اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,317
تعداد مقالات9,878
تعداد مشاهده مقاله2,898,706
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,615,387
ناصری, مسلم. (1403). تحلیل سخنان جعفر بن ابی‌طالب نزد نجاشی در بستر گفتمان‌های عصر نبوت. مطالعات فلسفی کلامی, 12(31), 29-51. doi: 10.22034/mte.2024.19874.1865
مسلم ناصری. "تحلیل سخنان جعفر بن ابی‌طالب نزد نجاشی در بستر گفتمان‌های عصر نبوت". مطالعات فلسفی کلامی, 12, 31, 1403, 29-51. doi: 10.22034/mte.2024.19874.1865
ناصری, مسلم. (1403). 'تحلیل سخنان جعفر بن ابی‌طالب نزد نجاشی در بستر گفتمان‌های عصر نبوت', مطالعات فلسفی کلامی, 12(31), pp. 29-51. doi: 10.22034/mte.2024.19874.1865
ناصری, مسلم. تحلیل سخنان جعفر بن ابی‌طالب نزد نجاشی در بستر گفتمان‌های عصر نبوت. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 12(31): 29-51. doi: 10.22034/mte.2024.19874.1865

تحلیل سخنان جعفر بن ابی‌طالب نزد نجاشی در بستر گفتمان‌های عصر نبوت

مطالعات تاریخی جهان اسلام
مقاله 2، دوره 12، شماره 31، آبان 1403، صفحه 29-51    اصل مقاله (678.18 K)
نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/mte.2024.19874.1865
نویسنده
مسلم ناصری*
دکترای تاریخ تشیع، داستان نویس و پژوهشگر
چکیده
جهان جولان‌گاه و عرصه تنازع گفتمان‌هاست و در گام نخست، هر گفتمان تلاش دارد در قالب کلام، با سیطره بر دیگری، به خود و طرفدارانش هویت ببخشد و بر رقیب سیطره یابد.
ظهور اسلام در قالب گفتمانی متفاوت در ابتدای قرن هفتم میلادی در برابر گفتمان بت‌پرستی و گذشته گرا در مکه، سبب تنازع شدید در جامعه آن روزگار حجاز شد تا آنجا که سران مکه برای غلبه بر گفتمان جدید و عدم اجازه سیطره‌یابی آن، در ابتدا با اتهام تأثیرپذیری پیامبر از مسیحیان و دادن القاب ناروا، سپس با آزار و شکنجه یاوران وی، سبب مهاجرت اجباری مسلمانان به سرزمین‌ حبشه شدند. سران قریش با فرستادن پیک به دربار نجاشی خواستار مقابله و بازگرداندن آنها شدند. سخنان نمایندگان این دو گروه در کاخ شاه حبشه نشان‌دهنده گفتمان‌ها و خرده گفتمان‌ها و بهره‌مندی هر یک از خرده گفتمان‌های پیرامونی برای غلبه بر دیگری است.
این مقاله بر آن است در چهارچوب مباحث گفتمانی و با بهره‌گیری از کنش‌های بیانی و بلاغی (rhetorical figures) در چهارچوب مربع ایدئولوژی ون دایک (van Dijk) نوع گفتمان‌ها و چگونگی کنشگری آن را توصیف، تفسیر و تبیین کند و نشان دهد که کلام در مقام یک رسانه چگونه با بهره‌مندی از این تمهیدات می‌تواند با همراه کردن خرده‌گفتمان‌های همسو، موجب سلطه بر گفتمان هرچند قدرتمند حریف گردد.
رهیافت‌ این پژوهش نشان می‌دهد ‌گفتمان اسلام با سخنوری جعفر توانست با بیان آموزه‌های مشترک با خرده گفتمان‌های همسو و تمهیدات بلاغی و بیانی سبب سلطه بر گفتمان قدرتمند شرک و گذشته‌گرای جزیره العرب گردد.
کلیدواژه‌ها
تحلیل گفتمان؛ کنش‌های بیانی و بلاغی؛ مربع ایدئولوژیک؛ جعفر؛ عمرو عاص؛ هجرت به حبشه
مراجع
­­­­قرآن

  1. ابن اثیر علی، الکامل فی التاریخ، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتب العربی، چاپ اول، ۱۴۱۷ ق.
  2. ______ اسد الغابه فی معرفه الصحابه، بیروت، دارالفکر، 1409 ق.
  3. ابن اسحاق، محمد، سیره ابن اسحاق، محقق سهیل زکار، دفتر مطالعات و تاریخ و معارف اسلامی، قم، 1368 ش.
  4. ابن حبیب، محمد، المحبر، تحقیق حسن سید کسروی، دارالغد العربی، قاهره، 1421 ق.
  5. ابن حیوان، نعمان، المناقب و المثالب، محقق عطیه، ماجد بن احمد، بیروت، 1423 ق.
  6. ابن جوزی، عبدالرحمن، صفه الصفوه، تحقیق رمضان، ابراهیم محمد، دارالکتاب العلمیه، بیروت، 1423 ق.
  7. ابن عبدالبر، استیعاب فی معرفه الاصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دارالجیل، 1412 ق.
  8. ابن کثیر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، 1407 ق.
  9. ابن کلبی، هشام بن محمد، تحقیق نجاح طایی، دارالهدی، بیروت، 1419 ق.
  10. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالطباعه و النشر، بی تا.
  11. ابن هشام، السیرة النبویة، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا
  12. ابن‌قدامه، عبدالله، التبیین فی انساب القرشیین، بیروت، ۱۴۰۸ ق.
  13. اصبهانی، احمد، حلیه الاولیاء و طبقات الاوصیاء، دارالکتاب العربی، بیروت، 1387 ق.
  14. آقاگل زاده، فردوس، فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربردشناسی، علمی، تهران.1392.
  15. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، دارالتعارف، لبنان، بیروت، 1421 ق.
  16. آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،1369 ش.
  17. بخاری، محمد، طراز المنقوش فی محاسن الحبوش، تحقیق عبدالله حمد عیسی الغزالی، کویت، جامعه الکویت، 1995 م.
  18. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق سهیل ذکار و ریاض زرکلی، دارالفکر، بیروت، 1417 ق.
  19. بلاشر، رژی، تاریخ ادبیات عرب، ترجمه آذرتاش آذرنوش، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی 1363 ش.
  20. بیهقی، احمد، دلائل النبوة، تحقیق عبدالمعطی قلعجی، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۵ ق.
  21. ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، وزارت ارشاد، ۱۳۷۴ ش.
  22. ذهبی، محمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق عمرعبدالسلام تدمری، دارالکتاب العربی، بیروت، 1409 ق.
  23. زرکلی، خیرالدین؛ الاعلام؛ دارالکتب للملایین، بیروت، 1989 م.
  24. زرگری نژاد، غلامحسین، تاریخ صدر اسلام، سمت، تهران، 1378 ش.
  25. سهیلی، عبدالرحمن، الروض الانف فی شرح السیره النبویه، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1412 ق.
  26. صدوق، محمد بن علی،‏ الخصال‏، ترجمه جعفری، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ ش
  27. طباطبایی، محمدحسین، المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و دفتر تبلیغات اسلامی، 1378.
  28. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، قم، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۱۷ ق.
  29. طبری جامع البیان فی تفسیر القران، دارالمعرفه، بیروت، 1412 ق.
  30. ­­­­_____ تاریخ الرسل و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضول ابراهیم، قاهره، دارالمعارف، بی تا.
  31. عسقلانی، ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1415 ق.
  32. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ ق.
  33. مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دار الهجرة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ ق.
  34. ناصری، مسلم، تحلیل گفتمان قصه­پردازی در عصر صفوی، رساله دکتری، دانشگاه ادیان و مذاهب، 1399.
  35. همتی گلیان، عبدالله، مسیحیت در حجاز و جزیره العرب مقارن ظهور اسلام، پژوهش نامه تاریخ اسلامش 29 پاییز 1399.
  36. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ ق.
  37. ون دایک، ایدئولوژی و تحلیل گفتمان، ترجمه محسن نوبخت، ناشر سیاهرود، تهران، 1394 ش.
  38. یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، دارصادر، بی تا.
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 155
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 71


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب