اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,364
تعداد مقالات10,246
تعداد مشاهده مقاله3,191,175
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,784,124
رضایی اصفهانی, محمدعلی, واشیان, عباس علی, کوراوند, اصغر. (1403). تحلیل روش‌های رایج مطالعات روان‌شناختی قرآن بنیان و ارائه روش مطلوب. مطالعات فلسفی کلامی, 18(34), 9-46. doi: 10.22034/qve.2024.9416
محمدعلی رضایی اصفهانی; عباس علی واشیان; اصغر کوراوند. "تحلیل روش‌های رایج مطالعات روان‌شناختی قرآن بنیان و ارائه روش مطلوب". مطالعات فلسفی کلامی, 18, 34, 1403, 9-46. doi: 10.22034/qve.2024.9416
رضایی اصفهانی, محمدعلی, واشیان, عباس علی, کوراوند, اصغر. (1403). 'تحلیل روش‌های رایج مطالعات روان‌شناختی قرآن بنیان و ارائه روش مطلوب', مطالعات فلسفی کلامی, 18(34), pp. 9-46. doi: 10.22034/qve.2024.9416
رضایی اصفهانی, محمدعلی, واشیان, عباس علی, کوراوند, اصغر. تحلیل روش‌های رایج مطالعات روان‌شناختی قرآن بنیان و ارائه روش مطلوب. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 18(34): 9-46. doi: 10.22034/qve.2024.9416

تحلیل روش‌های رایج مطالعات روان‌شناختی قرآن بنیان و ارائه روش مطلوب

قرآن و علم
مقاله 1، دوره 18، شماره 34، شهریور 1403، صفحه 9-46    اصل مقاله (679.64 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qve.2024.9416
نویسندگان
محمدعلی رضایی اصفهانی1؛ عباس علی واشیان2؛ اصغر کوراوند* 3
1استاد تمام مجتمع عالی قرآن وحدیث ،جامعة المصطفی ص العالمیة،قم،ایران
2استادیار گروه قرآن و بهداشت و سلامت، مجتمع عالی قرآن وحدیث ،جامعة المصطفی ص العالمیة، قم، ایران
3دکتری قرآن و علم، گرایش روان شناسی، جامعة المصطفی ص العالمیة،قم،ایران (نویسنده مسئول):
چکیده
موقعیت جدید اسلام در عصر حاضر و ضرورت نقش‌آفرینی آن به‌عنوان منبعی غنی در سامان هویتی و تمدن جهانی، در پرتو علوم مبتنی‌بر معرفت دینی و قرآنی از سویی و بازتولید متونی با جهت گیری‌های غیردینی و گاه متعارض با دین و اندیشۀ توحیدی در حوزۀ علوم انسانی، در کشورهای اسلامی از سوی دیگر، به مسئله «روش و روش‌شناسی» به‌واسطۀ نقش درخور توجهی که در تولید علوم و معارف انسانی ایفا می‌کند، جایگاه ویژه‌ای بخشیده است. با وجود زحمات فراوانی که در حوزۀ مطالعات روان‌شناختی از حیث روشی انجام شده است؛ امّا همچنان چالش‌های روشی در چنین مطالعاتی مطرح است. این تحقیق با رویکرد مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن‌بنیان درصدد است تا با روش فراترکیب ضمن بررسی روش‌های رایج، طرحی نو دراندازد. بدین منظور در این پژوهش با بهره‌گیری از روش فراترکیب (مرور نظام‌مند کیفی) به تحلیل نتایج و یافته‌های پژوهشگران قبلی پرداخته شده است. در این راستا ابتدا اطلاعات روش‌شناختی استخراج‌شده از مطالعات روان‌شناختی قرآن‌بنیان، در قالب ساختاری که شباهت‌ها و تفاوت‌ها را پُررنگ می‌کند نمایش داده شد و به بازخوانی آثار موجود در این عرصه همت گمارده و در ادامه باتوجه‌به نقاط قوّت و ضعف روش‌های موجود، روش مطلوب ارائه شده است. یافته‌های تحقیق بیانگر وجود روشی بنیادین در تحلیل محتوای آیات روان‌شناختی است که ضمن فهم و کشف معانی، با تدبّر، معانی روان‌شناختی آیات قرآن کریم را زمینه‌ساز تحوّل در دانش روان‌شناسی کند. درنتیجه نگاه جامع به متون وحیانی، با راهبردی همه‌زمانی، همه‌مکانی و همه‌افرادی گزاره‌های روان‌شناختی قرآن را استخراج کرده و با نگاه کاربردی ـ مهارتی، در جهت معرفت‌افزایی و دانش‌افزایی، با رویکرد میان‌رشته‌ای، قرآن و علوم روان‌شناختی را از حیث روشی معرفی کند.
کلیدواژه‌ها
روش؛ روش‌شناسی؛ روان‌شناسی؛ مطالعات میان‌رشته‌ای
مراجع
  1. قرآن کریم، ترجمه: مهدی الهی‌قمشه‌ای، قم: نشر فاطمه الزهراh،1387ش.
  2. ابوترابی، علی، «مبانی روش تحقیق در روان‌شناسی اسلامی»، رساله دکتری، 1397.
  3. اسماعیلى‌صدرآبادى‏، مهدى «تبیین و تحدید روش‏شناختى مفاهیم میان‏رشته‏اى در مطالعات قرآن کریم»، مجموعه مقالات روش شناسى قرآن و علوم انسانى، مهر 1394.
  4. اعرابی، محمد، «استراتژی تحقیق پدیدار‌شناسی»، فصلنامه روش‌شناسی علوم اسلامی، سال هفدهم، شماره 66، بهار1390.
  5. اعرافی، علیرضا، «بهره‌گیری از روش‌شناسی تحول‌یافته اجتهادی، لازمه تولید علم دینی»، روش‌شناسی علوم انسانی، حوزه و دانشگاه، شماره49، 1389.
  6. ـــــــــــــــــــ، «روش‌شناسی استنباط آموزه‌های تربیتی در آیینه سیره و کلام امام علی علیه اسلام»، مقالات برگزیده همایش تربیت در سیره و کلام امام علیg، 1379.
  7. ـــــــــــــــــــ، فقه تربیتی، قم: مؤسسه چاپ زیتون، 1395.
  8. انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن،‌ 1390.
  9. ایمان، محمدتقی؛ کلاته‌ساداتی، احمد، روش‌شناسی علوم انسانی نزد اندیشمندان مسلمان، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392.
  10. آکوچکیان، احمد، انسان و ساحات وجودی او بر مدار آموزهای رشد شناخت _ اوصیایی، فصل‌نامه انسان‌پژوهی دینی، سال سیزدهم، شماره35، 1395.
  11. باقری، خسرو، هویت علم دینی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1394.
  12. بهرامی‌احسان، هادی، معنا‌شناسی افسردگی از منظر قرآن؛ پیشنهاد الگویی برای پژوهش‌های قرآنی در حوزه روان‌شناسی، تهران: دانشگاه تهران: مؤسسه انتشارات ، 1396.
  13. ـــــــــــــــــــ، مفهوم‌شناسی افسردگی از منظر قرآن، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1395.
  14. بهمنی، سعید، «الگوی مفهومی نظریه‌پردازی قرآن‌بنیان براساس دیدگاه شهید صدر»، مجموعه مقالات انسانی قرآن‌بنیان، 1396.
  15. ـــــــــــــــــــ، نظام‌سازی قرآن‌بنیان: مفاهیم اساسی، راهبردها و فرایندها، پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن کریم، سال نهم، شماره 1، بهار و تابستان 1397.
  16. بیرو، آلن، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه: باقر ساروخانی، تهران: کیهان، 1375.
  17. پسندیده، عباس «روش فهم و تبیین گزاره‌های دینی (قرآن و حدیث)»، اندیشه حدیث، شماره سوم، 1386.
  18. ـــــــــــــــــــ، «روان‌شناسی اسلامی؛ اسلامیزه‌کردن روان‌شناسی یا تئوریزه کردن معارف اسلامی؟»؛ پژوهش‌نامه روان‌شناسی اسلامی، سال اول، شماره اول، 1394.
  19. ـــــــــــــــــــ، «روش فهم روان‌شناختی متون دینی) (فرمد)»، پژوهش‌نامه روان‌شناسی اسلامی، سال سوم، شماره6، تابستان 1396.
  20. ـــــــــــــــــــ، «روش فهم روان‌شناختی متون دینی»، مجله روان‌شناسی اسلامی، سال سوم، تابستان 1396.
  21. ـــــــــــــــــــ، «ساختار متن»، پژوهش‌نامه روان‌شناسی اسلامی، سال چهارم، شماره9، پاییز1390.
  22. ـــــــــــــــــــ، درآمدی بر روش‌شناسی فهم معارف روان‌شناختی از احادیث، مجله علوم حدیث، سال 12، 1390.
  23. جمشیدی، محمدحسین، مبانی و روش‌شناسی تبیین، تهران: دانشگاه امام صادقg: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی،1387.
  24. حسنی، سید حمیدرضا؛ علی‌پور، مهدی، «روش‌شناسی اجتهاد و اعتبارسنجی معرفتی آن»، مجلۀ حوزه و پژوهشگاه، سال سیزدهم، ش50، 1386.
  25. حیدری‌فر، مجید، مدرسه پژوهش و نگارش: سیری در نگرش‌های فکری و مهارت عملی تحقیق، نیم‌نگاهی به نگرش‌ها و مهارت‌های نقد اندیشه، قم: نشر دانش حوزه، 1391.
  26. خسروپناه، عبدالحسین، دین‌شناسی، تهران: کانون اندیشه جوان، 1389.
  27. رجبی، محمود، روش تفسیر قرآن، قم: مؤسسه پژوهشی حوزه و دانشگاه، 1383.
  28. رضایی، شاه‌چمن، رابطۀ اهداف قرآن با اهداف علوم انسانی، مجموعه مقالات روش‌شناسی قرآن و علوم انسانی، 1396.
  29. رضایی‌اصفهانی، محمدعلی، «تبیین مبانی تفسیر روان‌شناختی قرآن کریم»، فصلنامه مطالعات قرآن و حدیث، سال 14، شماره 1، 1399.
  30. ـــــــــــــــــــ، «روش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای در تفسیر قرآن»، اندیشه دینی دانشگاه شیراز، شماره 32، 1388.
  31. ـــــــــــــــــــ، درآمدی بر روش‌شناسی مطالعات قرآن و علوم انسانی، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفیk، 1396.
  32. ـــــــــــــــــــ، منطق تفسیر قرآن (1)، قم: جامعة المصطفی العالمیة، 1392.
  33. ـــــــــــــــــــ، منطق تفسیر قرآن (3)، قم: جامعة المصطفی العالمیة،
  34. رضایی‌آدریانی، ابراهیم، «روش‌شناسی استنباط سبک زندگی از قرآن»، (رساله دکتری)، قم: جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع قرآن و حدیث، 1395.
  35. شاملی، عباسعلی، درآمدی مفهوم‌شناختی در قلمرو تربیت دینی، فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، شماره 32، پاییز 1381.
  36. شریفی، احمدحسین، روش‌شناسی علوم انسانی اسلامی، مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا، قم: 1395.
  37. صادقی، اصغر خطوط کلی روش تحقیق در منابع اسلامی، تهران‌: آفاق‌، 1381.
  38. صفره، حسین، «استنطاق قرآن»، مجله پژوهش‌های قرآن و حدیث، شماره1، سال چهل‌وسوم، 1389.
  39. صمیمی، سید رشید، نقد و بررسی روش‌شناسی فهم دین از دیدگاه علامه طباطبایی و اصحاب مکتب تفکیک، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفیk، 1395.
  40. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1417.
  41. عابدی‌جعفری، عابد؛ امیری، مجتبی، «فرا ترکیب، روشی برای سنتز مطالعات کیفی»، روش‌شناسی علوم انسانی، سال 25، شماره 99، تابستان 1398.
  42. عالم‌زاده‌نوری، محمد، استنباط حکم اخلاقی از سیره و عمل معصومg، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1396.
  43. علی‌تبارفیروزجایی، رمضان، فهم دین: مبانی کلامی، برایند و برونداد، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1390.
  44. غروی، محمد، ظرفیت‌شناسی علوم انسانی در تحول علوم انسانی، قم: انتشارات حکمت اسلامی، 1394.
  45. فتح‌اللهی، ابراهیم، متدولوژی علوم قرآنی، تهران: دانشگاه امام صادق، 1394.
  46. فتحعلی‌خانی، محمد، «روش و روش‌شناسی در علوم انسانی اسلامی، چهارچوبی برای تحلیل و ارزیابی نظریه‌های علم دینی و علوم انسانی اسلامی»، مجله قبسات، سال 23، 1397.
  47. فداکارداورانی، فهیمه، بررسی و ارزیابی ماهیت (چیستی) روان‌شناسی اسلامی در مطالعات منتسب به روان‌شناسی اسلامی، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، سال 11، ش 41، 1399.
  48. ـــــــــــــــــــ، رویکرد‌شناسی و ارزیابی مطالعات روان‌شناسی اسلامی، تهران: رشد فرهنگ، 1399.
  49. فرامرزقراملکی، احد، اصول و فنون پژوهش در گستره دین‌پژوهی، قم: جامعه مدرسین، 1399.
  50. فوزی، یحیی، «نظریه‌ای برای فهم چرایی، چیستی و چگونگی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مبتنی بر روش فراترکیب»، نشریه دانش سیاسی، زمستان 1400.
  51. فیاض، فاطمه، طراحی مدل اکتشافی اختلال افسردگی از منظر قرآن کریم و بررسی اثربخشی الگوی درمانی مبتنی‌بر آن، رساله دکتری، 1396.
  52. کاظمی، علی‌اصغر، روش و بینش در سیاست، تهران‌: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات‌، 1374.
  53. کاویانی، محمد، روان‌شناسی در قرآن، مفاهیم و آموزه‌ها، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1393.
  54. ـــــــــــــــــــ، منابع انگیزش اخلاقی با رویکرد تطبیقی بین دیدگاه علامه و مازلو، نشریه مطالعات اسلام و روان‌شناسی، شماره9، 1390.
  55. ـــــــــــــــــــ، «چیستی روان‌شناسی اجتماعی قرآن‌بنیان»، دوفصلنامه قرآن و علم، سال 14، ش 26، 1399.
  56. گلشنی، مهدی، از علم سکولار تا علم دینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1388.
  57. لطف‌آبادی، حسین، «خِرد مینوی در روش‌شناسی علمی پژوهش‌های روان‌شناسی و علوم تربیتی در ایران»، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، سال دوازدهم، ش49، 1385.
  58. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1403ق.
  59. نجاتی، محمدعثمان، قرآن و روان‌شناسی، ترجمه: عباس عرب، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی‌، 1391،
  60. نظری، محمدعلی، روش‌شناسی کشف نظریه اجتماعی قرآن از منظر شهید صدر، فصلنامه بلاغ، سال بیستم، شماره53، 1396.
  61. نقی‌پورفر، ولی‌الله، پژوهشی پیرامون تدبر در قرآن، تهران: سازمان اوقاف و امور خیریه، انتشارات اسوه، 1381.
  62. نوبری، علیرضا، بازنگری در فصل روان‌درمانی در قرآن، همایش ملی قرآن و روان‌شناسی، دوره1، 1399.
  63. نورعلیزاده، مسعود، ظرفیت‌شناسی مبنایی قرآن برای فهم و برداشت علمی از آن باتوجه‌به نمونه‌های روان شناختی، مجموعه مقالات قرآن و روان‌شناسی، 1397.
  64. ـــــــــــــــــــ، میانجی، روش مدل‌یابی مفاهیم و سازه‌های روان‌شناختی از متون اسلامی، رساله دکتری، 1396.
  65. نوری، نجیب‌الله، به‌کارگیری روش تلفیقی در مطالعات علوم انسانی، مجموعه مقالات همایش مبانی فلسفی علوم انسانی، 1391.
  66. ـــــــــــــــــــ، روش و مراحل پایه‌گذاری روان‌شناسی براساس اسلام، ترجمه مقاله منهج التأصیل الإسلامی لعلم النفس اثر دکتر محمدعثمان نجاتی، شماره 25 ، نشریه پژوهش و حوزه ، 1385
  67. وین، ویتن، روان‌شناسی عمومی، ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: نشر روان، 1393.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 520
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 330


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب