اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,272
تعداد مقالات9,554
تعداد مشاهده مقاله2,770,848
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,536,565
پور محمدی املشی, نصر الله, غلامی, اشکان. (1403). حج در تعاملات صفویه و اوزبکان. مطالعات فلسفی کلامی, 12(32), 106-126. doi: 10.22034/mte.2022.12370.1570
نصر الله پور محمدی املشی; اشکان غلامی. "حج در تعاملات صفویه و اوزبکان". مطالعات فلسفی کلامی, 12, 32, 1403, 106-126. doi: 10.22034/mte.2022.12370.1570
پور محمدی املشی, نصر الله, غلامی, اشکان. (1403). 'حج در تعاملات صفویه و اوزبکان', مطالعات فلسفی کلامی, 12(32), pp. 106-126. doi: 10.22034/mte.2022.12370.1570
پور محمدی املشی, نصر الله, غلامی, اشکان. حج در تعاملات صفویه و اوزبکان. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 12(32): 106-126. doi: 10.22034/mte.2022.12370.1570

حج در تعاملات صفویه و اوزبکان

مطالعات تاریخی جهان اسلام
مقاله 5، دوره 12، شماره 32، دی 1403، صفحه 106-126    اصل مقاله (688.03 K)
نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/mte.2022.12370.1570
نویسندگان
نصر الله پور محمدی املشی* 1؛ اشکان غلامی2
1استاد گروه آموزشی تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بین الملل امام خمینی قزوین، ایران.
2دانشجوی دکتری تاریخ. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین. ایران .
چکیده
در تاریخ جهان اسلام، مولفه های گوناگونی از یک سو موجب ایجاد مناسباتی دوستانه یا خصمانه فی مابین حاکمیت های سیاسی مسلمان می گردیدند و از طرفی به عنوان ابزاری در دست دول مسلمان در جهت حفظ منافع چند جانبه مورد استفاده قرار می گرفتند. حج اگر چه یکی از فروعات دینی مسلمین است ولی به واسطه تجلی اجتماعی آن، در عرصه تاریخ جهان اسلام، نقش مهمی در روابط دولت های مسلمان داشته است. در این میان با تشکیل دولت صفویه که برخلاف همسایگان خود از جمله اوزبکان، داعیه تبلیغ مذهب تشیع امامیه داشت، مسئله حج به عنوان چالشی در تعاملات صفویه و اوزبکان مبدل گشت. پژوهش حاضر که به روش توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه تنظیم گشته، در پی پاسخ به این پرسش می باشد که در روابط صفویه و اوزبکان، حج چه جایگاه و نقشی داشته است؟ نتیجه تحقیق حاکی از آن است که در نیمه نخست دولت صفوی، مراسم حج به عنوان مهره ای در تحریک نیروی متخاصم (در موارد نظامی) مورد استفاده قرار گرفت. در دوره دوم صفویه، حج بیشتر مورد استفاده اهداف سیاسی (و نه نظامی) قرار داشت و مکاتباتی دوستانه رد و بدل گردید. در دوره سوم و بعد از صلح ایران و عثمانی ( صلح زهاب) روابطی در ظاهر بر پایه احترام متقابل شکل گرفت و حج دیگر به عنوان یک موضوع مورد مناقشه و جدل مطرح نبود.
کلیدواژه‌ها
صفویه؛ اوزبکان؛ حج؛ شیبک خان
مراجع
  1. اصفهانی، محمد معصوم بن خواجگی (1368)، خلاصه السیر – تاریخ روزگار شاه صفی صفوی، به‌کوشش ایرج افشار، تهران، انتشارات علمی، چاپ اول.
  2. امینی هروی، امیر صدرالدین ابراهیم (1383)، فتوحات شاهی، تصحیح، تعلیق، توضیح و اضافات محمدرضا نصیری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول.
  3. بخارایی، میرزا شمس (1377)، تاریخ بخارا، خوقند و کاشغر (در شرح حکمرانی امیر میر حیدر در بخارا، محمد علی خان در خوجند و جهان‌گیر خواجه در کاشغر)، با مقدمه، تحقیق و تصحیح محمد اکبر عشیق، تهران، انتشارات مرکز پژوهشی میراث مکتوب، چاپ اول.
  4. ترکمان، اسکندر بیگ و واله اصفهانی، یوسف (1317)، ذیل تاریخ عالم آرای عباسی، تصحیح سهیلی خوانساری، تهران، کتاب‌فروشی و چاپ‌خانه اسلامیه، چاپ اول.
  5. ترکمان، اسکندر بیگ (1382)، تاریخ عالم آرای عباسی، تنظیم ایرج افشار، تهران، انتشارات امیر کبیر، چاپ اول.
  6. جنابدی [گنابادی]، میرزا بیگ بن حسن (1378)، روضه الصفویه، به‌کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، انتشارات موقوفات محمود افشار، چاپ اول.
  7. حسینی استر آبادی، حسن بن مرتضی (1366)، از تاریخ سلطانی (از شیخ صفی تا شاه صفی)، به اهتمام احسان اشراقی، تهران، انتشارات علمی، چاپ دوم.
  8. حسینی قمی، احمد بن شرف‌الدین حسین (1383)، خلاصه التواریخ، تصحیح احسان اشراقی، تهران، موسسه‌ی انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ دوم.
  9. حسینی خاتون آبادی، عبدالحسین (1352)، وقایع السنین و الاعوام (گزارش‌های سالیانه از ابتدای خلقت تا سال 1195 ق)، مصحح؛ محمد باقر بهبودی، مقدمه شهاب‌الدین مرعشی نجفی و ابوالحسن شعرانی، تهران، کتاب‌فروشی و چاپ‌خانه اسلامیه، چاپ اول.
  10. خنجی، فضل‌الله بن روزبهان (1355)، مهمان نامه بخارا، ، به اهتمام منوچهر ستوده، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ اول.
  11. خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین (1353)، حبیب السیر فی اخبار افراد بشر، با مقدمه جلال‌الدین همایی، زیر نظر محمد دبیر سیاقی، تهران، انتشارات خیام، چاپ اول.
  12. دوغان، اسرا (1384)، «حجاج ترکستان – راه‌ها و دشواری‌ها» فصل‌نامه علمی – ترویجی میقات، دوره 14، شماره 54، شماره (پیاپی 54)، زمستان، صص 204 –
  13. _______ (1389)، تاریخ حج‌گزاری ایرانیان به روایت اسناد عثمانی و قاجاری، ترجمه مهری آریان‌فر، تهران، انتشارات مشعر، چاپ اول.
  14. دوغلات، میرزا محمد حیدر (1383)، تاریخ رشیدی، تصحیح عباسقلی غفاری فرد،تهران، میراث مکتوب 1383
  15. روملو، حسن بیگ (1357)، احسن التواریخ، تصحیح چارلس نارمن سیدن، تهران، انتشارات کتاب‌خانه‌ی صدر، چاپ اول.
  16. ژان باتیست تاورنیه (1366)، سفرنامه، ترجمه ابوتراب نوری، اصفهان، نشر تأیید، چاپ دوم.
  17. سانسون، مارتین (1374)، سفرنامه سانسون، ترجمه محمد مهریار، انتشارات شهرداری اصفهان، چاپ اول.
  18. شاه طهماسب صفوی (1363)، تذکره شاه طهماسب حیدری الصفوی، به‌کوشش و مقدمه امرالله صفری، انتشارات شرق، چاپ دوم.
  19. شاملو، ولی قلی بن داوود، 1371، قصص الخاقانی، تصحیح حسن سادات ناصری، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
  20. شکری، یدالله (1350)، عالم آرای صفوی، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، چاپ اول.
  21. عبدی بیگ شیرازی، نویدی (1369)، تکلمه الاخبار، مقدمه و تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، نشر نی، چاپ اول.
  22. غفاری‌فرد، عباس‌قلی (1376)، روابط صفویه و ازبکان، تهران، اداره نشر وزارت امور خارجه، چاپ اول.
  23. فریر رانلد (1384)، تجارت در دوره صفویه، تاریخ ایران، پژوهش‌گاه دانشگاه کمبریج، ترجمه یعقوب آژند، تهران، انتشارات جامی، چاپ دوم.
  24. قاسمی حسینی گنابادی، محمدقاسم (1387)، شاه اسماعل نامه، مصحح؛ جعفر شجاع کیهانی، تهران، انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی، چاپ اول.
  25. قمی، قاضی احمد بن شرف‌الدین (1359)، خلاصه التواریخ، تهران، سازمان چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
  26. کِروسینسکی، یوداش (1363)، سفرنامه‌ی کِروسینسکی (یادداشت‌های کشیش لهستانی عصر صفوی، ترجمه عبدالرزاق دُنبلی «مفتون»، با مقده، تحقیق و تصحیح مریم میر احمدی، تهران، انتشارات توس، چاپ اول.
  27. منشی، محمد بن یوسف خواجه (1380)، تذکره مقیم خانی (سیر تاریخی، فرهنگی و اجتماعی ماوراءالنهر در عهد شیبانیان و اشترخانیان)، با مقدمه، تحقیق و تصحیح فرشته صرافان، تهران، انتشارات مرکز پژوهشی میراث مکتوب، چاپ اول.
  28. میرخواند هروی، امیر محمود (1370)، ایران در روزگار شاه اسماعیل و شاه طهماسب، به‌کوشش غلامرضا طباطبایی، تهران، انتشارات موقوفات محمود افشار، چاپ اول.
  29. ناشناس (1349)، عالم آرای شاه اسماعیل، با مقدمه اصغر منتظر صاحب، تهران، بنیاد ترجمه و نشر کتاب، چاپ اول.
  30. ناشناس، (1364)، جهان‌گشای خاقان (تاریخ شاه اسماعیل)، با مقدمه و تحقیق الله دتا مضطر، اسلام آباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، چاپ اول.
  31. نوایی، عبدالحسین (1347)، شاه اسماعیل، مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی از سال 1105 – 1135 ق، همراه با یادداشت‌های تفصیلی، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش‌ عالی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهش‌گاه)، چاپ اول.
  32. _________ (1383)، اسناد و مکاتبات سیاسی ایران از سال 1038 تا 1105 هجری، همراه با یادداشت‌های تفصیلی، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش‌ عالی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهش‌گاه)، چاپ اول.
  33. واله اصفهانی، محمد یوسف (1380)، خلد برین، تصحیح محمدرضا نصیری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول.
  34. Mehemet. (2014) : aruous journey to hejaz; Turkestani pilgrims, The
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 141
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 78


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب