اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,364
تعداد مقالات10,247
تعداد مشاهده مقاله3,191,374
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,784,210
ذاکری, علی اکبر. (1403). بررسی فرماندهی جعفر بن ابی طالب (س) در جنگ مؤته. مطالعات فلسفی کلامی, 4(6), 59-83.
علی اکبر ذاکری. "بررسی فرماندهی جعفر بن ابی طالب (س) در جنگ مؤته". مطالعات فلسفی کلامی, 4, 6, 1403, 59-83.
ذاکری, علی اکبر. (1403). 'بررسی فرماندهی جعفر بن ابی طالب (س) در جنگ مؤته', مطالعات فلسفی کلامی, 4(6), pp. 59-83.
ذاکری, علی اکبر. بررسی فرماندهی جعفر بن ابی طالب (س) در جنگ مؤته. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 4(6): 59-83.

بررسی فرماندهی جعفر بن ابی طالب (س) در جنگ مؤته

تاریخ اهل بیت علیهم السلام
دوره 4، شماره 6، شهریور 1403، صفحه 59-83    اصل مقاله (1.09 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسنده
علی اکبر ذاکری*
استادیار(بازنشسته) گروه سیره اهل‌بیت(ع)، پژوهشکده تاریخ و سیره اهل‌بیت(ع)، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.
چکیده
جنگ مؤته جزو غزوه‌هایی است که رسول‌خدا(ص) سه فرمانده تعیین کرد. تعیین این تعداد از فرمانده سابقه نداشت. در باره فرمانده اول این نبرد اختلاف است. در حالی که قول مشهور و کتب اخبار و تاریخ اهل‌سنت از تعیین ‌‌زیدبن حارثه به عنوان اولین فرمانده سخن گفته‌اند، علمای شیعه، جعفر را به عنوان اولین فرمانده معرفی کرده‌اند.
این مقاله با روشی توصیفی تحلیلی به بررسی این دو نظر می‌پردازد و به بررسی دلائل هر یک از دو گروه پرداخته و از میزان قوت و ضعف ادله مشهور سخن می‌گوید و به نقش مسائل سیاسی در این حادثه اشاره می‌کند و بر این نظر است که جعفر اولین فرمانده بوده و دلائل آن را بیان می‌کند.
افزون بر اخبار کتب شیعه، بخشی از اخبار اهل‌سنت هم این نظر را تأیید می‌کند که جعفر فرمانده نخست بوده، اشعار شاعرانی مانند حسان بن ثابت و کعب بن مالک و شاعر حاضر در نبرد که همان زمان سروده‌اند و بیش از ده خبر بر این دیدگاه گواهی می‌دهد.
به چرائی اطلاق غزوه بر این نبرد که رسول خدا(ص) در آن حاضر نبودند اشاره می‌شود. در ضمن بر خلاف آنچه تصور می‌شود که ممکن است معرفی جعفر به عنوان فرمانده نخست، از جانب شیعیان جنبه کلامی یافته تا تاریخی؛ از آثار کلامی استفاده می‌شود که این گروهی از اهل‌سنت هستند که به این موضوع جنبه کلامی داده و امارت زید را بر جعفر، دلیلی بر عقیده خود مبنی بر تقدیم مفضول بر فاضل می‌دانند.
کلیدواژه‌ها
جعفر بن ابی طالب؛ غزوه مؤته؛ زید بن حارثه؛ خالد بن ولید؛ عبد الله بن رواحه
مراجع
  1. ابن‌ابى‏الحدید معتزلی، عبدالحمید (1404هـ.ق). شرح نهج‏البلاغه. قم: مکتبة آیة‌الله مرعشی نجفی.
  2. ابن‌ابى‏شیبه، عبداللّه‏ (1409هـ.ق). المصنّف فى الاحادیث والآثار. الریاض: مکتبة الرّشد.
  3. ابن‌أبی‌عاصم، ابوبکر احمد (١٤٠٩هـ.ق). الجهاد. دمشق: دار‌القلم.
  4. ابن‌أبی‌عاصم، ابوبکر احمد (1411هـ.ق). الآحاد والمثانی. الریاض: دارالرایه.
  5. ابن‌اَثیر جَزَرى، ابوالحسن‏ (١٤٠٩هـ.ق). أُسْدالغابة فى معرفة‌الصّحابه. بیروت: دارالفکر.
  6. ابن‌اثیر، مبارک‏ جَزَرى (١٣٩٩هـ.ق). النّهایة فى غریب‌الحدیث والاثر. بیروت: المکتبة العلمیه.
  7. ابن‌اسحاق، محمد (١٣٩٨هـ.ق). تحقیق سهیل‌زکار. بیروت: دارالفکر.
  8. ابن‏‌حِبّان، محمد‏ (1395هـ.ق). الثقات. بیروت: دارالفکر.
  9. ابن‌حجرعسقلانی، احمد (1325هـ.ق). تهذیب‌التهذیب. بیروت: دارصادر.
  10. ابن‌حجرعسقلانی، احمد (1406هـ.ق). تقریب‌التّهذیب. سوریة: دارالرّشید.
  11. ابن‌حجرعسقلانی، احمد‏ (1415هـ.ق). الإصابة فى تمییزالصحابه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  12. ابن‌حجرعسقلانی، احمد (بی‏تا). فتح‌البارى بشرح‌البخارى. بیروت: دارالمعرفه.
  13. ابن‌حزم، علی‌بن محمداندلسی (بی‏تا). جوامع السیرة‌النبویه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  14. ابن‌‌خلدون، عبدالرّحمان (1408هـ.ق). تاریخ ‏ابن‌خلدون. بیروت: دارالفکر.
  15. ابن‏سعد، محمدزهری (1421هـ.ق). طبقات‌الکبیر. القاهره: مکتبة‏الخانجی.
  16. ابن‏سیدالنّاس،‏ ابو‌الفتح محمد‏ (1414هـ.ق). عیون‌الأثر فى فنون‌المغازى والشّمائل والسّیر. بیروت: دارالقلم.
  17. ابن‌شهرآشوب، رشیدالدّین مازندرانی (1379). مناقب آل ابی‌طالب (ع). قم: انتشارات علامه.
  18. ابن‌عبدالبر، ابو‌عمر یوسف (1412هـ.ق). الإستیعاب فی معرفةالأصحاب. بیروت: دارالجیل.
  19. ابن‌عبدالبر، ابو‌عمر یوسف (١٤٣٩). التمهیدلما فی‌الموطأ من‌المعانی والأسانید فی حدیث رسول اللَّه (ص). لندن: مؤسسة الفرقان.
  20. ابن‏عساکر، ابو‏القاسم علی (1415هـ.ق). تاریخ مدینة‌دمشق. بیروت: دارالفکر.
  21. ابن‌کثیر، اسماعیل (1408هـ.ق). البدایة والنّهایه. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  22. ابن‌کثیر، اسماعیل (١٤١٩هـ.ق). جامع‌المسانید والسُّنَن الهادی لأقوم سَنَن. بیروت: دارخضر.
  23. ابن‌هشام، ابو‌محمد عبدالملک‏ (بی‌تا). السیرة‏النّبویه. بیروت: دارالمعرفه.
  24. ابو‌الفرج اصفهانى، على‏بن‏حسین (1419هـ.ق). مقاتل‌الطالبیین. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  25. ابوحذیفه، نبیل‌بن منصور (١٤٢٦هـ.ق). أنیس‌الساری فی تخریج وتحقیق أحادیث فتح‌الباری. بیروت: مؤسَّسَة الریَّان.
  26. ابونعیم اصفهانی، احمد‏بن‏عبداللّه (1409هـ.ق). حلیة‏الاولیاء. بیروت: دارالکتب‏العلمیه.
  27. ابونعیم اصفهانی، احمد‏بن‏عبداللّه (1419هـ.ق). معرفة‌الصحابه. الریاض: دارالوطن للنشر.
  28. احمد‏بن‏حنبل (١٤٢١هـ.ق). مسندالامام احمدحنبل. بیروت: مؤسسة الرساله.
  29. اصفهانی ظاهری، محمدبن داود (1406هـ.ق). الزهره. بیروت: مکتبة المنار.
  30. امین عاملی، سیدمحسن (1403هـ.ق). أعیان‌الشّیعه. بیروت: دارالتّعارف.
  31. البانی، محمد ناصرالدّین (١٤١٢هـ.ق). سلسلة الأحادیث الضعیفة والموضوعة وأثرها السیئ فی‌الأمه. الریاض: مکتبة المعارف.
  32. البانی، محمد ناصرالدّین (1422هـ.ق). سلسلة الأحادیث الصّحیحة و شیء من فقهها وفوائدها. الریاض: مکتبةالمعارف.
  33. بخاری، ابو‌عبداللّه محمد (1407هـ.ق). الجامع الصّحیح، محقق: دیب‏البغا، مصطفى. بیروت: دارابن‌‌کثیر.
  34. بریک‌بن محمدعمری (١٤٢٤هـ.ق). غزوة مؤته والسرایا والبعوث الشمالیه، غزوة مؤتة والسرایا والبعوث النبویة‌الشمالیه. المدینة المنوره: عمادة البحث العلمی بالجامعة الإسلامیه.
  35. بزار، ابو‌بکر احمد‏بن‏عَمرو‏ (1409هـ.ق). مسندبزار (البحر الزّخار). بیروت: مؤسسة علوم القرآن.
  36. بلاذُرى، ابو‌الحسن احمد‏بن‏عیسى‏ (1417هـ.ق). جمل‌من أنساب‌الأشراف. بیروت: دارالفکر.
  37. بیهقى، ابو‌بکر احمد‏ (1408هـ.ق). دلائل‌الّنبوة ومعرفة احوال صاحب‌الشّریعه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  38. جوینی، ابوالمعالی عبدالملک (١٤٢٨هـ.ق). نهایة‌المطلب فی درایة المذهب. بیروت: دارالمنهاج.
  39. حرّعاملی، محمد‏بن‏حسن (1409هـ.ق). وسائل‌الشیعه. قم: مؤسسه آل‌البیت.
  40. حرّعاملی، محمد‏بن‏حسن (1425هـ.ق). إثبات الهداة بالنّصوص والمعجزات‏. بیروت: اعلمی‏.
  41. حسان‌بن ثابت (1414هـ.ق). دیوان شعر حسان‌بن ثابت. به‌کوشش‌‌ عبدالله مهنا. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  42. حضرمی، محمد‌بن‌عمر (١٤١٩هـ.ق). حدائق الأنوار ومطالع الأسرار فی سیرة‌النبی المختار. جده: دارالمنهاج.
  43. حلى، رضى‌الدین على‌‌بن‌یوسف‌‌ (1408هـ.ق). العددالقویّة لدفع المخاوف‌الیومیه. قم: کتابخانه آیة الله العظمی مرعشى.
  44. حنوش، جعفر حسین فلیح (1423هـ.ق). جعفربن ابی‌طالب ذوالجناحین و دروه فی الدعوة الاسلامیه. بغداد: بی‌نا.
  45. خزاعی، علی‏بن‏محمد (1419هـ.ق). تخریج الدّلالات‌السّمعیه. بیروت: دارالغرب الاسلامى.
  46. ذهبى، ابو‌عبدالله محمد (1413هـ.ق). تاریخ‌الاسلام و وفیات المشاهیر والأعلام. بیروت: دارالکتاب العربی.
  47. ذهبى، ابو‌عبدالله محمد (1413هـ.ق). سیر اعلام النّبلاء. بیروت: مؤسسة الرّساله.
  48. سبحانی، جعفر (1385). فروغ ابدیت. قم: بوستان کتاب.
  49. سبط ابن‌جوزی (1434هـ.ق). مرآة الزمان فی تواریخ‌الاعیان. دمشق: دارالرسالة العالمیه.
  50. سپهر، محمد تقی (1380). ناسخ التواریخ زندگانى پیامبر. تهران: اساطیر.
  51. سمعانی، عبدالکریم (1382). الأنساب. حیدرآباد دکن هند: مجلس دائرة المعارف العثمانیه.
  52. سهیلی، عبدالرحمان (1421هـ.ق). الرَّوْض‌الْأنف فِی شرح السِّیرَة النَّبَوِیَّة لِابْنِ هِشَام. بیروت: دَارإحْیَاء التراث الْعَرَبِی.
  53. سیوطی، جلال‏الدّین (1405هـ.ق). الخصائص‌الکبرى. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  54. سیوطی، جلال‏الدّین (١٤٢٦هـ.ق). جمع‌الجوامع المعروف بالجامع‌الکبیر. القاهره: الازهر.
  55. شبر، سید عبدالله (1424هـ.ق). حق‌الیقین فی معرفة أصول‌الدین. قم: أنوارالهدى‏.
  56. شرف‏الدین، عاملی (١٤٠٤هـ.ق). النص والإجتهاد. قم: سیدالشهداء.
  57. شوشتری، محمدتقى (1424هـ.ق). قاموس‏الرّجال. قم: مؤسّسۀ نشر اسلامى.
  58. صالحی شامی، محمد (1414هـ.ق). سبل‌الهدى والرّشاد فى سیرة خیرالعباد. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  59. صدوق، شیخ ابو‌جعفر محمد (1403هـ.ق). معانى‏الأخبار. قم: مؤسّسه نشراسلامى.
  60. صدوق، شیخ ابو‌جعفر محمد (1404هـ.ق). من لایحضره الفقیه. قم: مؤسسة النشر الإسلامى.
  61. طبرانی، سلیمان‏بن‏احمد ( بی‏تا). معجم‏الکبیر. بیروت: داراحیاءالتّراث العربى.
  62. طبرانی، سلیمان‏بن‏احمد‏ (1415هـ.ق). معجم الأوسط. القاهره: دارالحرمین.
  63. طبرسی، ابو‌على فضل‏ (1417هـ.ق). إعلام‌الورى بأعلام‌الهدی. قم: تحقیق و نشر مؤسسة آل‏البیت.
  64. طبرسى، ابو‏منصور احمد‏ (1403هـ.ق). الاحتجاج على اهل‌اللّجاج، مشهد: نشر مرتضى‏.
  65. طبری، محمد‏بن‏جریر (1387هـ.ق). تاریخ الامم والملوک. بیروت: دارالتّراث.
  66. طبری، محمد‏بن‏جریر (١٤٢٨هـ.ق). تاریخ‌الطبری. محقق: برزنجی، محمد. بیروت: دارابن‌کثیر.
  67. طبرى آملى، عمادالدین محمد‌‌‏ (1383هـ.ق‏). بشارة المصطفی لشیعة‌المرتضی. نجف: المکتبة الحیدریه‏.
  68. طبرى، عمادالدین (1383). کامل‌بهائى. تهران: مرتضوی.
  69. طحاوی، ابوجعفر أحمد (1408هـ.ق). شرح مشکل‌الآثار. بیروت: مؤسسة الرّساله.
  70. طوسى، شیخ الطّائفه‏ محمد‏بن‏حسن (1382). تلخیص‌الشافی. قم: انتشارات المحبین‏.
  71. طوسى، شیخ الطّائفه‏ محمد‏بن‏حسن (1414هـ.ق). الأمالى. قم: تحقیق و نشر مؤسسة البعثه.
  72. طیالسی، ابوداود سلیمان (١٤١٩هـ.ق). مسند أبی‌داود الطیالسی. مصر: دارهجر.
  73. عاصمی، عبدالملک‏‏ مکی (1419هـ.ق). سمط‌النّجوم العوالی فی أنباء الأوائل والتّوالی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  74. عاملی، جعفر مرتضی (1385). الصحیح من سیرة‌النبی الأعظم. قم: مؤسسه دارالحدیث.
  75. عبدالرّزّاق، ابوبکر‌بن‌همام صنعانی (بی‌تا). المصنّف. بی‌جا: مجلس‏العلمى.
  76. عَصْفرى، خلیفة‏بن‏خیاط بصرى (1415هـ.ق). تاریخ خلیفة‏بن‏خیاط. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  77. فراهیدی، خلیل‏بن‏احمد (1409هـ.ق). العین. قم: دارالهجره.
  78. قاضى‌نعمان مصری (1409هـ.ق). شرح‏الأخبار فی‌فضائل الأئمة الأطهار. قم: مؤسسۀ النشرالاسلامى.
  79. قاضى‌نعمان مصری (1423هـ.ق). المناقب والمثالب. بیروت: الاعلمی للمطبوعات.
  80. قمى، شیخ عباس (1379). منتهى الآمال فی تواریخ النبی والآل. قم: دلیل‌ما‏‏.
  81. کعب‌بن مالک انصاری (1997). دیوان شعر کعب‌بن مالک انصاری. محقق: مجید طراد. بیروت: دارصادر.
  82. کراجکى، محمدبن على (1421هـ.ق‏). التعجب من أغلاط‌العامة فی مسألة‌الإمامه. قم: دارالغدیر‏.
  83. مبرد ابو‌العباس، محمد‏ (بی‌تا). التعازی [والمراثی والمواعظ والوصایا]. القاهره: نهضة مصر للطباعة.
  84. متقى هندى، على (1405هـ.ق). کنزالعمّال. بیروت: مؤسسه‏الرّساله.
  85. مجلسى، محمدباقر (1384). حیوة القلوب. قم: سرور‏.
  86. مجلسى، محمدباقر (1403هـ.ق). بحارالانوار. بیروت: مؤسسة الوفاء.
  87. مدنی شیرازی، سیدعلی (1983). الدرجات الرفیعة فی طبقات‌الشیعه. بیروت: مؤسسة الوفاء‏.
  88. مسعودی، على‏بن‏حسین‏ (1409هـ.ق). مروج‏الذّهب و معادن الجواه. قم: هجرت.
  89. مقدسى، مطهر‏بن‏طاهر (بی‌تا). البدء والتّاریخ. القاهره: مکتبة الثّقافة الدّینیه.
  90. ناشیء اکبر (1386). مسائل‌الإمامه. قم: مرکز مطالعات ادیان و مذاهب‏.
  91. نسائی، ابو‌عبدالرّحمان احمد‏ (١٤٢١هـ.ق). سنن‌الکبرى. بیروت: مؤسسة الرساله.
  92. واقدى، محمد‏بن‏عمر (1409هـ.ق). المغازى‏. محقق: مارسن جونس. قم: الاعلمی.
  93. هلالی عامرى، سُلَیم ‏بن ‏قیس (1405هـ.ق). کتاب سُلَیم ‏بن ‏قَیس الهلالی. قم: دلیل‌ما.
  94. همدانی، قاضی‌عبدالجبار (بی‌تا). تثبیت دلائل‌النبوه. القاهره: دارالمصطفى.
  95. هیثمی، نورالدّین على (١٤١٤هـ.ق). مجمع‌الزّوائد ومنبع الفوائد. القاهره: مکتبة القدسی.
  96. هیثمی، نورالدّین على‏ (١٤٢١هـ.ق). غایة‌المقصد فى زوائدالمسند. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  97. یعقوبى، احمد‏ (1422هـ.ق). البلدان. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  98. یعقوبى، احمد (بی‌تا). تاریخ‌الیعقوبی. بیروت: دارصادر.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 78
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 66


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب