبى فی مناقب ذوی‌القربی، قاهره، مکتبه القدسی.
  • طوسی، محمد بن حسن (1404ق: الف)، اختیار معرفه الرجال المعروف برجال الکشی، محقق؛ سید مهدی رجایی، مصحح؛ محمد باقر میرداماد، قم، موسسه آل‌البیت(ع) لإحیاء التراث.
  • ______________ (1400 ق: ب)، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم.
  • ______________ (1425 ق: ج)، کتاب الغیبه، محققان؛ عبادالله سرشار و علی احمد ناصح، قم، مؤسسه المعارف الإسلامیه، چاپ سوم.
  • عابدی، محمد (1376)، «بانوی بهشتی»، نشریه فرهنگ کوثر، شماره 4، تیرماه.
  • علامه الحلی، حسن بن یوسف (1412 ق: الف)، منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد مقدس، آستانه الرضویه المقدسه، مجمع البحوث الإسلامیف، چاپ اول.
  • __________________ (1417 ق: ب)، خلاصه الأقوال فی معرفه‌الرجال، مصحح؛ جواد قیومی اصفهانی، [بی‌جا]، موسسه نشر الفقاهه، چاپ اول.
  • __________________ (1414 ق: ج)، تذکره الفقهاء، محقق: موسسه آل‌البیت(ع) لإحیاء التراث، قم، موسسه آل‌البیت(ع) لإحیاء التراث، چاپ اول.
  • علوی العمری، علی بن محمد (1409 ق)، المجدی فی الانساب الطالبیین، با مقدمه شهاب‌الدین مرعشی نجفی، مصصح؛ سید مهدی رجایی، محقق؛ احمد مهدوی دامغانی، قم، مکتبه آیت‌الله مرعشی نجفی.
  • العینی، محمود بن احمد (1426 ق/ 2005 م)، عمده القاری شرح صحیح بخاری، بیروت، دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
  • قرطبی، ابوعبدالله محمد بن احمد (بی‌تا)، الجامع لاحکام القرآن (تفسیر قرطبی)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
  • قمی، عباس (1338)، منتهی الآمال فی تواریخ النبی والآل، تهران، کتاب‌فروشی اسلامیه.
  • قندوزی، سلیمان بن ابراهیم (1416 ق)، ینابیع الموده، محقق؛ علی جمال اشرف الحسینی، قم، دار اسوه للطباعه و النشر.
  • الکحلانی الصنعانی، محمد بن اسماعیل (1379 ق)، سُبُلُ السّلام شرح بلوغ المرام، قاهره، مکتبه مصطفى البابی الحلبی و اولاده.
  • کحاله، عمر رضا (1388 ق)، معجم قبائل العرب، بیروت، دار العلم للملایین.
  • کفعمی، ابراهیم بن علی (1402 ق)، المصباح الکفعمی، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
  • کلینی، محمد بن یعقوب (1407 ق)، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم.
  • کورانی العاملی، علی (1411 ق)، معجم أحادیث الإمام المهدی(عج)، قم، مؤسسه المعارف الإسلامیه.
  • مجلسی، محمد باقر (1403 ق)، بیروت، بحا ر الانوار، موسسه الوفاء، چاپ دوم.
  • محقق کرکی، علی بن حسین (1409 ق)، رسائل المحقق کرکی، محقق؛ محمد حسون، قم، مکتبه آیت‌الله العظمى المرعشی النجفی.
  • القمی، محمد بن الحسن (1381)، العقد النضید و الدر الفرید، محقق؛ علی اوسط ناطقی، قم، دار الحدیث، چاپ اول.
  • مزوری علوی، اسماعیل بن حسین (1409 ق)، الفخری فی انساب الطالبیین، محقق؛ سید مهدی رجایی، قم، مکتبه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول.
  • مزی، یوسف بن عبدالرحمان (1406 ق) تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، محقق؛ بشار عواد معروف، بیروت موسسه الرساله ، چاپ اول.
  • مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413ق)، الإرشاد فی معرفه حجج‌الله علی العباد، قم، المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید، چاپ اول.
  • الموسوی الهندی، ناصر حسین (بی‌تا)، إفحام الأعداء و الخصوم، محقق؛ دکتر محمدهادی امینی، تهران، مکتبه نینوى الحدیثه.
  • مولی المازندرانی، محمد صالح بن احمد (1429 ق/ 2008 م)، شرح أصول الکافی، محقق؛ علی عاشور، محشی؛ ابوالحسن شعرانی، بیروت، دار إحیاء الکتاب العربی.
  • نجاشی، احمد بن علی (1365)، رجال نجاشی، محقق؛ موسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی التابعه لجماعة المدرسین بقم المشرفه.
  • نسایی، ابو عبدالرحمان احمد بن شعیب (1348 ق)، السنن الکبرى، تحقیق؛ عبدالغفار سلیمان البنداری و سید کسروی حسن، گردآوری؛ احمد شمس‌الدین، بیروت، دار الفکر.
  • ____________ (1405 ق/ 1984 م: ب)، فضائل الصحابه، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول.
  • ____________ (بی‌تا)، خصائص امیر المؤمنین(ع)، تهران، مکتبه نینوى الحدیثه.
  • النعمانی، محمد بن ابراهیم (1397)، کتاب الغیبه، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران، نشر صدوق، چاپ اول.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 51
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 26


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب