اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,364
تعداد مقالات10,247
تعداد مشاهده مقاله3,191,573
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,784,351
قاضی‌خانی, حسین. (1403). تحلیل تاریخی گزارش‌های وانهادن سرپرستی جعفربن ابی‌طالب به عباس‌بن عبدالمطّلب. مطالعات فلسفی کلامی, 18(48), 125-143. doi: 10.22034/skh.2024.19722.1571
حسین قاضی‌خانی. "تحلیل تاریخی گزارش‌های وانهادن سرپرستی جعفربن ابی‌طالب به عباس‌بن عبدالمطّلب". مطالعات فلسفی کلامی, 18, 48, 1403, 125-143. doi: 10.22034/skh.2024.19722.1571
قاضی‌خانی, حسین. (1403). 'تحلیل تاریخی گزارش‌های وانهادن سرپرستی جعفربن ابی‌طالب به عباس‌بن عبدالمطّلب', مطالعات فلسفی کلامی, 18(48), pp. 125-143. doi: 10.22034/skh.2024.19722.1571
قاضی‌خانی, حسین. تحلیل تاریخی گزارش‌های وانهادن سرپرستی جعفربن ابی‌طالب به عباس‌بن عبدالمطّلب. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 18(48): 125-143. doi: 10.22034/skh.2024.19722.1571

تحلیل تاریخی گزارش‌های وانهادن سرپرستی جعفربن ابی‌طالب به عباس‌بن عبدالمطّلب

سخن تاریخ
مقاله 6، دوره 18، شماره 48، دی 1403، صفحه 125-143    اصل مقاله (518.02 K)
نوع مقاله: علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/skh.2024.19722.1571
نویسنده
حسین قاضی‌خانی*
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی(دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم)
چکیده
جعفربن ابی‌طالب یکی از شخصیت‌های برجسته در اسلام است که پیامبر(ص) نیز محبت خاصی به ایشان داشته است. از جمله چالش‌های مطرح در تاریخ زندگانی ایشان سپرده شدن سرپرستی او به عباس‌بن عبدالمطلب است. ارزیابی گزارش‌های مرتبط با این ادعا، مساله محوری این پژوهش است. برای رسیدن به این مهم نخست جمع‌آوری داده‌ها و بررسی اسنادی آن‌ها مدنظر بوده است. آن‌گاه مساله فقر ابوطالب به سبب عیالواری که سبب اصلی وانهادن این سرپرستی معرفی شده است مورد کاوش تاریخی قرار گرفته است و در آخر نیز چگونگی سرپرستی بررسی شده است. یافته‌ها نشان از آن دارند که واگذاری سرپرستی جعفر به عباس علی‌رغم بازتاب در چندین منبع کهن اهل سنت برگرفته از خبری است که راوی نخست آن علاوه بر آن‌که در زمره شاگردان ابن‌عباس است خود نیز در زمان واقعه نبوده است. عیالواری ابوطالب نیز به سبب کم جمعیت بودن خانواده وی و ازدواج برخی از این فرزندان پذیرفته نیست لذا نمی‌توان از فقر او به دلیل عیالواری سخن گفت. به ویژه آن‌که بررسی وضعیت مالی ابوطالب نیز نشان‌گر فقر او نیست. نحوه درخواست سرپرستی نیز مناسب شأن ابوطالب به عنوان ریاست بنی‌هاشم و از بزرگان قریش نیست. به نظر طرح این ادعا در مقابل سرپرستی پیامبر(ص) برای امام علی(ع) و در رقابت خاندان عباسی با طالبیان برای کاستن از جایگاه ابوطالب بوده است.
کلیدواژه‌ها
جعفربن ابی‌طالب؛ پیامبر(ص)؛ سرپرستی جعفر؛ ابوطالب؛ عباس‌بن عبدالمطّلب
مراجع
  1. ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمیدبن هبة الله(1404). شرح نهج البلاغه، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
  2. ابن‌أثیر، علی‌بن أبی‌الکرم(1385). الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر – دار بیروت.
  3. ابن‌حبان، محمد(1393). الثقات، حیدر آباد دکن، مؤسسة الکتب الثقافیه.
  4. ابن‌حبیب، محمد(بی‌تا). کتاب المحبر، بیروت، دار الأفاق الجدیده.
  5. ابن‌حجر عسقلانی(1415). الإصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دار الکتب العلمیه.
  6. ابن‌سعد، محمدبن سعدبن منیع(1410). الطبقات الکبری، بیروت، دار الکتب العلمیه.
  7. ابن‌سید الناس، محمدبن محمد یعمری(1414). عیون الأثر فی فنون المغازی و الشمایل و السیر، بیروت، دار القلم.
  8. ابن‌شهر آشوب مازندرانی، محمدبن علی(1379). مناقب آل‌ ابی‌طالب، قم، علامه.
  9. ابن‌صوفی نسابه، علی‌بن محمد(1422). المجدی فی انساب الطالبیین، قم، مکتبة آیت الله المرعشی النجفی.
  10. ابن‌طاووس، علی‌بن موسی(1400). الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، قم، خیام.
  11. ابن‌عبدالبر، یوسف‌بن عبدالله(1412). الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، بیروت، دار الجیل.
  12. ابن‌عساکر، علی‌بن حسن(1415). تاریخ مدینة دمشق، بیروت، دار الفکر.
  13. ابن‌قتیبه، عبدالله‌بن مسلم(1992). المعارف، قاهره، الهیئة المصریه العامة للکتاب.
  14. ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن عمر(1407). البدایة و النهایه، بیروت، دار الفکر.
  15. ابن‌کلبی، هشام‌بن محمد(1407). جمهرة النسب، بی‌جا، عالم الکتب.
  16. ابن‌هشام، عبدالملک(بی‌تا). السیرة النبویه، بیروت، دار المعرفه.
  17. ابوالفرج اصفهانی، علی‌بن حسین(بی‌تا). مقاتل الطالبیین، بیروت، دار المعرفة.
  18. ابونعیم، أحمدبن عبدالله(بی‌تا). حلیة الأولیاء و طبقات الأصفیاء، قاهره، دار ام‌القری.
  19. أحمدبن محمدبن حنبل(1430). فضائل الصحابه، قاهره، دار ابن الجوزی.
  20. اربلی، علی‌بن عیسی(1381). کشف الغمة فی معرفة الأئمه، تبریز، بنی‌هاشمی.
  21. بلاذری، أحمدبن یحیی(1417). کتاب جمل من أنساب الأشراف، بیروت، دار الفکر.
  22. بهرامیان، علی(1367). "جعفربن ابی‌طالب"، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
  23. بیهقی، ابوبکر(1405). دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعه، بیروت، دار الکتب العلمیه.
  24. ثعلبی، أحمدبن محمد(1422). الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
  25. حاکم نیشابوری، محمدبن عبدالله(بی‌تا). المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دار المعرفه.
  26. حمیری کلاعی، ابوالربیع(1420). الإکتفاء بما تضمنه من مغازی رسول الله(ص) و الثلاثة الخلفاء، بیروت، دار الکتب العلمیه.
  27. زبیری، مصعب‌بن عبدالله(1999). کتاب نسب قریش، قاهره، دار المعارف.
  28. سامانی، سیدمحمود و أحمد خامه یار(1392). "جعفر‌بن ابی‌طالب"، دانشنامه حج و حرمین شریفین، تهران، مشعر.
  29. السهیلی، عبدالرحمن(1412). الروض الأنف فی شرح السیرة النبویه، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
  30. صالحی دمشقی، محمدبن یوسف(1414). سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، بیروت، دار الکتب العلمیه.
  31. صبحی صالح(1414). نهج البلاغه، قم، هجرت.
  32. صدوق، محمدبن علی(1385). علل الشرایع، قم، داوری.
  33. طبرسی، فضل‌بن حسن(1390). إعلام الوری بأعلام الهدی، تهران، اسلامیه.
  34. طبری، محمدبن جریر(1378). تاریخ الأمم و الملوک، بیروت، دار التراث.
  35. العاملی، سید جعفر مرتضی(1430). الصحیح من سیرة الإمام علی(ع)، المرکز الإسلامی، للدراسات، بیروت.
  36. عودی، ستار(1375). "جعفربن ابی‌طالب"، دانش‌نامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی.
  37. فتال نیشابوری، محمد‌بن أحمد(1375). روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، قم، رضی.
  38. فقهی‌زاده، عبدالهادی و سیدجعفر صادقی(1393). "نقش عباسین در جعل و تحریف روایات مهدوی"، فصل‌نامه مشرق موعود، شماره29، بهار، صص135 – 159.
  39. قاضی نعمان، ابن‌حیون(1409). شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار، قم، جامعه مدرسین.
  40. کلینی، محمدبن یعقوب(1407). الکافی، تهران، دار الکتب اسلامیه.
  41. مسعودی، علی‌بن حسین(1409). مروج الذهب و معادن الجوهر، قم، دار الهجره.
  42. مفید، محمدبن محمد(1413). الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید.
  43. مقدسی، یدالله(1391). بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان(ع)، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  44. ناظمیان فرد، علی(1388). "ایلاف قریش و تاثیر آن بر حیات اقتصادی و اجتماعی مکه در روزگاران پیش از اسلام"، فصلنامه تاریخ اسلام و ایران، شماره 77، تابستان، صص103 – 126.
  45. واقدی، محمدبن عمر(1409). کتاب المغازی، بیروت، مؤسسة الأعلمی.
  46. هدایت‌پناه، محمدرضا(1391). زبیریان و تدوین سیره نبوی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  47. یعقوبی، أحمدبن ابی یعقوب(بی‌تا). تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 159
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 112


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب