اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,364
تعداد مقالات10,247
تعداد مشاهده مقاله3,191,573
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,784,351
فهیمی, عزیزالله. (1402). جبران‌پذیری خسارات وارده بر محیط زیست در حقوق اسلامی. مطالعات فلسفی کلامی, 1(1), 84-69. doi: 10.22034/ils.2023.7365
عزیزالله فهیمی. "جبران‌پذیری خسارات وارده بر محیط زیست در حقوق اسلامی". مطالعات فلسفی کلامی, 1, 1, 1402, 84-69. doi: 10.22034/ils.2023.7365
فهیمی, عزیزالله. (1402). 'جبران‌پذیری خسارات وارده بر محیط زیست در حقوق اسلامی', مطالعات فلسفی کلامی, 1(1), pp. 84-69. doi: 10.22034/ils.2023.7365
فهیمی, عزیزالله. جبران‌پذیری خسارات وارده بر محیط زیست در حقوق اسلامی. مطالعات فلسفی کلامی, 1402; 1(1): 84-69. doi: 10.22034/ils.2023.7365

جبران‌پذیری خسارات وارده بر محیط زیست در حقوق اسلامی

گفتمان حقوق اسلامی معاصر
مقاله 4، دوره 1، شماره 1، مرداد 1402، صفحه 84-69    اصل مقاله (321.82 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ils.2023.7365
نویسنده
عزیزالله فهیمی*
دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه قم، قم، ایران
چکیده
از یک قرن پیش به­دنبال طبیعت­ستیزی بسیاری از انسان­های منفعت­طلب که در تخریب مواهب الهی از هیچ امری کوتاهی نمی­کنند، حرکت­ها و تلاش­هایی از سوی گروه­ها و افرادی که آینده­نگری بیش­تری دارند شروع شده است. یکی از مقولاتی که نیاز چندانی به استدلال ندارد، محدودیت منابع طبیعی و زیست محیطی است که گاهی تخریب آن­ها هرگز قابل جبران نیست. بر این اساس در این نوشتار، ابتدا دیدگاه­های مختلف در لزوم یا عدم لزوم جبران خسارات زیست محیطی و استدلال­های طرفین طرح و مورد بررسی قرار گرفته است سپس بر اساس حقوق اسلامی ادله­ی لزوم جبران خسارت که عبارت از قاعده­ی احترام اموال و تسبیب و تفویت منفعت است به صورت اجمال مورد بررسی قرار گرفته است.
در بررسی لزوم یا عدم لزوم جبران خسارات با استفاده از نظریه­ی مختار، به ماهیت و ویژگی­های خسارت­های زیست محیطی شامل دیرپا بودن، تدریجی الحصول بودن برخی، جبران­ناپذیر بودن برخی دیگر و نیز سرایت­پذیر بودن خسارات اشاره شده است.
توجه به مبانی عقلی و عقلایی از جمله ادله­ای است که جبران­پذیری خسارات زیست محیطی را تأیید می­کند. اصل توجه به توسعه­ی پایدار و مسئولیت آلوده­ساز و حقوق نسل­های آتی از جمله مبانی دال بر جبران خسارت زیست محیطی است که بدان پرداخته شده است.
کلیدواژه‌ها
محیط زیست؛ مبانی عقلی؛ مبانی عقلایی؛ حقوق اسلامی؛ جبران خسارت؛ خسارت تجدیدپذیر؛ ضرر
مراجع
    1. قران کریم
    2. نهج‌البلاغه
    3. ابن­منظور، العلامه (1408ق)، لسان العرب، جلد نهم، بیروت: دار احیاء الثرات العربی.
    4. ابن­قدامه، شمس­الدین و موفق­الدین (سال)، المغنی و الشرح الکبیر، بیروت: دارالفکر، بی­تا.
    5. افریقی مصری، محمد ابن مکرم (ابن منظور) (1426ق)، لسان العرب، چاپ اول، جلد1،2،4، بیروت: موسسه الاعملی للمطبوعات.
    6. بحرانی، یوسف (سال)، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، حققه و علق علیه محمد تقی ایروانی، جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه، بی­تا.
    7. جبعی العاملی جواد، زین­الدین (شهید ثانی) (سال)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامی(بی‌تا).
    8. حر عاملی، محمد بن حسن (1412ق)، وسائل الشعیه الی تحصیل المسائل الشرعیه، جلد هجدهم، چاپ ششم، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    9. سرخسی، ابی بکر محمد بن احمد (1422ق)، المبسوط، جلد هفتم، چاپ اول، بیروت: داراحیاالتراث العربی.
    • طوسی، ابو جعفر محمد بن الحسن (1378) (1990م)، المبسوط فی الفقه الامامیه، چاپ اول، بیروت: موسسه المعارف.
    • نجفی، محمدحسن (1398ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، جلد چهلم، تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
    • اصفهانی، حسین بن محمد راغب (1376)، مفردات الفاظ القران، تحقیق: ندیم مرعشی، تهران: نشر مرتضوی.
    1. انصاری، مرتضی (1374)، قضاء و الشهادات، چاپ اول، قم: نشر دهاقانی.
    • ـــــــــــــــــ (1374)، المکاسب، جلد سوم، قم: نشر دهاقانی.
    1. صدر، محمدباقر (1417ق)، اقتصادنا، تحقیق مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، مشهد: مکتب الاعلام الاسلامی.
    2. طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن بن علی (1415ق)، الخلاف، چاپ دوم، قم: موسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    3. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1378)، مبسوط، چاپ اول، تهران: المکتبه المرتضویه.
    4. عاملی، زین‌الدین بن علی بن احمد (شهیدثانی) (1420ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، چاپ پنجم، ج 1و3، قم: نشر اسماعیلیان.
    5. عمید، حسن (1375)، فرهنگ عمید، جلد اول، چاپ پنجم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
    6. فاضل لنکرانی، محمد (1380)، سیری کامل در خارج فقه معاصر (کتاب القضاء)، جلد سی و ششم، قم: تنشر روزنامه فیضیه.
    7. فراهیدی، خلیل بن احمد (1425ق)، کتاب العین، جلد دوم، قم: انتشارات اسوه.
    8. کاتوزیان، ناصر(1380)، اثبات و دلیل اثبات، تهران: انتشارات میزان.
    9. کلینی، محمد بن یعقوب (1365)، اصول کافی، جلد دوم، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    10. موسوی اردبیلی، عبدالکریم (1408ق)، فقه القضاء، چاپ اول، قم: مکتبه امیرالمومنین(ع).
    11. موسوی خمینی، سید روح الله (1373)، تخریرالوسیله، جلد دوم، چاپ دوم، قم: انتشارات دارالعلم.
    • کیس، الکساندر؛ لانگ، وین فرد و اچ سند، پیتر (1384)، حقوق محیط زیست، ترجمه حسن حبیبی، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
    • انصاری، مسعود؛ طاهری، محمد علی (1388)، دانشنامه حقوق خصوصی، چاپ سوم، تهران: جنگل.
    • جعفری لنگرودی، جعفر (1346)، ترمینولوژی حقوق. [بی­جا]: کتابخانه ابن­سینا.
    • ــــــــــــــــــــــــ (1381) مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانه گنج دانش.
    • حسینی نژاد، حسینقلی (1377)، مسئولیت مدنی، چاپ اول، تهران: مجد.
    • دهخدا، علی اکبر (1374)، لغت نامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
    • رابینسون، نیکلاس؛ کولارسیا، لال کورو (1390)، مبانی حقوق بین­الملل محیط زیست، ترجمه محمد مهدی حسینی، چاپ اول، تهران: میزان.
    • رشیدی، حمید (1382)، قانون توزیع عادلانه آب در آیینه ی حقوق ایران، جلد دوم، تهران: نشر دادگستر و اهواز: شرکت سهامی سازمان آب و برق خوزستان.
    • روش، کاترین (1391)، بایسته های حقوق محیط زیست، ترجمه علی مشهدی، حسن خسروشاهی و زینب یوسفی، چاپ اول، تهران: خرسندی.
    • ساعد، نادر و دیگران (1389)، مجموعه قوانین و مقررات محیط زیست و تعالی همه جانبه کشور، چاپ دوم، تهران: خرسندی، سازمان حفاظت محیط زیست.
    • سیاح، احمد (1377)، فرهنگ دانشگاهی 1، چاپ دوم، تهران: اسلام.
    • شیلتون، دینا؛ کیس، الکساندر (1389)، کتابچه قضایی حقوق محیط زیست، ترجمه محسن عبدالهی، چاپ اول، تهران: خرسندی.
    • صفایی، حسین (سال)، دوره مقدماتی حقوق مدنی، چاپ هفتم، تهران: میزان.
    • عمید، حسن (1369)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: امیرکبیر.
    • فراهانی­فرد، سعید (1389)، اقتصاد منابع طبیعی از منظر اسلام، چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    • فهیمی، عزیزالله (1391)، مسئولیت مدنی ناشی از تخریب محیط زیست در فقه و حقوق ایران. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    • کاتوزیان، ناصر (1374)، حقوق مدنی: الزام­های خارج از قرارداد: ضمان قهری، چاپ چهارم، تهران: دانشگاه تهران، موسسه انتشارات و چاپ.
    • گروه صلح کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی یونسکو دانشگاه شهید بهشتی (1389)، حقوق زیست محیطی بشر، چاپ اول، تهران: دادگستر.
    • محسن­زاده، احمدعلی؛ ساعد، نادر و سمیعی، علی (1388)، حقوق محیط زیست: نظریه­ها و رویه­ها، تهران: خرسندی.
    • مشهدی، علی (1389)، ترمینولوژی حقوق محیط زیست، چاپ اول، تهران: خرسندی.
    • معین، محمد (1381)، فرهنگ معین، چاپ اول، تهران: واحد پژوهش و برنامه­ریزی انتشارات معین.
    • موسوی، فضل­الله (1379)، حقوق بین­الملل محیط زیست، تحقیقی از دانشگاه هاروارد، چاپ اول، تهران: میزان.
    • مهمان­نوازان، روح­الله (1389)، خسارات قابل جبران در حقوق ایران، چاپ دوم، تهران: مجد.
    • نفیسی، علی اکبر (1378)، فرهنگ نفیسی،چاپ دوم، تهران: خیام.
    • وحدتی شبیری، حسن (1385)، مبانی مسئولیت قراردادی: مطالعه تطبیقی در حقوق و فقه، چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    • فهیمی، عزیزالله؛ عرب­زاده، علی (1391)، مبانی فقهی حقوق محیط زیست، پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال سیزدهم، شماره یک، پیاپی 35، (شماره صفحه ابتدا و انتهای مقاله).
    • فهیمی، عزیزالله؛ مشهدی، علی (سال)، ارزش ذاتی و ارزش ابزاری در فلسفه محیط زیست (از رویکردهای فلسفی تا راهبردهای حقوقی)، فصلنامه علمی- پژهشی دانشگاه قم، سال یازدهم، شماره یک، (شماره صفحه ابتدا و انتهای مقاله).
    • شمسایی، مهدی (سال)، مسئولیت مدنی ناشی از خسارت های زیست محیطی قابل دسترس در:
    • ابن اثیر، (سال)، عن­النهایه فی غریب الحدیث والاثر، بیروت: دار إحیاء التراث العربی،[بی­تا].
    • ابن منظور (1405ق)، لسان­العرب، قم: نشر ادب الحوزه.
    • اصفهانی، راغب (سال)، مفردات القرآن فی غریب القرآن، تهران: المکتبة المرتضویه، [بی­تا].
    • نائینی، محمدحسین (1421ق)، منیة الطالب، مقرر نجفی خوانساری، الجزء الثالث، الطبعة الاولی، قم: موسسه النشر الاسلامی.
    • Environmental Valuation, Department of Economics and Social Sciences, Agricultural University of Norway, N-1432A Norway; 2Department of Economics, University of Linz, A-4040 Linz, Austria, (1997)
    • Http://www.iranboom.ir/didehban/zistboom/8806-masouliat-madani-nashi-az-khesarat-haye-zistboom.html
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 300
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 95


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب