اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,364
تعداد مقالات10,247
تعداد مشاهده مقاله3,191,799
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,784,454
سجادی, زهرا, غفوری نژاد, محمد, زکی زاده رنانی, علیرضا, طالقانی, سید حسن. (1402). منابع اجتهادی در اندیشه احمدبن‌محمد‌بن‌خالد برقی در مدرسه کلامی قم. مطالعات فلسفی کلامی, 10(18), 125-144. doi: 10.22034/pke.2023.16039.1769
زهرا سجادی; محمد غفوری نژاد; علیرضا زکی زاده رنانی; سید حسن طالقانی. "منابع اجتهادی در اندیشه احمدبن‌محمد‌بن‌خالد برقی در مدرسه کلامی قم". مطالعات فلسفی کلامی, 10, 18, 1402, 125-144. doi: 10.22034/pke.2023.16039.1769
سجادی, زهرا, غفوری نژاد, محمد, زکی زاده رنانی, علیرضا, طالقانی, سید حسن. (1402). 'منابع اجتهادی در اندیشه احمدبن‌محمد‌بن‌خالد برقی در مدرسه کلامی قم', مطالعات فلسفی کلامی, 10(18), pp. 125-144. doi: 10.22034/pke.2023.16039.1769
سجادی, زهرا, غفوری نژاد, محمد, زکی زاده رنانی, علیرضا, طالقانی, سید حسن. منابع اجتهادی در اندیشه احمدبن‌محمد‌بن‌خالد برقی در مدرسه کلامی قم. مطالعات فلسفی کلامی, 1402; 10(18): 125-144. doi: 10.22034/pke.2023.16039.1769

منابع اجتهادی در اندیشه احمدبن‌محمد‌بن‌خالد برقی در مدرسه کلامی قم

پژوهشنامه کلام
دوره 10، شماره 18، شهریور 1402، صفحه 125-144    اصل مقاله (892.91 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pke.2023.16039.1769
نویسندگان
زهرا سجادی1؛ محمد غفوری نژاد2؛ علیرضا زکی زاده رنانی* 3؛ سید حسن طالقانی4
1دانشجوی دکتری شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب قم
2دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب و مدیر گروه اسلام و ادیان پژوهشکده امام رضا ع
3استادیار و پژوهشگر موسسه آموزش عالی حوزه علمیه اصفهان
4استادیار پژوهشگاه قرآن و حدیث
چکیده
احمد بن ‌محمد بن‌خالد برقی از جمله اصحاب امام جواد، امام هادی و امام عسکریD و از محدثان بزرگ امامیه در قرن سوم هجری است. این مقاله به روش توصیفی، تحلیلی به دنبال مبحث روش‌شناسی استنباط برقی بر اساس کتاب «المحاسن» برجای مانده از این عالم شیعی است. برقی همچون پدرش محمد بن خالد از اصلی‌ترین انتقال‌دهندگان روایات معرفت اضطراری به قم بوده است. وی بیشتر روایات معرفت اضطراری را با چینشی خاص ذکر کرده که می‌تواند حاکی از دستگاه معرفتی خط فکری او باشد. او روایات مربوط به معارف را در باب «المصابیح الظلم» جمع کرده است. بعد از باب «العقل»، باب «المعرفة» را آورده و با ذکر روایتی معرفت اضطراری را بیان نموده که مردم به معرفت [استدلالی] تکلیفی ندارند و معارف [استدلالی] ‌از تحت سلطه و اختیار [بیشتر] انسان‌ها خارج‌اند. از اینکه برقی در باب «الدین» روایتی نقل نموده که دلالت بر باور او به‌ایمان موهوبی دارد، معلوم می‌شود معنای «اعطایی بودن ایمان» و «صنع الله بودن» آن در نظرگاه احمد برقی، ظاهراً چیزی بوده که منافاتی با اصل اختیار و اراده انسان نداشته است. همچنین از نگاه برقی، معارف فطری و موهوبی در «عالم ذر» با دیگر معارف انسان متفاوت‌اند، هر چند همه آن‌ها اضطراری و به تعبیر روایت «صنع الله»اند.
کلیدواژه‌ها
برقی؛ مدرسه کلامی ‌قم؛ استنباط؛ معرفت اضطراری؛ عقل
مراجع
قرآن کریم

  • استرآبادی، محمدعلی(1422)، منهج المقال، قم: مؤسسه آل‌البیتD.
  • اشعری، ابوالحسن(1400)، مقالات الاسلامیین، تصحیح هاموت زیتر، چ3، آلمان: فرانس شتاینر.
  • امیرخانی، علی(1396)، معرفت اضطراری در قرون نخستین اسلامی، قم: دارالحدیث.
  • امین، سید محسن(1406)، أعیان الشیعة، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  • انوشه، حسن(1371)، «برقی»، دائرة المعارف تشیع، زیر نظر احمد صدر حاج سید جوادی، بهاء الدین خرمشاهی و کامران فانی، تهران: مؤسسه دائرة المعارف تشیع.
  • برقی، احمد بن محمد بن خالد(1371ق)،‌ المحاسن، چ2، قم: دار الکتب الاسلامیه.
  • برنجکار، رضا(1394)، روش‌شناسی علم کلام(اصول استنباط و دفاع در عقاید)، قم: دار الحدیث.
  • توحیدلو، اکبر(1394)، «وثاقت برقی با تأکید بر مشایخ او در المحاسن»، مجله علوم حدیث قم، س20، ش4.
  • حلی، حسن بن یوسف(1381ق)، خلاصة الأقوال فی معرفة الرّجال، چ2، نجف: المطبعة الحیدریه.
  • حلی، تقی‌الدین ابن داود(1392ق)، رجال ابن داود، نجف: المطبعة الحیدریه.
  • حکیم، سید محمدتقی(1427)، الاصول العامه للفقه المقارن، قم: مجمع جهانی اهل بیتD.
  • حموی، یاقوت(بی‌تا)، معجم البلدان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • خویی، سید ابوالقاسم(1413)، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة.
  • جاودان، محمّد و حسین منصوری راد(1392)، «ابان بن تغلب؛ متکلّمی از تبار محدّثان امامی»، تحقیقات کلامی، س1، ش1.
  • جمعی از پژوهشگران، زیر نظر محمدتقی سبحانی(1395)، جستارهایی در مدرسه کلامی قم، قم: دار الحدیث.
  • رضایی، محمدجعفر(1398)، معنا و منزلت عقل نزد متکلمان امامیه، قم: دار الحدیث.
  • زکی‌زاده رنانی، علیرضا(1395)، ترجمه المحاسن برقی، چ3، مشهد: اعتقاد ما و رستگار.
  • سبحانی، جعفر(1414)، کلیات فی علم الرجال، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  • ـــــــــــــــــ(1429)، نظریة المعرفة، قم: مؤسسه امام صادقG.
  • سبحانی، محمّدتقی(1391)، «کلام امامیه، ریشه‌ها و رویش‌ها»، نقد و نظر، ش 65.
  • سجادی، صادق(1394)، «دیوان‌سالاری ایرانی به روزگار اسلام تا پایان عصر اول عباسی»، تاریخ جامع ایران، تهران: بنیاد دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
  • شبیری زنجانی، سید محمّد جواد(1378)، «برقی ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد»، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، چ2، تهران: بنیاد دائرة المعارف اسلامی.
  • شریف مرتضی(1411)، الذخیرة فی علم الکلام، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  • شهید ثانی، زین الدین بن علی عاملی(1423)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الاسلام، قم: مؤسسه معارف الاسلامیه.
  • شیخ بهائی، محمد بن حسین(1398ق)، الوجیزة فی علم الدرایه، قم: بصیرتی.
  • شیرزاد، محمّدحسین، شیرزاد، محمدحسن و محسن نورایی(1396)، «جریان فکری ادب و بازخوانی دلایل اخراج و بازگشت احمد برقی به قم»، مجله تحقیقات علوم قرآن و حدیث، ش 35.
  • طارمی، حسن(1378)، «برقی»، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، چ2، تهران: بنیاد دائرة المعارف اسلامی.
  • طالقانی، سید حسن(1391)، «مدرسه کلامی قم»،‌ نقد و نظر، ش 65.
  • طباطبایی، سید محمدکاظم(1391)، مجموعه‌ درس‌های حدیث‌شناسی، قم: دار الحدیث.
  • طوسی، محمد بن حسن(1415ق)، الرجال، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  • ــــــــــــــــــــــــــ(بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • ـــــــــــــــــــــــــــ(1420)، الفهرست، تصحیح عبدالعزیز طباطبایی، قم: مکتبة الطباطبایی.
  • ـــــــــــــــــــــــــــ(1411)، الغیبة للحجّة، تصحیح عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، قم: دار المعارف الإسلامیه.
  • ــــــــــــــــــــــــــــ(1407)، تهذیب الأحکام، تصحیح: حسن موسوی خرسان، چ4، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــ(1390ق)، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • غضائری، احمد بن الحسین(1364)، رجال ابن الغضائری، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • فرهنگ انصاری، حسین(1381)، «برقی»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران: بنیاد دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
  • قمی، حسن بن محمّد بن حسن(1385)، تاریخ قم، تصحیح محمّدرضا انصاری، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
  • کرباسی، اکبر(1391)، «مدرسه کلامی کوفه»، نقد و نظر، ش 65.
  • کشی، محمّد بن عمرو(1348ق)، رجال الکشّی، مشهد: دانشگاه مشهد.
  • کلینی، محمّد بن یعقوب(1407)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  • گرامی، سید محمد هادی(1391)، «تطور گفتمان تفویض در سده دوم هجری و طیف مفضل بن عمر»، مجله تاریخ و تمدن اسلامی، ش 15.
  • محیط طباطبایی، محمّد(1318)، «ادب و ادیب» ماهنامه آموزش و پرورش، ش1.
  • مدرسی طباطبایی، سید حسن(1386)، مکتب در فرایند تکامل، تهران: امیر کبیر.
  • مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین(1409)، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، چ2، قم: دار الهجره.
  • مصطفوی، سید جواد(1369)، ترجمه اصول کافی، تهران: اسلامیه.
  • مظفر، محمدرضا(1375)، اصول الفقه، چ5، قم: اسماعیلیان.
  • معارف، مجید و رضا قربانی‌زرین(1391)، «احمد بن محمّد بن خالد برقی در آیینه المحاسن»، مجله لسان صدق، ش 1.
  • موسوی، سیدمحمود، احمدی، رسول(1392)، «ایمانِ موهبتی از منظر آیات و روایات»، تحقیقات کلامی، ش 3.
  • ناشئ اکبر(1386)، الأوسط فی المقالات، تحقیق علیرضا ایمانی، قم: نشر دانشگاه ادیان.
  • نجاشی، احمد بن علی(1416)، رجال النجاشی، چ5، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  • نوری، حسین(1427)، دار السلام فی ما یتعلق بالرؤیا و المنام، بیروت: دار البلاغه.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 379
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 132


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب