اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,354
تعداد مقالات10,165
تعداد مشاهده مقاله3,109,770
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,736,841
احسانی فر, احمد, هوشمند فیروزآبادی, حسین. (1403). اختلاف زوجین در ماهیت مال پرداختی از طرف زوج به زوجه. مطالعات فلسفی کلامی, 12(1), 147-169. doi: 10.22034/ijwf.2024.16680.2127
احمد احسانی فر; حسین هوشمند فیروزآبادی. "اختلاف زوجین در ماهیت مال پرداختی از طرف زوج به زوجه". مطالعات فلسفی کلامی, 12, 1, 1403, 147-169. doi: 10.22034/ijwf.2024.16680.2127
احسانی فر, احمد, هوشمند فیروزآبادی, حسین. (1403). 'اختلاف زوجین در ماهیت مال پرداختی از طرف زوج به زوجه', مطالعات فلسفی کلامی, 12(1), pp. 147-169. doi: 10.22034/ijwf.2024.16680.2127
احسانی فر, احمد, هوشمند فیروزآبادی, حسین. اختلاف زوجین در ماهیت مال پرداختی از طرف زوج به زوجه. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 12(1): 147-169. doi: 10.22034/ijwf.2024.16680.2127

اختلاف زوجین در ماهیت مال پرداختی از طرف زوج به زوجه

پژوهشنامه اسلامی زنان‌ و‌ خانواده
دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 34، فروردین 1403، صفحه 147-169    اصل مقاله (720.32 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijwf.2024.16680.2127
نویسندگان
احمد احسانی فر* 1؛ حسین هوشمند فیروزآبادی2
1استادیار حقوق خصوصی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه قوه قضائیه، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
2دانشیار گروه حقوق و فقه اجتماعی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران/ دانش‌آموخته سطح 4 حوزه علمیه قم، قم،‌ ایران.
چکیده
اختلاف میان ادعای زوج مبنی بر مهر بودن مالی که وی به زوجه پرداخته است (برای بریء کردن ذمه‌اش از پرداخت مهریه) با ادعای زوجه مبنی بر هبه بودن مالی که تحصیل کرده است (برای بهره‌مندی از امکان تحصیل مهریه علاوه بر هبه) و همچنین تلاقی ادعای زوج مبنی بر هبه بودن مالی که پرداخت کرده است (برای بهره‌مندی از امکان رجوع از هبه) و ادعای زوجه مبنی بر مهر بودن مال (برای ممانعت از رجوع و بازگرداندن مال پرداخت شده) از دعاوی شایع و رایج در اختلافات زوجین در محاکم می‌باشد. در این دعاوی، تشخیص مدعی و منکر و مقدم کردن قول یکی از زوجین از مهمترین چالش‌های پیش روی محاکم است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی ماهیت و عنوان مالی که از طرف زوج به زوجه پرداخت می‎شود به شیوه تحلیلی- اسنادی انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که برای تشخیص مدعی و منکر در این دعاوی، پنج دیدگاه در آرای فقهی عرضه شده است. مطابق نظریه مشهور فقها که در هر دو دعوای مزبور، قول مدعی مهر بودن مال پرداخته شده از جانب زوج به زوجه را مقدم می‌دانند، تقویت می‌شود. اماره معوض بودن پرداخت، اصل عدم تبرع و اماره مدیون بودن پرداخت‌کننده از مهم‌ترین ادله‌ای است که در گزینش این نظریه نقش مهمی دارد. در پژوهش حاضر با طرح و تبیین نظریات رقیب و مقایسه و مقارنه آنها با نظریه مشهور فقها و نیز تبیین و تنقیح ادله نظریه مشهور، قوت تحلیلی و دلالی نظریه مشهور و ترجیح آن بر سایر نظریات مشخص شد.
کلیدواژه‌ها
مهریه؛ هبه؛ تبرع؛ اصل عدم تبرع؛ اماره مدیونیت؛ ماهیت مال پرداختی به زوجه
مراجع
  1. ابن‌ادریس حلی، محمد (1410هـ.ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  2. اصفهانی، سیدابوالحسن (1422هـ.ق). وسیله النجاه (مع حواشی الامام الخمینی). قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام ‌خمینی‌‌.
  3. بهجت، محمدتقی (1426هـ.ق). جامع‌المسائل. قم: دفتر آیت‌الله بهجت.
  4. تبریزی، میرزا جواد (بی‌‌تا). اسس القضاء و الشهاده. قم: دفتر آیت‌الله تبریزی.
  5. حسینی‌مراغی، سیدمیرعبدالفتاح (1417هـ.ق). العناوین الفقهیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  6. حلی (علامه)، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر اسدى (1388). تذکره‌‌‌الفقها. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
  7. حلی (علامه)، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر اسدى (1413هـ.ق). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  8. حلی (علامه)، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر اسدى (1414هـ.ق). تذکره‌الفقها. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
  9. حلی (علامه)، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر اسدى (1421هـ.ق). تلخیص المرام فی معرفه الاحکام. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  10. حلی (محقق)، نجم‌‌الدین جعفربن حسن (1408هـ.ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  11. حلی(علامه)، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر اسدى (1410هـ.ق). ارشاد الاذهان الى احکام الایمان. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  12. حلی(علامه)، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر اسدى (1420هـ.ق). تحریر الاحکام الشرعیه على مذهب الامامیه. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
  13. حلی، شمس‌الدین (1424هـ.ق). معالم‌الدین فی فقه آل یاسین. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
  14. خویی، سیدابوالقاسم (1422هـ.ق). مبانی تکمله المنهاج. قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی.
  15. دمشقی، ابن‌عابدین (1412هـ.ق).رد المختار علی الدر المختار. قم: دارالفکر.
  16. رشتی، میرزا حبیب‌الله (1407هـ.ق). فقه الامامیه- قسم الخیارات. قم: داوری.
  17. زین‌‌الدین، محمدامین (1413هـ.ق). کلمه التقوى. قم: سیدجواد ورعی.
  18. سامانه ملی آرای قضایی قوه قضائیه به نشانی   http://ara.jri.ac.ir
  19. سایت اختصاصی آیت الله مکارم شیرازی به نشانی makarem. ir
  20. سبحانی، جعفر (1414هـ.ق). نظام الطلاق فی الشریعه الاسلامیه الغراء. قم: مؤسسه امام صادق(ع).
  21. سبحانی، جعفر (بی‌تا). نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیه الغراء. قم: بی‌نا.
  22. سبزواری، سید عبدالاعلی (1413هـ.ق). مهذب الاحکام. قم: مؤسسه المنار.
  23. سبزواری، محمدباقربن محمدمؤمن (1423هـ.ق). کفایه الاحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  24. سیستانی، سیدعلی (1417هـ.ق). منهاج الصالحین. قم: دفتر آیت‌الله سیستانی.
  25. شریف‌مرتضی، سیدعلی‌بن حسین (1415هـ.ق). الانتصار فی انفرادات الامامیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  26. صیمری، مفلح‌بن حسن (1408هـ.ق). تلخیص الخلاف و خلاصه الاختلاف-منتخب الخلاف. قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
  27. طباطبایی‌یزدی، سیدمحمدکاظم (1419هـ.ق). العروه الوثقی (المحشی). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  28. طباطبایی‌یزدی، سیدمحمدکاظم (1428هـ.ق). العروه الوثقی (مع التعلیقات). قم: مدرسه امام علی‌بن ابی‌‌طالب (ع).
  29. طبرسی، امین‌الاسلام فضل‌بن حسن (1410هـ.ق). المؤتلف من المختلف بین ائمه السلف. مشهد: مجمع ‌البحوث ‌الاسلامیه.
  30. طرابلسی، قاضی‌بن براج (1406هـ.ق). المهذب. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  31. طریحی، فخرالدین‌بن محمد (1416هـ.ق). مجمع البحرین. قم: بنیاد بعثت.
  32. طوسی، شیخ ابوجعفر محمدبن حسن (1387). المبسوط فی فقه الامامیه. تهران: المکتبه المرتضویه.
  33. طوسی، شیخ ابوجعفر محمدبن حسن (1407هـ.ق). الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  34. عاملی (شهید اول)، محمدبن مکی (1410هـ.ق). اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیة. بیروت: دارالتراث- الدار الاسلامی.
  35. عاملی (شهیدثانی)، زین‌الدین‌بن علی (1413هـ.ق). مسالک الافهام الى تنقیح شرایع‌الاسلام. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
  36. عاملی، بهاء‌الدین (1429هـ.ق). جامع عباسى و تکمیل آن. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  37. عدل، مصطفی (1385). حقوق مدنی. قم: انتشارات طه.
  38. فاضل لنکرانی، محمد (1421هـ.ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریرالوسیله-النکاح. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
  39. فاضل هندى اصفهانی، محمدبن حسن (1416هـ.ق). کشف ‌اللثام و ‌الابهام عن قواعد‌ الاحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  40. فاضل‌لنکرانی، محمد (1421هـ.ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر‌الوسیله-الطلاق، المواریث. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
  41. قمى، میرزا ابو‌القاسم‌بن محمدحسن (1413هـ.ق). جامع الشتات فی اجوبه السؤالات. تهران: مؤسسه کیهان.
  42. کاشف‌الغطا، حسن‌بن جعفربن خضر (1422هـ.ق). انوار‌الفقاهه-کتاب النکاح. نجف: مؤسسه کاشف‌‌الغطاء.
  43. کاتوزیان، ناصر (1371). حقوق خانواده. تهران: انتشارات بهمن.
  44. کاتوزیان، ناصر (1380). قواعد عمومی قراردادها. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  45. کاتوزیان، ناصر (1387). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. تهران: میزان.
  46. کاشف‌الغطا، محمدحسین (1359). تحریر المجله. نجف: المکتبه المرتضویه.
  47. کلینی، ابوجعفر محمدبن یعقوب (1407هـ.ق). الکافی. تهران: دار‌الکتب ‌الاسلامیه.
  48. گلپایگانی، سیدمحمدرضا (1409هـ.ق). مجمع المسائل. قم: دار‌القرآن‌الکریم.
  49. گلپایگانی، سیدمحمدرضا (1413هـ.ق). هدایه العباد. قم: دار‌القرآن‌الکریم.
  50. مجلسی، محمدتقی (1400). یک دوره فقه کامل فارسى. تهران: مؤسسه فراهانی.
  51. محقق داماد، سید مصطفی (1382). قواعد فقه. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  52. مغنیه، محمدجواد (1421هـ.ق). الفقه على المذاهب الخمسه. بیروت: دار‌التیاد- دار‌الجواد.
  53. مفید، محمد‌بن محمدبن نعمان ‌العکبری (1413هـ.ق). المقنعه. قم: کنگره شیخ مفید.
  54. مکارم‌شیرازی‌‌، ناصر (1424هـ.ق). کتاب النکاح. قم: انتشارات مدرسه امام علی‌بن ابی‌‌طالب(ع).
  55. مکارم‌شیرازی‌‌، ناصر (1427هـ.ق). استفتائات جدید. قم: انتشارات مدرسه امام علی‌بن ابی‌‌طالب(ع).
  56. موسوی‌قزوینی، سیدعلی (1419هـ.ق). رساله قاعده (ما یضمن بصحیحه یضمن بفاسده). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  57. موسوی‌خمینی‌‌، سیدروح‌الله (1421هـ.ق). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)‌.
  58. موسوی‌خمینی‌‌، سیدروح‌الله (بی‌تا). تحریر‌الوسیله. قم: مؤسسه مطبوعات دار‌العلم.
  59. نایینی، میرزا محمدحسین غروی (1373). منیه الطالب فی حاشیه المکاسب. تهران: المکتبه المحمدیه.
  60. نایینی، میرزا محمدحسین.، و عراقی، آقاضیاء‌الدین (1421هـ.ق). الرسائل الفقهیه (میرزا ابوالفضل نجم‌آبادی، مقرر). قم: انتشارات مؤسسه معارف اسلامى امام رضا(ع)‌.
  61. نایینی، میرزامحمدحسین غروی (1413هـ.ق). المکاسب و البیع. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  62. نجفی، محمدحسن (1404هـ.ق). جواهر‌الکلام فی شرح شرایع‌الاسلام. بیروت: داراحیاء‌ التراث‌العربی.
  63. نرم‌افزار گنجینه آرای قضایی، مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضائیه، بی‌تا.
  64. نقیبی، سید ابوالقاسم (1392). قواعد فقه قضایی و کاربرد آن در حقوق خانواده. نشریه فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، 18(58)، 29- 48.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 205
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 171


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب