اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,354
تعداد مقالات10,164
تعداد مشاهده مقاله3,094,483
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,729,756
جدیدبناب, علی, صفری فروشانی, نعمت الله, فرهی, عبدالله. (1403). تحلیل تاریخی روایی همسان‌پنداری صفورا (همسر حضرت موسی ع) و عایشه (همسر پیامبر خاتم ص). مطالعات فلسفی کلامی, 11(21), 405-426. doi: 10.22034/pht.2025.16404.1434
علی جدیدبناب; نعمت الله صفری فروشانی; عبدالله فرهی. "تحلیل تاریخی روایی همسان‌پنداری صفورا (همسر حضرت موسی ع) و عایشه (همسر پیامبر خاتم ص)". مطالعات فلسفی کلامی, 11, 21, 1403, 405-426. doi: 10.22034/pht.2025.16404.1434
جدیدبناب, علی, صفری فروشانی, نعمت الله, فرهی, عبدالله. (1403). 'تحلیل تاریخی روایی همسان‌پنداری صفورا (همسر حضرت موسی ع) و عایشه (همسر پیامبر خاتم ص)', مطالعات فلسفی کلامی, 11(21), pp. 405-426. doi: 10.22034/pht.2025.16404.1434
جدیدبناب, علی, صفری فروشانی, نعمت الله, فرهی, عبدالله. تحلیل تاریخی روایی همسان‌پنداری صفورا (همسر حضرت موسی ع) و عایشه (همسر پیامبر خاتم ص). مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 11(21): 405-426. doi: 10.22034/pht.2025.16404.1434

تحلیل تاریخی روایی همسان‌پنداری صفورا (همسر حضرت موسی ع) و عایشه (همسر پیامبر خاتم ص)

پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی
دوره 11، شماره 21، دی 1403، صفحه 405-426    اصل مقاله (9.22 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pht.2025.16404.1434
نویسندگان
علی جدیدبناب* 1؛ نعمت الله صفری فروشانی2؛ عبدالله فرهی3
1گروه تاریخ و سیره، پژوهشکده علوم اسلامی، پژوهشگاه بین المللی المصطفی، قم، ایران؛ «نویسنده مسئول
2گروه تاریخ اهل ‌بیت ع، مجتمع تاریخ، سیره و تمدن اسلامی، جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران
3گروه تاریخ اسلام، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران؛
چکیده
کندوکاو در مقوله مشابهت‌پنداری یهود و تشیع، از منظر تحلیلگران تاریخی، از اهمیت خاصی برخوردار است. اما با وجود گستردگی آن، تحقیقی ژرف و یکپارچه در این عرصه صورت نگرفته است. در این پژوهش به یکی از موارد مهم آن پرداخته شده است؛ بنابراین پرسش از تشابهات صفورا همسر حضرت موسی× با عایشه همسر پیامبر خاتم | بوده است، که نیازمند کاویدن تا مرحله پاسخی درخور است. به نظر می‌رسد صفورا در زمره زنان مؤمن به رسالت همسر و پیامبر زمان خویش بوده و ادعای شورش علیه وصی حضرت موسی× و نیز همسانی با عایشه مستند نبوده و به پشتوانه علم اجمالی، نیاز به تتبع و تبیین تفصیلی آن دارد. این پژوهش با انگیزه شناخت نقش صفورا در زندگی و رسالت حضرت موسی و مقایسه تشابه آن با عایشه انجام گرفته است. نیل به این مقصد در سایه توصیف و تبیین عملکرد صفورا در زمان حضرت موسی و وجوه شباهت صفورا با عایشه، با گردآوری داده‌های کتابخانه‌ای و به شیوه توصیفی تحلیلی میسر است. نتیجه آن، تبیین نقش مؤثر و مثبت صفورا در تداوم رسالت حضرت موسی× و عدم شورش علیه جانشین وی به جهت مستند نبودن منابع استنادی است. به دلیل عدم تأیید مدعای روایات در قرآن کریم، منابع اهل سنت و عهدین، و حذف سلسله روایات در اثبات الوصیة و حتی نامشخص بودن مؤلف آن و با وجود بیان سلسله راویان در کمال الدین و تمام النعمة، نقصان رجال شیعی و از رجال سنی بودن راویان، این ادعا تایید نشده است.
کلیدواژه‌ها
حضرت موسی×؛ صفورا؛ عایشه؛ حضرت علی×؛ یوشع بن نون
مراجع
  1. قرآن کریم
  2. کتاب مقدس (عهدین)، بی‌جا، انجمن پخش کتب مقدس در میان ملل، 1994م.
  3. کتاب مقدس عهد عتیق و عهد جدید، ترجمه فاضل خان همدانی، ویلیام گلن، هنری مرتن، تهران: اساطیر، ۱۳۷۹.
  4. ابن ­بابویه، محمد بن علی، عیون اخبارالرضا(علیه السلام) ، مترجم: علی اکبر غفاری، نشر صدوق، تهران، 1372ش.
  5. ابن ‌بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، چاپ دوم، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1395ق.
  6. ابن‌حجر العسقلانی، أبو الفضل أحمد بن علی بن محمد بن أحمد، لسان المیزان، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390ق.
  7. ابن‌حنبل الشیبانی، ابوعبد الله أحمد(متوفای241هـ)، مسند أحمد بن حنبل، مصر: مؤسسة قرطبة.
  8. ابن‌عبد ربه، ابوعمر شهاب الدین احمد بن محمد الاندلسی، العقد الفرید، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1404ق.
  9. ابن­غضائری، احمد بن حسین، کتاب الرجال، تحقیق سیدرضا حسینی جلالی، چاپ اول، قم: دارالحدیث، 1380ش.
  10. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن، تحقیق، محمد جعفر یاحقی و مهدی ناصح، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1408ق.
  11. اندلسی، ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، قاهره: دارالتعارف، بی­تا.
  12. آبراهام کهن، امیرحسین صدری پور و یهودا حی، گنجینه­ای از تلمود، مترجم: امیر فریدون گرگانی و یهوشوع نتن آلی، تهران: اساطیر، 1390ش.
  13. حائری، ابوعلی، منتهی المقال، قم: موسسة آل البیت(علیهم السلام)، 1416ق.
  14. حر عاملی، محمد بن الحسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشرعیة، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1391ش.
  15. حمود، هادی حسین، منهج المسعودی فی بحث العقائد و الفرق الدینیة، بغداد: دارالقادسیه للطباعة، 1984م.
  16. خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری. بی­جا: موسسة البلاغ، 1419ق.
  17. خواندمیر، عیاث الدین بن همام الدین، تاریخ حبیب السیر، تهران: اتتشارات خیام، 1380 ش.
  18. خویی، سیدابولقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم: دفتر آیةالله العظمی الخوئی، 1409ق.
  19. دهخدا، علی اکبر، لغت نامه.
  20. الذهبی، شمس الدین أبو عبد الله محمد بن أحمد بن عثمان بن قَایْماز، میزان الاعتدال، بیروت: دارالمعرفة للطباعة و النشر، 1382ق.
  21. راوندی، سعید بن هبة الله قطب، قصص الانبیا، قم: مکتبه العلامه المجلسی، 1430ق.
  22. رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیاء، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1378ش.
  23. السیوطی، عبد الرحمن بن أبی‌بکر جلال الدین، اللآلىء المصنوعة فی الأحادیث الموضوعة، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1417ق.
  24. شبیری زنجانی، سید محمد جواد. «اثبات الوصیة مسعودی، صاحب مروج الذهب». فصلنامه انتظار. ش اول، 1380ش.
  25. شیرازی، علی، زنان نمونه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1378ش.
  26. الصدیقی الهندی الفَتَّنِی، محمد طاهر بن علی، تذکرة الموضوعات، بیروت: إدارة الطباعة المنیریة، 1343ق.
  27. صفری فروشانی، نعمت الله، «بررسی دو اثر تاریخ نگاری شیخ صدوق(ره)». نشریه­نامه تاریخ پژوهان، 1386ش. شماره 10، ص202-203.
  28. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، مقدمه مؤلف، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1415ق.
  29. طبری، ابو جعفر محمد بن جریر، تاریخ طبری، چاپ دوم، بیروت: مؤسسه دارالتراث، 1387ق.
  30. طوسی، محمد بن حسن، العدة فی أصول الفقه، چاپ اول، قم: محمد تقی علاقبندیان‏، 1417ق.
  31. عاطف الزین، سمیح، داستان پیامبران علیهم السلام در قرآن، ترجمه علی چراغی، اول، تهران: ذکر، ۱۳۸۰ش.
  32. العسگری، الامام، التفسیر المنسوب الی الامام العسگری×، قم: مدرسة امام مهدی×، 1409ق.
  33. العیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، مصحح: هاشم رسولی، تهران: مکتبه العلمیه الاسلامیه، 1380ش.
  34. فتاحی زاده، فتحیه، زن در تاریخ و اندیشه اسلامی، قم: موسسه بوستان کتاب، 1387ش.
  35. فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق: حسین اعلمی، چاپ دوم، تهران: الصدر، 1415ق.
  36. قاریان، حسین و محمدرضا جباری. «بررسی انتساب کتاب الوصیة به مسعودی». هفته نامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام. سال شانزدهم. شماره اول. شماره مسلسل61، 1394ش.
  37. قمی، شیخ عباس، فوائد الرضویة. بی­جا: بی­نا، بی­تا.
  38. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، محقق: مهدی آیت اللهی، تهران: انتشارات جهان آرا، 1387ش.
  39. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
  40. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، ۱۴۰۳ق.
  41. مجلسی، محمدباقر، حیوة القلوب، قم: سرور، ۱۳۸۴ ش.
  42. محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعة در ترجمه بانوان دانشمند شیعه، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1406ق.
  43. مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب، تحقیق یوسف اسعد داغر، بیروت: دارالاندلس، 1416ق/1996م.
  44. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة، قم: انصاریان، 1384ش/1426ق.
  45. مسعودی، علی بن حسین، ترجمه اثبات الوصیة، مترجم: محمدجواد نجفی، تهران: اسلامیه، بی تا.
  46. مزی، یوسف بن زکی، تهذیب الکمال، تحقیق د. بشار عواد معروف، ناشر: مؤسسة الرسالة - بیروت، الطبعة:الاولی، ۱۴۰۰ه - ۱۹۸۰م.
  47. نجاشی، ابوالعباس احمد بن علی، رجال النجاشی، تحقیق سیدموسی شبیری زنجانی، چاپ ششم، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1418ق.
  48. الهیثمی، ابوالحسن نور الدین علی بن أبی‌بکر (متوفای 807 هـ)، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت: دار الکتاب العربی، 1407ق.
  49. یوشع بن نون، دائرة المعارف طهور، بازیابی: 2 مرداد 1397.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 421
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 170


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب