اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,317
تعداد مقالات9,878
تعداد مشاهده مقاله2,898,706
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,615,385
شیخ هادی, اسماعیل, خادمی, حسین. (1403). معیار حد تمییز کودک. مطالعات فلسفی کلامی, 11(21), 291-313. doi: 10.22034/mft.2025.18137.1337
اسماعیل شیخ هادی; حسین خادمی. "معیار حد تمییز کودک". مطالعات فلسفی کلامی, 11, 21, 1403, 291-313. doi: 10.22034/mft.2025.18137.1337
شیخ هادی, اسماعیل, خادمی, حسین. (1403). 'معیار حد تمییز کودک', مطالعات فلسفی کلامی, 11(21), pp. 291-313. doi: 10.22034/mft.2025.18137.1337
شیخ هادی, اسماعیل, خادمی, حسین. معیار حد تمییز کودک. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 11(21): 291-313. doi: 10.22034/mft.2025.18137.1337

معیار حد تمییز کودک

مطالعات فقه تربیتی
دوره 11، شماره 21، شهریور 1403، صفحه 291-313    اصل مقاله (350.52 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/mft.2025.18137.1337
نویسندگان
اسماعیل شیخ هادی* 1؛ حسین خادمی2
1فقه تربیت ، موسسه عالی فقه و علوم اسلامی، قم ، ایران
2فقه تربیت، موسسه عالی فقه و علوم اسلامی، قم ، ایران
چکیده
پژوهش حاضر، ناظر به‌تعیین معیار در تمییز صبی است. منظور از تمییز رسیدن به‌حدی از فهم و ادراک است که بر اساس آن می‌توان کودک نابالغ را مخاطب به‌خطابات شرعی دانست. در فقه اسلامی احکام مختلفی همچون صحت عبادات و صحت برخی تصرفات مانند طلاق، بر تحقق تمییز مترتب گردیده است. با رجوع به‌کلمات بیشتر فقها روشن می‌شود که برای تحقق تمییز سن خاصی را بیان نکرده، تنها شناخت خوب و بد را معیار تحقق تمییز دانسته‌اند. با رجوع به‌روایات و بررسی آن‌ها روشن می‌شود که در بیشتر تکالیف معیار سنی خاص قابل استفاده نیست. تنها نسبت به‌نماز در شرایط شک در تحقق تمییز 6 سالگی بیان شده است. در مورد معیار کیفی آنچه لازم است شناخت خوب و بد و نیز شناخت حکم و موضوع آن و معقول بودن خطاب به‌کودک با توجه به‌علل قطعی و شرایط حکم است. بنابراین، آنچه فقها مبنی بر شناخت خوب و بد بیان نموده‌اند، تنها شرط لازم برای تحقق تمییز است و شرط کافی نیست.
کلیدواژه‌ها
تمییز؛ ممیز؛ حد تمییز؛ معیار تمییز؛ تمییز کودک
مراجع

 

  1. ابن بابویه، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه - قم، چاپ: دوم، 1413 ق.
  2. ابو الحسین، احمد بن فارس بن زکریا، معجم مقائیس اللغة، 6 جلد، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، قم - ایران، اول، 1404 ه‍ ق.
  3. اراکى، محمد على، المسائل الواضحة، 2 جلد، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، قم - ایران، اول، 1414 ه‍ ق.
  4. اردبیلى، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، 14 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، اول، 1403 ه‍ ق.
  5. اصفهانى، حسین بن محمد راغب، مفردات ألفاظ القرآن، در یک جلد، دار العلم - الدار الشامیة، لبنان - سوریه، اول، 1412 ه‍ ق.
  6. اصفهانى، فاضل هندى، محمد بن حسن، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، 11 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، اول، 1416 ه‍ ق.
  7. بحرانى، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، 25 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، اول، 1405 ه‍ ق.
  8. تبریزى، جواد بن على، رساله احکام بانوان (تبریزى)، در یک جلد، قم - ایران، اول، بی‌تا.
  9. تبریزى، جواد بن على، صراط النجاة (للتبریزی)، 7 جلد، دار الصدیقة الشهیدة، قم - ایران، اول، 1427 ه‍ ق.
  10. جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، 6 جلد، دار العلم للملایین، بیروت - لبنان، اول، 1410 ه‍ ق.
  11. حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، محقق محمدباقر خالصی، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی - قم، 1419 ه‍ ق.
  12. حکیم، سید محسن طباطبایى، مستمسک العروة الوثقى، 14 جلد، مؤسسة دار التفسیر، قم - ایران، اول، 1416 ه‍ ق
  13. حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، تذکرة الفقهاء (ط - الحدیثة)، 14 جلد، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم - ایران، اول، 1414 ه‍ ق
  14. حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، 9 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، دوم، 1413 ه‍ ق.
  15. حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، 2 جلد، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم - ایران، اول، 1419 ه‍ ق
  16. حلّى، مقداد بن عبد اللّٰه سیورى، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، 4 جلد، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى - ره، قم - ایران، اول، 1404 ه‍ ق
  17. حماد، نزیه، معجم المصطلحات المالیة و الاقتصادیة فی لغة الفقهاء، دار القلم- دمشق-سوریه، 1429 ه‍ ق.
  18. خمینى، سید روح اللّٰه موسوى، المکاسب المحرمة (للإمام الخمینی)، 2 جلد، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره، قم - ایران، اول، 1415 ه‍ ق
  19. خمینى، سید روح اللّٰه موسوى، توضیح المسائل (امام خمینى)، در یک جلد، اول، 1426 ه‍ ق.
  20. زنجانى، سید موسى شبیرى، رساله توضیح المسائل (شبیرى)، در یک جلد، انتشارات سلسبیل، قم - ایران، اول، 1430 ه‍ ق.
  21. زنجانى، سید موسى شبیرى، کتاب نکاح (زنجانى)، 25 جلد، مؤسسه پژوهشى راى‌پرداز، قم - ایران، اول، 1419 ه‍ ق
  22. شهرکانی، ابراهیم اسماعیل، معجم المصطلحات الفقهیة، ذوی القربی - قم، 1430ه‍ ق.
  23. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، محقق محمد کلانتر، 10 جلد، مکتبة الداوری - قم، 1410ه‍ ق.
  24. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، روض الجنان فی شرح إرشاد الأذهان، محقق دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. مرکز احیای آثار اسلامی، بوستان کتاب (مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی) – قم، 1380 ه.ش.
  25. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، محقق مؤسسة المعارف الإسلامیة، مؤسسة المعارف الإسلامیة – قم، 1413ه‍ ق.
  26. شیرازى، ناصر مکارم، رساله توضیح المسائل (مکارم)، در یک جلد، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام، قم - ایران، پنجاه ودوم، 1429 ه‍ ق.
  27. شیرازى، ناصر مکارم، کتاب النکاح (مکارم)، 6 جلد، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام، قم - ایران، اول، 1424 ه‍ ق.
  28. صاحب بن عباد، کافى الکفاة، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغة، 10 جلد، عالم الکتاب، بیروت - لبنان، اول، 1414 ه‍ ق.
  29. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، الخلاف، 6 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، اول، 1407 ه‍ ق.
  30. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، 8 جلد، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، تهران - ایران، سوم، 1387 ه‍ ق.
  31. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، در یک جلد، دار الکتاب العربی، بیروت - لبنان، دوم، 1400 ه‍ ق
  32. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، 10 جلد، دار الکتب الإسلامیة، تهران - ایران، چهارم، 1407 ه‍ ق
  33. طوسى، محمد بن حسن، العُدة فی أصول الفقه - قم، چاپ: اول، 1417 ق.
  34. فاضل مقداد، مقداد بن عبد الله، کنز العرفان فی فقه القرآن، محشی محمدباقر شریف‌زاده. مصحح محمدباقر بهبودی، مرتضوی – تهران، 1373 ه‍ ش.
  35. فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، 8 جلد، نشر هجرت، قم - ایران، دوم، 1410 ه‍ ق
  36. فیومى، احمد بن محمد مقرى، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، در یک جلد، منشورات دار الرضی، قم - ایران، اول، ه‍ ق.
  37. کاشانى، فیض، محمد محسن ابن شاه مرتضى، الوافی، 26 جلد، کتابخانه امام امیر المؤمنین علی علیه السلام، اصفهان - ایران، اول، 1406 ه‍ ق.
  38. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی (ط - الإسلامیة) - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
  39. کیدرى، قطب الدین، محمد بن حسین، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، در یک جلد، مؤسسه امام صادق علیه السلام، قم - ایران، اول، 1416 ه‍ ق.
  40. گیلانى، فومنى، محمد تقى بهجت، رساله توضیح المسائل (بهجت)، در یک جلد، انتشارات شفق، قم - ایران، 92، 1428 ه‍ ق.
  41. لنکرانى، محمد فاضل موحدى، رساله توضیح المسائل (فاضل)، در یک جلد، قم - ایران، صدوچهاردهم، 1426 ه‍ ق.
  42. محقق حلی، جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، محقق گروهی از نویسندگان و ناصر مکارم شیرازی، مؤسسه سید الشهداء (ع) - قم، 1364 ه‍ ش.
  43. مصطفوى، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، 14 جلد، مرکز الکتاب للترجمة و النشر، تهران - ایران، اول، 1402 ه‍ ق.
  44. مغربى، ابو حنیفه، نعمان بن محمد تمیمى، دعائم الإسلام، 2 جلد، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم - ایران، دوم، 1385 ه‍ ق.
  45. موسوی عاملی، محمد بن علی، مدارک الأحکام فی شرح شرائع الإسلام، محقق مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث – مشهد مقدس- ایران، 1411 ه‍ ق.
  46. نجاشى، ابو الحسن، احمد بن على، رجال النجاشی - فهرست أسماء مصنفی الشیعة، در یک جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، 1407 ه‍ ق.
  47. نجفى، صاحب الجواهر، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، 43 جلد، دار إحیاء التراث العربی، بیروت - لبنان، هفتم، 1404 ه‍ ق.
  48. نجفى، کاشف الغطاء، جعفر بن خضر مالکى، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (ط - الحدیثة)، 4 جلد، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، قم - ایران، اول، 1422 ه‍ ق.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 110
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 94


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب