اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,366
تعداد مقالات10,297
تعداد مشاهده مقاله3,208,849
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,792,578
پیرچراغ, محمدرضا, قاسمی حامد, مرتضی, سلیمی, بشیر. (1401). واکاوی و بررسی روایات اختلاف قرائت در تفسیر مأثور البرهان. مطالعات فلسفی کلامی, 10(19), 346-374. doi: 10.22034/qer.2023.7669
محمدرضا پیرچراغ; مرتضی قاسمی حامد; بشیر سلیمی. "واکاوی و بررسی روایات اختلاف قرائت در تفسیر مأثور البرهان". مطالعات فلسفی کلامی, 10, 19, 1401, 346-374. doi: 10.22034/qer.2023.7669
پیرچراغ, محمدرضا, قاسمی حامد, مرتضی, سلیمی, بشیر. (1401). 'واکاوی و بررسی روایات اختلاف قرائت در تفسیر مأثور البرهان', مطالعات فلسفی کلامی, 10(19), pp. 346-374. doi: 10.22034/qer.2023.7669
پیرچراغ, محمدرضا, قاسمی حامد, مرتضی, سلیمی, بشیر. واکاوی و بررسی روایات اختلاف قرائت در تفسیر مأثور البرهان. مطالعات فلسفی کلامی, 1401; 10(19): 346-374. doi: 10.22034/qer.2023.7669

واکاوی و بررسی روایات اختلاف قرائت در تفسیر مأثور البرهان

مطالعات قرائت قرآن
دوره 10، شماره 19، اسفند 1401، صفحه 346-374    اصل مقاله (6.66 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qer.2023.7669
نویسندگان
محمدرضا پیرچراغ* 1؛ مرتضی قاسمی حامد2؛ بشیر سلیمی3
1استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.(نویسنده مسئول )
2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران
3دکترای علوم قرآن و حدیث، مدرس گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران
چکیده
البرهان سید هاشم بحرانی از جمله مهم‌ترین تفاسیر مأثور شیعه در نیمه اول قرن یازدهم قمری است. تفسیر مأثور یا روایی از قدیمی‌ترین گونه‌های تفسیری است که برای تبیین آیات الهی شکل گرفته است. این روش، در قرن یازدهم با رواج قلمرو اخباری‌گری بر حوزه‌های علمی شیعه، به اوج خود رسید. تفسیر البرهان در زمره تفاسیر مأثور محض محسوب می‌شود و شامل همه سُور قرآن بوده و روایات منقول از ائمه(ع) بدون اظهارنظر مؤلف گردآوری شده است و در آن روایاتی از معصومان(ع) در باب اختلاف قرائت، شیوه تلفظ، یا نوع نزول به‌چشم می‌خورد. دسته‌بندی و نقد انواع روایات اختلاف قرائت در البرهان، موضوع اصلی این پژوهش است که با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی آن پرداخته می‌شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که اولاً؛ انواع روایات اختلاف قرائت در البرهان شامل: تغییر در شکل ظاهری و تقدیم و تأخیر یا جابه‌جایی کلمات، اضافه یا کم شدن کلمه یا جمله در خلال آیات، افزودن نام ائمه در آیات، و تفسیر مزجی است. ثانیاً؛ از نظر تأثیرگذاری در معنا، روایات اختلاف قرائت در البرهان در دو دسته قرائت‌های بی‌تأثیر در معنا و قرائت‌های مؤثر در معنا جای دارد. ثالثاً؛ بررسی البرهان، نشان می‌دهد روایات تفسیر مزجی که در صدر اسلام مایه اختلاف قرائت می‌شده است، در این تفسیر نیز به دلیل ماهیت روایی محض بودن آن انعکاس یافته است، مانند روایات اضافه یا کم شدن کلمه یا جمله در خلال آیات، و یا روایات افزودن نام ائمه در آیات، که غالباً از نظر سندی مخدوش می‌باشند. رابعاً؛ ذیل برخی از آیات در این تفسیر از قرائت‌های ضعیف استفاده شده است که این قرائت‌ها حکم قرآن را ندارند و قرآن کریم از هرگونه تحریفی مصون می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
البرهان فی تفسیر القرآن؛ سید هاشم بحرانی؛ اختلاف قرائت؛ تفسیر مأثور؛ نقد قرائت
مراجع
  1. قرآن کریم.
  2. ابن‌الجزرى، منجد المقرئین ومرشد الطالبین، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1400ق.
  3. ابن‌الغضائری، احمد بن‌ حسین، رجال ابن‌الغضائری، قم: اسماعیلیان، 1364ش.
  4. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت: ‏دارالفکر؛ دارصادر، 1414ق.
  5. افندی‌اصفهانی، عبدالله، ریاض العلماء وحیاض الفضلاء، قم: مطبعة الخیام، 1401ق.
  6. ایزدی، مهدی، «نقد و فهم روایات تحریف در الکافی»، مجله پژوهش دینی، شماره 17، 1387ش.
  7. بابایی، علی‌اکبر، مکاتب تفسیری، تهران: سمت، 1381ش.
  8. بحرانی، سیدهاشم، البرهان فى تفسیر القرآن، تهران: بنیاد بعثت، 1416ق.
  9. بهشتی، ابراهیم، اخباری‌گری(تاریخ و عقاید)، قم: دارالحدیث، 1390ش.
  10. پاکتچی، احمد، تاریخ تفسیر قرآن کریم، تهران: انجمن علمی دانشجویی الهیات دانشگاه امام صادق(ع)، 1387ش.
  11. حسکانی، عبیدالله بن احمد، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تهران: وزارت ارشاد اسلامی، 1411ق.
  12. حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال، قم: الفقاهه، 1417ق.
  13. حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم: اسماعیلیان، 1415ق.
  14. خویی، سیدابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه سیدجعفر حسینی، قم: دارالثقلین، 1383ش.
  15. دانى، عثمان بن سعید، التیسیر فی القراءات السبع‏، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1426ق.
  16. دمیاطى‌البنا، احمد بن محمد، ‏اتحاف فضلاء البشر فی القراءات الأربعة عشر، بیروت: ‏دارالکتب العلمیة، 1422ق.
  17. راغب‌اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن‏، دمشق: دارالقلم؛ بیروت: الدار الشامیة، 1412ق.
  18. زرکشى‏، محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، بیروت‏: دارالمعرفة، 1410ق.
  19. سیوطی، عبدالرحمن، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، 1404ق.
  20. همو، الإتقان فی علوم القرآن، بیروت: ‏دارالکتاب العربى، 1421ق.
  21. صدوق، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا(ع)، بی‌جا: جهان، 1378ش.
  22. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو، 1372ش.
  23. طبرى، محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه، 1412ق.
  24. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربى، بی‌تا.
  25. همو، اختیار معرفة الرجال، قم: مؤسسة آل‌البیت لإحیاء التراث، 1404ق.
  26. همو، تهذیب الأحکام، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1407ق.
  27. عسکری، سیدمرتضی، القرآن الکریم و روایات المدرستین، تهران: مجمع العلمى الاسلامى، 1416ق.
  28. عظیم‌زاده، فائزه و دیگران، نگرشى نوین بر تاریخ و علوم قرآنى، تهران: ‏بنیاد قرآن، 1380ش.
  29. علوی‌مهر، حسین، روش­ها و گرایش­های تفسیری، تهران: اسوه، 1381ش.
  30. عیاشی، محمد بن مسعود، کتاب التفسیر، تهران: چاپخانه علمیه، 1380ق.
  31. فضلی، عبدالهادی، مقدمه‌ای بر تاریخ قرائات، ترجمه محمدباقر حجتی، تهران: اسوه، 1373ش.
  32. فیض‌کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تهران: صدر، 1415ق.
  33. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصرخسرو، 1364ش.
  34. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم: دارالکتاب، 1367ش.
  35. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1365ش.
  36. مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت: مؤسسة الوفاء، 1404ق.
  37. معرفت، محمدهادی، التفسیر والمفسرون فی ثوبه القشیب، مشهد: الجامعة الرضویه للعلوم الإسلامیه، 1418ق.
  38. همو، التمهید فی علوم القرآن، ترجمه ابومحمد وکیلی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، 1371ش.
  39. نجاشی، احمد بن علی، فهرست أسماء مصنفی الشیعة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1407ق.
  40. نورى، حسین بن محمدتقى، مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل، ‏قم: ‏مؤسسة آل‌البیت(ع)، 1408ق.
  41. همو، فصل الخطاب فی تحریف کتاب رب الارباب، فایل pdf(نسخه خطی)، بی‌تا.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 370
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 208


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب