اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,272
تعداد مقالات9,554
تعداد مشاهده مقاله2,770,848
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,536,565
عطائی, رضا, فرهمندیان, علی. (1403). نویافته‌ای در تحلیل محتوایی اذهاب رجس و طهارت اهل بیت ع (با بهره‌گیری از سیاق روایات، ادبیات عرب و تطبیق منابع فریقین). مطالعات فلسفی کلامی, 11(21), 307-334. doi: 10.22034/pht.2025.14935.1384
رضا عطائی; علی فرهمندیان. "نویافته‌ای در تحلیل محتوایی اذهاب رجس و طهارت اهل بیت ع (با بهره‌گیری از سیاق روایات، ادبیات عرب و تطبیق منابع فریقین)". مطالعات فلسفی کلامی, 11, 21, 1403, 307-334. doi: 10.22034/pht.2025.14935.1384
عطائی, رضا, فرهمندیان, علی. (1403). 'نویافته‌ای در تحلیل محتوایی اذهاب رجس و طهارت اهل بیت ع (با بهره‌گیری از سیاق روایات، ادبیات عرب و تطبیق منابع فریقین)', مطالعات فلسفی کلامی, 11(21), pp. 307-334. doi: 10.22034/pht.2025.14935.1384
عطائی, رضا, فرهمندیان, علی. نویافته‌ای در تحلیل محتوایی اذهاب رجس و طهارت اهل بیت ع (با بهره‌گیری از سیاق روایات، ادبیات عرب و تطبیق منابع فریقین). مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 11(21): 307-334. doi: 10.22034/pht.2025.14935.1384

نویافته‌ای در تحلیل محتوایی اذهاب رجس و طهارت اهل بیت ع (با بهره‌گیری از سیاق روایات، ادبیات عرب و تطبیق منابع فریقین)

پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی (علمی پژوهشی)
دوره 11، شماره 21، دی 1403، صفحه 307-334    اصل مقاله (12.19 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pht.2025.14935.1384
نویسندگان
رضا عطائی* 1؛ علی فرهمندیان2
1دانش‌پژوه سطح چهار حوزه علمیه قم، ایران، «نویسنده مسئول»،
2مدرس مرکز تخصصی معارف حوزه علمیه قم، شعبه اصفهان، ایران
چکیده
اراده الهی در «تطهیر» و «اذهاب رجس» از اهل‌‌بیت، پیام اصلی آیه 33 سوره «احزاب» است. میان مفسران در گستره‌‌ی معنایی رجس و تطهیر، اختلاف نظر وجود دارد؛ بدین جهت برای تبیین دقیق این دو مفهوم، پژوهش مستقلی صورت می‌‌گیرد تا معنای دقیق «اذهاب رجس» و «تطهیر» اهل‌‌بیت شناخته شود. هدف این پژوهش تعیین مفهوم این دو واژه در آیه تطهیر برای شناخت محدوده حجیت سیره و سخن اهل‌‌بیت و وجود تطهیر اختیاری ایشان است. این مقاله توانسته با بهره‌‌گیری از ظهور الفاظ، آیات و روایات اثبات کند که معنای «رجس» در این آیه فراتر از تمام نقائص است. همچنین با توجه به نکات ادبی موجود در آیه و با تحلیلی جدید، معنای دقیق اذهاب رجس، دفع و مانع شدن الهی، با اختیار اهلبیت است. این مقاله در دو بخش به مفهوم شناسی رجس و طهارت در آیه تطهیر می‌‌پردازد.
کلیدواژه‌‌ها: اهل‌‌بیت، عصمت و اختیار، باب افعال، قذر، مانعیت اختیاری، تفسیر ماثور، معارف قرآن و حدیث.
کلیدواژه‌ها
اهل‌‌بیت؛ عصمت و اختیار؛ باب افعال؛ قذر؛ مانعیت اختیاری
مراجع
  1. قرآن کریم (ترجمه: مکارم شیرازی)، قم: دارالقرآن الکریم، نوبت دوم، 1373ش.
  2. ابن‌‌ابى‌حاتم عبدالرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم، عربستان سعودی: مکتبة نزار مصطفى الباز، چاپ سوم، 1419ق.
  3. ابن‌جزى غرناطى، محمد بن احمد، التسهیل لعلوم التنزیل، تحقیق: دکتر عبدالله خالدی، بیروت: شرکت دارالارقم بن ابى‌الارقم، چاپ اول، 1416ق.
  4. ابن‌حمزه طوسی، محمد بن علی، الثاقب فی المناقب، محقق/مصحح: نبیل رضا علوان، قم: انصاریان، چاپ سوم، 1419ق.
  5. ابن‌سیده، على بن اسماعیل‏، المخصص، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اول، بی‌تا.
  6. ابن‌عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، بی‌نا، بی‌تا.
  7. ابن‌عجیبه، احمد بن ‌عجیبه، البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید، قاهره: حسن‌عباس زکى، چاپ اول، 1419ق.
  8. ابن‌عطیه اندلسى، عبدالحق بن غالب، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، تحقیق: عبدالسلام عبدالشافى محمد، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1422ق.
  9. ابن‌عقده کوفى، احمد بن محمد، فضائل أمیرالمؤمنین×، محقق: عبدالرزاق محمد حسین حرزالدین، قم: دلیل ما، 1424ق.
  10. ابن‌فارس، أحمد بن فارس، معجم مقاییس اللغة، محقق: عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
  11. ابن‌مشهدى، محمد بن جعفر، المزارالکبیر، محقق: جواد قیومى اصفهانى، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ اول، 1419ق.
  12. ابن‌منظور، محمد بن مکرم‏، لسان‌العرب، محقق: جمال‌الدین میرداماد، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دارصادر، چاپ سوم، 1414ق.
  13. ابوحیان، محمد بن یوسف، البحر المحیط فى التفسیر، تحقیق: جمیل صدقی محمد، بیروت: دارالفکر، چاپ اول، 1420ق.
  14. اربلى، على بن عیسى‏، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، محقق: هاشم رسولى محلاتى، تبریز: بنى‌هاشمى، چاپ اول، 1381ق.
  15. أزدى، عبدالله بن محمد، کتاب الماء، محقق: محمد مهدی اصفهانى، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل - دانشگاه علوم پزشکی ایران، 1387ش.
  16. آل غازی، عبدالقادر، بیان‌المعانی، دمشق: مطبعة الترقی، چاپ اول، 1382ق.
  17. آل‌سعدى، عبدالرحمن بن ناصر، تیسیر الکریم الرحمن، بیروت: مکتبة النهضة العربیه، چاپ دوم، 1408ق.
  18. آلوسی، سید محمود، روح‌المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: على عبدالبارى عطیة، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1415ق.
  19. برسوى، اسماعیل بن مصطفی حقى، تفسیر روح‌البیان، لبنان- بیروت: دارالفکر، چاپ اول، بی‌تا.
  20. برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، مصحح: جلال‌الدین محدث، قم: دارالکتب الإسلامیة، 1371ق.
  21. بغدادى، علاءالدین على بن محمد، لباب التأویل فى معانى التنزیل، تحقیق: محمد على شاهین، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.
  22. بلخی، مقاتل بن سلیمان، تفسیر مقاتل بن سلیمان، تحقیق: عبدالله محمود شحاته، بیروت: دار احیاء التراث، چاپ اول، 1423ق.
  23. بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، 1418ق.
  24. بیهقی، أحمد بن الحسین، السنن الکبرى، دارالفکر، بی‌نا، بی‌تا.
  25. ثعالبى، عبدالرحمن، جواهر الحسان ‌فى ‌تفسیر القرآن (تفسیر ثعالبی)، تحقیق: شیخ محمد على معوض و شیخ عادل احمد عبدالموجود، بیروت: دار احیاء التراث العربى، چاپ اول، 1418ق.
  26. جزری، ابن‌اثیر جزری، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، محقق: محمود محمد الطناحی، قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1367ش.
  27. جصاص، احمد بن علی، احکام القرآن، تحقیق: محمد صادق قمحاوی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1405ق.
  28. جوادی‌آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، تحقیق: محمد صفایی، قم: اسراء، هفتم، 1389.
  29. جوادی‌آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، تحقیق: علی اسلامی، قم: موسسه اسراء، هشتم، 1388ش.
  30. خطیب، عبدالکریم، التفسیر القرآنى للقرآن، بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا.
  31. رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر فخرالدین رازى، مفاتیح الغیب، بیروت: داراحیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق.
  32. راغب أصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، دمشق: دارالقلم - الدارالشامیة، چاپ اول، 1412ق.
  33. راوندى، سعید بن هبة الله قطب‌الدین، فقه القرآن، محقق: احمد الحسینى، محمود مرعشى، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1405ق.
  34. زبیدی، محمد مرتضی حسینی، تاج‌العروس من جواهر القاموس، تحقیق: علی هلالی و علی سیری، بیروت: دارالفکر، چاپ اول، 1414ق.
  35. زحیلى، وهبة مصطفی، التفسیر المنیر فى العقیدة و الشریعة و المنهج، دمشق: دارالفکر، چاپ دوم، 1418ق.
  36. زحیلى، وهبه، التفسیر الوسیط، دمشق: دارالفکر، چاپ دوم، 1422ق.
  37. زمخشری، محمود بن عمر، أساس‌البلاغة، بیروت: دار صادر، چاپ اول، 1979م.
  38. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی، چاپ سوم، 1407ق.
  39. زمخشرى، محمود بن عمر، الفایق فی غریب الحدیث، محقق: ابراهیم شمس‌الدین، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1417ق.
  40. سلمى، محمد بن حسین، حقائق التفسیر، تحقیق: نصرالله پورجوادى، تهران: مرکز نشر دانشگاهى، چاپ اول، 1369ش.
  41. سمرقندی، نصر بن محمد، بحر العلوم، بیروت: دارالفکر، چاپ اول، 1416ق.
  42. سورآبادی، ابوبکر عتیق، تفسیر سورآبادی (تفسیر التفاسیر)، تهران: فرهنگ نشر نو، 1380ش.
  43. سیوطی، جلال‌الدین، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم: کتابخانه عمومی حضرت آیة الله العظمی مرعشى نجفى، چاپ اول، 1404ق.
  44. سیوطی، جلال‌الدین، تفسیر الجلالین، بیروت: مؤسسه النور للمطبوعات، چاپ اول، 1416ق.
  45. السید الشریف المرتضی، المسائل الناصریات، رابطه الثقافة و العلاقات الإسلامیة، مدیریة الترجمة و النشر، 1417ق.
  46. سید محمد حسین فضل الله، تفسیر من وحى القرآن، بیروت: دارالملاک للطباعة و النشر، چاپ دوم، 1419ق.
  47. شبر، سید عبدالله، الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، با مقدمه سیدمحمد بحرالعلوم، کویت: مکتبة الألفین، چاپ اول، 1407ق.
  48. شوکانى، محمد بن على، فتح‌القدیر، دمشق/بیروت: دار ابن کثیر، دارالکلم الطیب، چاپ اول، 1414ق.
  49. صاحب بن عباد، إسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغة، محقق: محمد حسن آل‌یاسین، بیروت: عالم الکتاب، چاپ اول، 1414ق.
  50. صادقی، محمد، البلاغ فى تفسیر القرآن بالقرآن، قم: مکتبة محمد الصادقی الطهرانی، چاپ اول، 1419ق.
  51. صدوق، محمد بن علی بن ‌بابویه (شیخ صدوق)، الأمالی، تهران: کتابچی، چاپ ششم، 1376ش.
  52. صدوق، محمد بن على ابن‌بابویه‏ (شیخ صدوق)، من لایحضره الفقیه، محقق: علی‌اکبر غفارى، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ دوم، 1413ق.
  53. طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، 1417ق.
  54. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع‌البیان فى تفسیر القرآن، محقق: محمدجواد بلاغى، تهران: انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.
  55. طبری، محمد بن جریر، جامع‌البیان فى تفسیر القرآن، لبنان-بیروت: دارالمعرفه، چاپ اول، 1412ق.
  56. طنطاوى، سید محمد، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، بی‌نا، بی‌تا.
  57. طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، قم: دارالثقافة، چاپ اول، 1414ق.
  58. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  59. طوسی، محمد بن حسن‏، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، بیروت: مؤسسة فقه الشیعة، چاپ اول، 1411ق.
  60. طیب، سید عبدالحسین، اطیب‌البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام، چاپ دوم، 1378ش.
  61. عطائی، رضا، بازشناسی تفسیری-حدیثی «اهل بیت» در آیه‌ تطهیر، علوم و معارف قرآن و حدیث، شماره 11، تابستان 1396.
  62. فرات کوفی، ابوالقاسم فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفى، تحقیق: محمدکاظم محمودى، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى، 1410ق.
  63. فراهیدى، خلیل بن أحمد، کتاب العین، قم: نشر هجرت، چاپ دوم، 1409ق.
  64. فیومی، أحمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، قم: موسسه دارالهجرة، چاپ دوم، 1414ق.
  65. قاسمی، محمد جمال‌الدین، محاسن‌التأویل، تحقیق: محمد باسل عیون‌السود، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1418ق.
  66. قرطبی، محمد، الجامع لأحکام القرآن، ایران-تهران: انتشارات ناصرخسرو، 1364ش.
  67. کیاهراسی، علی بن محمد، احکام‌القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون، چاپ دوم، 1405ق.
  68. مترجمان، ترجمه تفسیر جوامع الجامع، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ دوم، 1377ش.
  69. مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق: هاشم رسولى محلاتى، تهران: دارالکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق.
  70. مدنی، سید علیخان بن احمد کبیر، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین، مصحح: محسن حسینى امینى، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول، 1409ق.
  71. مراغی، احمد مصطفی، تفسیر المراغی، بیروت: دارالفکر، چاپ اول، بی‌تا.
  72. مظهری، ثناءالله، تفسیر المظهرى، کویته: مکتبة رشدیه، چاپ اول، 1412ق.
  73. مغربى، نعمان بن محمد، دعائم الإسلام، تحقیق: آصف فیضى، قم: مؤسسة آل البیت^، چاپ دوم، 1385ق.
  74. مفید، محمد بن محمد (شیخ مفید)، المسائل العکبریة، محقق: کنگره شیخ مفید، قم: المؤتمر العالمی لألفیه الشیخ المفید، چاپ اول، 1413ق.
  75. مفید، محمد بن محمد (شیخ مفید)، تفسیر القرآن المجید، تحقیق: سیدمحمد علی ایازی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، چاپ اول، 1424ق.
  76. مکارم شیرازی، ناصر، الأمثل فى تفسیر کتاب الله المنزل، قم: مدرسه امام علی بن ابی‌طالب، چاپ اول، 1421ق.
  77. میبدى، احمد بن ابى‌سعد رشیدالدین، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق: على‌اصغر حکمت، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم، 1371ش.
  78. نجفى خمینى، محمدجواد، تفسیر آسان، تهران: انتشارات اسلامیه، چاپ اول، 1398ق.
  79. نحاس، ابوجعفر احمد بن محمد نحاس، اعراب القرآن، بیروت: منشورات محمد علی بیضون، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1421ق.
  80. نووى جاوى، محمد بن عمر، مراح لبید لکشف معنى القرآن المجید، تحقیق: محمد أمین الصناوى، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1417ق.
  81. نیشابورى، ابواسحاق احمد ثعلبى نیشابورى، الکشف و البیان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، 1422ق.
  82. نیشابورى، نظام‌الدین حسن بن محمد، تفسیر غرائب‌القرآن، تحقیق: زکریا عمیرات، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1416ق.
  83. هلالى، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، محقق: محمد انصارى زنجانى، قم: الهادی، چاپ اول، 1405ق.
  84. همدانی، سیدمحمدحسین حسینی، انوار درخشان، تحقیق: محمد باقر بهبودی، تهران: کتابفروشی لطفی، چاپ اول، 1404ق.
  85. هیتمی، أحمد بن حجر الهیتمی المکی،الصواعق المحرقة فی الرد على أهل البدع و الزندقة، تحقیق: عبدالوهاب عبداللطیف، مصر: مکتبة القاهرة، چاپ دوم، 1385 - 1965م.
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 134
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 104


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب