اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,364
تعداد مقالات10,247
تعداد مشاهده مقاله3,191,574
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,784,354
دشتی, محمدجواد. (1402). واکاوی زمان و مکان انگشتربخشی امام‌علی(ع)و نزول آیۀ ولایت در روایات فریقین. مطالعات فلسفی کلامی, 10(18), 331-358. doi: 10.22034/pht.2023.13368.1323
محمدجواد دشتی. "واکاوی زمان و مکان انگشتربخشی امام‌علی(ع)و نزول آیۀ ولایت در روایات فریقین". مطالعات فلسفی کلامی, 10, 18, 1402, 331-358. doi: 10.22034/pht.2023.13368.1323
دشتی, محمدجواد. (1402). 'واکاوی زمان و مکان انگشتربخشی امام‌علی(ع)و نزول آیۀ ولایت در روایات فریقین', مطالعات فلسفی کلامی, 10(18), pp. 331-358. doi: 10.22034/pht.2023.13368.1323
دشتی, محمدجواد. واکاوی زمان و مکان انگشتربخشی امام‌علی(ع)و نزول آیۀ ولایت در روایات فریقین. مطالعات فلسفی کلامی, 1402; 10(18): 331-358. doi: 10.22034/pht.2023.13368.1323

واکاوی زمان و مکان انگشتربخشی امام‌علی(ع)و نزول آیۀ ولایت در روایات فریقین

پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی
مقاله 12، دوره 10، شماره 18، شهریور 1402، صفحه 331-358    اصل مقاله (15.46 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pht.2023.13368.1323
نویسنده
محمدجواد دشتی*
استادیار گروه تفسیر، مجتمع عالی قرآن و حدیث، جامعه المصطفی‌‌ العالمیه، قم، ایران
چکیده
آیۀ 55 سورۀ مائده، مشهور به آیۀ ولایت در شأن امام‌ علی‌(ع)و ناظر به انگشتربخشی ایشان در حال رکوع نازل شد. پس از آن نیز، و بنابر آیۀ 67 همین سوره، پیامبر اکرم(ص)در جریان غدیرخم مأموریت یافت تا چیستی ولایت و کیستی ولیّ را نیز برای مردم بیان کند. ازاین‌رو، شناخت دقیق زمان و مکان نزول آیۀ ولایت ضروری می‌نماید. مسئله اصلی در این پژوهش، واکاوی روایات فریقین در خصوص زمان و مکان جریان انگشتربخشی امام‌ علی(ع)و نزول آیه ولایت با روش گردآوری کتابخانه‌ای روایات فریقین و پردازش آن‌ها با شیوه توصیفی - تحلیلی، در دو بخش: روایات شیعه و اهل‌سنت است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که زمان خاتم‌بخشی امیرمؤمنان(ع)و نزول آیۀ ولایت، سال پایانی عمر پیامبر اکرم‌(ص)و در جریان حجةالوداع و پس از بازگشت امام علی‌(ع)از یمن و در شامگاه روز عرفه بود. همچنین مکان خاتم‌بخشی آن حضرت، مکه و مسجدالحرام بود. بر این ‌اساس، مقصود از «ما انزل» در آیه تبلیغ که پیامبر اکرم(ص)را به ابلاغ آن در غدیرخم مأمور ساخت، همان مسئله جانشینی امام‌ علی‌(ع)در آیه ولایت است که اندکی پیش‌تر، در شامگاه عرفه و در مسجدالحرام نازل شده بود.
کلیدواژه‌ها
انگشتر‌بخشی؛ آیۀ ولایت؛ آیۀ 55 سورۀ مائده؛ زمان و مکان نزول آیه ولایت؛ زمان و مکان خاتم‌بخشی؛ فضائل امام‌ علی‌(ع)؛ ادله امامت امام علی(ع)
مراجع
  1. قرآن کریم.
  2. ابن‌ابی‌‌شیبه کوفی، عبدالله بن محمد (م 235ق)، المصنف فی الاحادیث و الآثار، تحقیق‌‌‌‌: سعید لحام، بیروت‌‌‌‌: دارالفکر، 1409ق.
  3. ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن بن محمد (م 327ق)، تفسیر القرآن العظیم (تفسیر ابن‌ابی حاتم)، تحقیق‌‌‌‌: اسعد محمد الطیب، الریاض‌‌‌‌: مکتبة نزار مصطفی الباز، 1419ق.
  4. ابن‌‌اثیر جزری، علی بن محمد (م 630ق)، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت‌‌‌‌: دارالفکر، 1409ق.
  5. ابن‌تیمیة حرانی، احمد بن عبدالحلیم (م ۷۲۸‌‌ق)، منهاج السنة النبویه، تحقیق‌‌‌‌: محمدرشاد سالم، بی‌جا‌‌‌‌: مؤسسة قرطبة، 1406ق.
  6. ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی (م 852ق)، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق‌‌‌‌: عادل احمد، علی محمد، بیروت‌‌‌‌: دارالکتب العلمیة، اول، 1415ق.
  7. ابن‌سعد، محمد بن سعد (م 230ق)، الطبقات الکبری، تحقیق‌‌‌‌: محمد بن صامل السلمى، طائف‌‌‌‌: مکتبة الصدیق، 1414ق.
  8. ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی (م 588ق)، متشابه القرآن و مختلفه، قم‏‌‌‌‌: دار بیدار للنشر، 1369‏ق.
  9. ابن‌شهرآشوب، ابوجعفر محمد بن علی مازندرانی (م 588ق)، مناقب آل ابی‌طالب(ع)، تصحیح‌‌‌‌: سیدهاشم رسولی محلاتی ـ محمدحسین دانش آشتیانی، قم‌‌‌‌: انتشارات علامه، 1379ق.
  10. ابن‌طاووس، علی بن موسی (م 664ق)، اقبال الاعمال فیما یعمل مرة فی السنة، تحقیق‌‌‌‌: جواد قیومى اصفهانى، قم‌‌‌‌: دفتر تبلیغات اسلامى‏، 1376 ش.
  11. ابن‌‌کثیر، اسماعیل بن عمرو (م 774ق)، تفسیر القرآن العظیم (تفسیر ابن‌کثیر)، تحقیق‌‌‌‌: محمدحسین شمس‌الدینی، بیروت‌‌‌‌: دارالکتب العلمیة، 1419ق.
  12. ابن‌هشام حمیری، عبدالملک (م 213ق)، السیرة النبویة، تحقیق‌‌‌‌: مصطفى السقا و ابراهیم الأبیارى و عبد الحفیظ شلبى، بیروت‌‌‌‌: دارالمعرفة، بى‌تا.
  13. امینی، عبدالحسین (م 1392ق)، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، بیروت‌‌‌‌: دارالکتاب العربی، 1397ق.
  14. ایجی، عبدالرحمن احمد (م 756‌‌ق) المواقف فی علم الکلام، تحقیق‌‌‌‌: عبد الرحمن عمیرة، بیروت‌‌‌‌: دارالجیل، 1417 ق- 1997م.
  15. آلوسی، سیدمحمود (م 1270ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق‌‌‌‌: على عبدالبارى عطیه، بیروت‌‌‌‌: دارالکتب العلمیة، ‏‏1415ق‏.
  16. آمدی، سیف الدین، غایة المرام فی علم الکلام، القاهره، المجلس الاعلی للشؤون الاسلامیه، ۱۳۹۱ق.
  17. بحرانی، سیدهاشم حسینی (م 1107ق)، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران‌‌‌‌: بنیاد بعثت، 1416ق.
  18. بخاری، محمد بن اسماعیل (م 256ق)، صحیح البخاری، بی‌جا‌‌‌‌: دارالفکر، 1401ق.
  19. بغوی، حسین بن مسعود (م 510ق)، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن‏ (تفسیر بغوی)، تحقیق‌‌‌‌: عبدالرزاق مهدی، بیروت‌‌‌‌: دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
  20. بلاذری، احمد بن یحیی (م 279ق)، جمل‌ من انساب‌ الاشراف، تحقیق سهیل زکار، ریاض زرکلی، بیروت‌‌‌‌: دارالفکر، 1417ق.
  21. تفتازانی، سعدالدین (م 793ق)، شرح المقاصد فی علم الکلام، پاکستان‌‌‌‌: دارالمعارف النعمانیة، 1401ق.
  22. تفسیر منسوب به امام عسکری، التفسیر المنسوب إلى الامام العسکرى، قم‌‌‌‌: مدرسة الامام المهدی، 1409ق.
  23. ثعلبی نیشابوری، احمد بن ابراهیم (م 427ق)، الکشف و البیان (تفسیر ثعلبی)، تحقیق‌‌‌‌: محمد بن عاشور، بیروت‌‌‌‌: دار احیاء التراث العربی، 1422ق.
  24. جرجانی، علی بن محمد (م 816ق)، شرح المواقف، مصر‌‌‌‌: مطبعة السعادة، 1325ق.
  25. جصاص، احمد بن علی (م 370ق)، احکام القرآن، تحقیق‌‌‌‌: محمدصادق قمحاوی، بیروت‌‌‌‌: دار احیاء التراث العربی، 1405ق.
  26. جوادی آملی، عبدالله، تسنیم تفسیر قرآن کریم، قم‌‌‌‌: نشر اسراء، 1378ش.
  27. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله (م 405ق)، معرفة علوم الحدیث، تحقیق‌‌‌‌: لجنة إحیاء التراث العربی فی دار الآفاق الجدیدة، چهارم، بیروت‌‌‌‌: منشورات دار الآفاق الحدیث، 1400 ق- 1980‌م.
  28. حاکم‌‌ حسکانی، عبیدالله بن عبدالله (م 506ق)، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل‏، تحقیق‌‌‌‌: محمد باقرمحمودی، تهران‌‌‌‌: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1411ق.
  29. حمیری قمی، عبدالله بن جعفر (م 300ق)، قرب الاسناد، تهران‏‌‌‌‌: انتشارات کتابخانه نینوى، بی‌تا.
  30. ذهبی، محمد بن احمد (م 748ق)، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق‌‌‌‌: عمر عبد السلام تدمرى، دوم، بیروت‌‌‌‌: دارالکتاب العربی، 1413ق.
  31. رشیدرضا، محمد (م 1354ق)، تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار)، القاهرة‌‌‌‌: الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1990م.
  32. رضوانی، علی اصغر، امام شناسی در قرآن و پاسخ به شبهات، قم‌‌‌‌: مسجد مقدس جمکران، 1385 ش.
  33. زمخشری، محمود بن عمر (م 538ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏ و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، سوم، بیروت‌‌‌‌: دارالکتاب العربی، 1407ق.
  34. سیدمرتضی، علی بن حسین (م 436ق)، الشافی فی الامامة، تحقیق‌‌‌‌: سید عبد الزهرا حسینی، دوم، قم‌‌‌‌: اسماعیلیان، 1410ق.
  35. سیوطی، جلال الدین (م 911ق)، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم‌‌‌‌: کتابخانه مرعشی نجفی، 1404ق.
  36. شرف الدین موسوی، سیدعبدالحسین (م 1377ق)، المراجعات، حسین الراضی، دوم، بیروت‌‌‌‌: بی نا، 1402 - 1982‌م.
  37. شیرازی، سلطان الواعظین، شبهای پیشاور، بیست ویکم، تهران‌‌‌‌: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۵۲ق.
  38. صدوق، محمد بن علی (م 381ق)، الخصال، تحقیق‌‌‌‌: علی ‌اکبر غفاری، دوم، قم‌‌‌‌: مؤسسه نشر اسلامی، 1403ق.
  39. طباطبائی، سیدمحمدحسین (م 1402ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، پنجم، قم‌‌‌‌: مؤسسه نشر اسلامی، 1417ق.
  40. طبرانی، سلیمان بن احمد (م 360‌‌ق)، المعجم الکبیر، تحقیق‌‌‌‌: حمدی عبدالمجید سلفی، دوم، بی‌جا‌‌‌‌: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  41. طبرانی، سلیمان بن احمد (م 360ق)، المعجم الاوسط، بی‌جا‌‌‌‌: دارالحرمین، 1415ق.
  42. طبرسى، فضل بن حسن (م 548ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق‌‌‌‌: محمد جواد بلاغی، سوم، تهران‌‌‌‌: ناصر خسرو، 1372ش.
  43. طبری، محمد بن جریر (م 310ق)، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق‌‌‌‌: محمد أبو الفضل ابراهیم، دوم، بیروت‌‌‌‌: دارالتراث، 1387ق.
  44. طبری، محمد بن جریر (م 310ق)، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت‌‌‌‌: دارالمعرفة، 1412ق.
  45. طوسی، محمد بن حسن (م 460ق)، تلخیص الشافی فی الامامه، تصحیح‌‌‌‌: حسین بحرالعلوم، قم‌‌‌‌: محبین، 1382 ش.
  46. علامه حلی، حسن بن یوسف (م 726ق)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تحقیق‌‌‌‌: آیة‌الله حسن زاده الآملی، هفتم، قم‌‌‌‌: مؤسسة نشر الإسلامی، 1417ق.
  47. عیاشی، محمد بن مسعود(م 320ق)، تفسیر العیّاشی (کتاب التفسیر)، تحقیق‌‌‌‌: سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران‌‌‌‌: چاپخانه علمیة، 1380ق.
  48. فخر رازی، محمد بن عمر (م 606ق)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، سوم، بیروت‌‌‌‌: دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
  49. قرطبی، محمد بن احمد (م 671ق)، الجامع لاحکام القرآن (تفسیر قرطبی)، تهران‌‌‌‌: انتشارات ناصر خسرو، 1364ش.
  50. قمی، علی بن ابراهیم (م 307ق)، تفسیر القمی، تحقیق‌‌‌‌: سید طیب موسوی جزائری، چهارم، قم‌‌‌‌: دارالکتاب، 1367ش.
  51. قوشچی، علی بن محمد (م 879ق)، شرح التجرید، قم‌‌‌‌: منشورات الرضی، بی‌تا.
  52. کلینی، محمد بن یعقوب (م 329ق)، الکافی، تحقیق‌‌‌‌: على‌اکبر غفارى، چهارم، تهران‌‌‌‌: دارالکتب الاسلامیة، 1365ش.
  53. مجلسی، محمدباقر (م1111ق)، بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ع)، چهارم، بیروت‌‌‌‌: مؤسسة الوفاء، 1403ق.
  54. مفید، محمد بن محمد (م 413ق)، الافصاح فی الإمامة، تحقیق‌‌‌‌: مؤسسه البعثة، دوم، بیروت‌‌‌‌: دارالمفید للطباعة و النشر و التوزیع، 1414ق.
  55. مفید، محمد بن محمد (م 413ق)، الفصول المختارة، قم‏‌‌‌‌: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، 1413ق.
  56. مفید، محمد بن محمد (م 413ق)، مسار الشیعة فی مختصر تواریخ الشریعة (المجموعه)، تحقیق‌‌‌‌: سید محمود مرعشی، قم‌‌‌‌: مکتب آیة‌الله العظمى المرعشی النجفی، 1406ق.
  57. مقریزی، احمد بن علی (م 845ق)، إمتاع الإسماع، تحقیق‌‌‌‌: محمد نمیسی، بیروت‌‌‌‌: دارالکتب العلمیة، 1420ق.
  58. واحدی، علی بن احمد (م 468ق)، اسباب النزول، ترجمه‌‌‌‌: علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، تهران‌‌‌‌: نشر نی، 1383ش.
  59. همدانی، عبدالجبار، المغنی فی أبواب التوحید والعدل، تحقیق‌‌‌‌: الدکتور محمودمحمد قاسم، بیروت‌‌‌‌: دارالکتب، ۱۳۸۲ق.
  60. یعقوبی، احمد بن أبى یعقوب (م 292ق)، تاریخ الیعقوبی، بیروت‌‌‌‌: دار صادر، بی‌تا.
 

 

 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 281
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 196


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب