اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,286
تعداد مقالات9,665
تعداد مشاهده مقاله2,822,286
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,561,271
موسوی, سید محسن, اتّحاد, سیّده فرناز. (1403). بررسی اختلاف خوانش حمزه در «عَبَدَ الطّاغوت». مطالعات فلسفی کلامی, 12(22), 247-270. doi: 10.22034/qer.2024.9451
سید محسن موسوی; سیّده فرناز اتّحاد. "بررسی اختلاف خوانش حمزه در «عَبَدَ الطّاغوت»". مطالعات فلسفی کلامی, 12, 22, 1403, 247-270. doi: 10.22034/qer.2024.9451
موسوی, سید محسن, اتّحاد, سیّده فرناز. (1403). 'بررسی اختلاف خوانش حمزه در «عَبَدَ الطّاغوت»', مطالعات فلسفی کلامی, 12(22), pp. 247-270. doi: 10.22034/qer.2024.9451
موسوی, سید محسن, اتّحاد, سیّده فرناز. بررسی اختلاف خوانش حمزه در «عَبَدَ الطّاغوت». مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 12(22): 247-270. doi: 10.22034/qer.2024.9451

بررسی اختلاف خوانش حمزه در «عَبَدَ الطّاغوت»

مطالعات قرائت قرآن
دوره 12، شماره 22، شهریور 1403، صفحه 247-270    اصل مقاله (707.88 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qer.2024.9451
نویسندگان
سید محسن موسوی1؛ سیّده فرناز اتّحاد* 2
1. استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
2. دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران(نویسنده مسئول).
چکیده
مطالعۀ قرائت قاریان در مادۀ «عبد» در آیۀ 60 سورۀ مائده، نشان از اختلاف قرائت و تقابل در خوانش این واژه، میان قاریان است. در قرائت عبارت «عبد الطاغوت» فقط حمزه قرائت «عبُدَ» را ثبت کرده است، در حالی‌‌که دیگر روایت‌‌های مشهور «عَبَدَ» را مناسب دیده‌‌اند. این اختلاف خوانش در اثر اختلاف معنایی براساس نقش کلمه، به وجود آمده است. حمزه این واژه را اسم مفردی که معنای کثرت دارد در نظر گرفته، در حالی که بقیه قاریان، آن را معطوف به «لعنه اللّه» می‌‌دانند. نوشتار حاضر به منظور بررسی تفاوت دیدگاهِ حمزه با دیگر قاریان سبعه، در قرائت یک واژه و اثبات اجتهادی یا اکتشافی بودن قرائت حمزه نسبت به دیگر قاریان مشهور، ماده «عَبَدَ» را در لغت، آثار علم قرائت، قرائت و تفاسیر به روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار داده است. نتیجه حاصل از پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی نشان می‌‌دهد: تحلیل اختلاف قرائت در آیات مشابه می‌‌تواند این نظریه را تقویت کند که در میان قاریان هفتگانه، حمزه در قرائت خود اختیاراتی اتّخاذ می‌‌کرده است که برخی از این اختیارات منطبق بر اصول و ضوابطی خاص بوده است و اغلب این شیوۀ اجتهادی خاص حمزه بوده است. در نتیجه تحلیل قرائت «عَبَدَ» در گزارش‌‌های ابن‌مسعود و اعمش -به‌عنوان اساتید حمزه- در مقایسه با دیگر قاریان نشان می‌‌دهد: قرائت حمزه در کوفه در تقابل با قرائت های دیگر است. هم‌‌چنین بررسی اختلاف قرائت در این آیه با توجه به نقش معطوف و معطوف علیه، اهمیت تشخیص معطوف علیه در خوانش آیات و در نتیجه تفسیر و ترجمۀ آیات را در پی دارد.
کلیدواژه‌ها
اختلاف قرائت؛ عبد الطاغوت؛ تحلیل قرائات؛ قرائت کوفه؛ شاخص قرائت؛ قرائت حمزه
مراجع
  1. آیتی، عبدالمحمد، ترجمه قرآن، تهران: سروش، 1374ش.
  2. ابن‌‌جزری، محمّد بن محمّد، غایة النهایة فی طبقات القرّاء، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1402ق.
  3. ...................................، النشر فی القرائات العشر، مصر: المکتبة التجاریة الکبری، بی‌‌تا.
  4. ابن‌خالویه، حسین بن احمد، اعراب القراءات السبع و عللها، قاهره: مکتب خانجی، 1413ق.
  5. ابن‌مجاهد، ابوبکر، السبعة فی القرائات، مصر: دارالمعارف، 1972م.
  6. ابن‌منظور، محمد بن مکرّم، لسان العرب، بیروت: دار صاد، 1414ق.
  7. ابوحیّان، محمّد بن یوسف، البحر المحیط، بیروت: دارالکتب العلمیة، 2010م.
  8. ازهری، محمد بن احمد، معانی القرائات ازهری، المملکة العربیة السعودیة: مرکز البحوث فی کلیة، 1412ق.
  9. امین، نصرت بیگم، تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن‏، بی‌‌جا، بی‌‌نا، بی‌‌تا.
  10. ایراندوست، محمد حسین، زبان وحی، قم: آرمان، 1396ش.
  11. بشیر محمّد البشیر، امّ ایمن، اثر اختلاف القراءات فی التفسیر من سورة النساء الی سورة ابراهیمg دراسة تحلیلیة موضوعیة، تحقیق: عمر یوسف حمزه، سودان: جامعة ام درمان الاسلامیة، 2006م.
  12. پاکتچی، احمد، «ابن‌مسعود و علوم قرآنی و حدیث و فقه»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، به‌کوشش: کاظم موسوی بجنوردی و دیگران، جلد هجدهم، تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، 1370ش.
  13. دانی، ابوعمرو، التیسیر فی القراءات السبع، استانبول: بی‌‌جا، 1930م.
  14. ذهبی، محمّد بن احمد، معرفة القراء الکبار، بیروت: موسسة الرسالة، 1404.
  15. ذهبی، شمس‌الدّین محمّد بن احمد، معرفة القرّاء الکبار علی الطبقات و الاعصار، قاهره، بی‌‌جا، 1387ق.
  16. رازی، ابوالفتوح، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن‏، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌‌های اسلامی، 1408ق.
  17. رضایی، حسین، اقبال، ابراهیم. (1402). تأثیر لهجه‌‌های عربی بر قرائات سبعه با تأکید بر سورۀ یس. مطالعات قرائت قرآن, 11(20), 285-304. : doi: 10.22034/qer.2023.8461
  18. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل‏، بیروت: دارالکتاب العربی، 1407ق.
  19. شاه‌پسند، الهه، خطیب، مریم. (1402). قرائت رایجِ قرن هفتم در ایران (مصاحف آستان قدس رضوی). مطالعات قرائت قرآن، 11(20), 37-70. 10.22034/2023.8452doi:
  20. علم الهدی، علی بن الحسین، تفسیر الشریف المرتضى المسمى به نفائس التأویل‏، بیروت: مؤسسۀ الأعلمی للمطبوعات، 1431ق.
  21. عمر احمد مختار، معجم القرءات القرآنیه، تحقیق: عبئالعال سالم مکرّم، تهران: اسوه، 1412ق.
  22. فخر رازی، محمّد بن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت دارالفکر، 1425ق.
  23. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم: هجرت، 1410ق.
  24. فضلی، عبدالهادی، مقدمه‌‌ای بر تاریخ قرائات قرآن کریم، قم: اسوه، 1388ش.
  25. قرشی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1371ش.
  26. قسطلانی، ابوالعبّاس، لطائف الاشارات لفنون القرائات، قاهره: لجنة احیاء التراث الاسلامی، 1392ش.
  27. کرباسی، محمد جعفر، اعراب القرآن، بیروت: دار و مکتبة الهلال، 1422ق.
  28. لسانی فشارکی، محمّد علی، درسنامۀ علم قرائات، تهران، بی‌نا، 1401ش.
  29. طبرانی، سلیمان بن احمد، التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم، الطبرانى، اربد: دارالثقافی، 2008م.
  30. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو، 1372ش.
  31. طبری، محمّد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفة، 1412ق.
  32. صادقی مزیدی، مجید، قنبری، شهربانو. (1401). دیدگاه انتقادی علامه طباطبائی در لغت شناسی المفردات راغب مورد مطالعه: سوره های مائده و انعام. دو فصلنامه مطالعات سبک شناختی قرآن کریم, 6(شماره اول), 99- 1022034/sshq.322569.1135 118. doi:
  33. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.
  34. مغنیه، محمدجواد، ترجمه تفسیر کاشف، قم: بوستان کتاب، 1378ق.
  35. مشکینی، علی، ترجمۀ قرآن، قم: نشر الهادی، 1381ش.
  36. مقاتل بن سلیمان، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار احیا التراث العربیة، 1423ق.
  37. نجفی، روح اللّه، تأثیر عطف در پیدایش وجوه قرائت قرآن، کتاب قیّم، سال ششم، شمارۀ 15، 1395ش.
  38. ...................، چالش‌‌های نحوی قرائت حمزه و خاستگاه تاریخی آن، نشریۀ مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، سال بیست و چهارم، شمارۀ 64، 1397ش.
  39. ...................، خاستگاه اختلاف خوانش احصنّ/اُحصنّ در آیۀ نکاح کنیزان، مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، شمارۀ 3، 1397ش.
  40. نحاس، احمد بن محمد، اعراب القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1421ق.
نوبری، عبدالمجید، ترجمۀ قرآن، تهران: اقبال، 1396ش

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 215
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 134


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب